Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/7359 Esas 2022/8042 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirkette 01.10.2011 tarihinden 27.07.2016 tarihine kadar aralıksız olarak çalıştığını, ancak 27.07.2016 tarihinde iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücret alacağı, ücret alacağı, fazla çalışma ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı Defterdarlık vekili cevap dilekçesinde; 20.07.2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (668 sayılı KHK) ile ...Basım Yayın ve Reklamcılık Araçları Sanayi Ticaret Anonim Şirketi kapatılarak tüm malvarlığının Hazineye devredildiğini; ancak, ...Basım Yayın Reklam ve Eğitim Araçları San. Tic. A.Ş.' nin Kaynak Holding bünyesindeki diğer şirketlerle birlikte bütünlük içerisinde değerlendirilmesinin temini amacıyla ticaret sicilinden terkin işlemlerinin tasfiye sürecinin tamamlanmasından sonraya bırakılması ve söz konusu şirketlerin satış ve tasfiyesini teminen Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna (TMSF) devredilmesinin Bakanlık makamının 22.09.2016 tarihli ve 25735 sayılı Oluru ile uygun görüldüğünü, böylece ...Basım Yayın Reklam ve Eğitim Araçları San. Tic. A.Ş.'nin olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler ile kapatılarak tüm malvarlığının Hazineye devredildiğini, bu kapsamda malvarlığına, hak ve alacakları ile borç ve yükümlülüklerine ilişkin iş ve işlemlerin ... Defterdarlığı KHK İşlemleri İl Bürosunca yürütüldüğünü, İl Bürosu kayıtlarında yapılan araştırmalarda ...'un 01.10.2011-27.07.2016 tarihleri arasındaki çalışmasına ilişkin olarak herhangi bir bilgi belge veya sicil dosyası tespit edilemediğini beyan ederek açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"... ... Ticaret Sicil Müdürlüğüne müzekkere yazılarak davalı şirketin ticaret sicil kaydının devam edip etmediği hususu sorulmuş, gelen cevabi yazıda; davalı şirketin terkin edildiği ve terkin sebebinin KHK olduğu belirtilmiştir.
29/10/2016 tarih ve 29872 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 675 sayılı olağanüstü hal kapsamında alınan tedbirlere ilişkin KHK’nın dava ve takip usulü başlıklı 16/1 maddesindeki düzenlemede ".. 20/07/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ülke genelinde ilan edilen OHAL kapsamında yürürlüğe konulan KHK'ler gereğince kapatılan kurum, kuruluş aleyhine 17/08/2016 tarihinden önce açılan davalar ile bu kapsamda Hazine ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen davalarda mahkemelerce 15/08/2016 tarihli ve 670 sayılı OHAL kapsamında alınması gereken tedbirler hakkında KHK'nın 5. maddesi uyarınca dava şartı yokluğu nedeni ile red kararı verilir. Bu kararlar duruşma günü beklenmeksizin dosya üzerinden kesin olarak verilir ve davacılara resen tebliğ edilir."
29/10/2016 tarih ve 29872 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 675 sayılı olağanüstü hal kapsamında alınan tedbirlere ilişkin KHK’nın dava ve takip usulü başlıklı 16/3 maddesindeki düzenlemede "..20/07/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ülke genelinde ilan edilen OHAL kapsamında yürürlüğe konulan KHK'ler gereğince kapatılan kurum, kuruluş.. sahibi gerçek ve tüzel kişiler veya kapatılma yada resen terkin üzerine Maliye Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü aleyhine 17/08/2016 tarihi dahil bu tarihten sonra açılan davaların dava şartının bulunmaması nedeni ile davanın reddine karar verileceği" yönündeki emredici düzenleme karşısında dava şartı olan bu düzenleme gereği dava şartının istinaf ve temyiz dahil her aşamada gözetilmesi gerekeceğinden dava şartı yokluğu nedeniyle usulden davanın reddine karar verilmesi gerekmiştir. Nitekim benzer uyuşmazlıkta ... Bölge Adliye Mahkemesi 15 HD'nin 2016/211 Esas, 2016/183 Karar sayılı ilamı ile verilen karar Yargıtay 22 HD'nin 2017/28253-5874 Esas Karar sayılı kararı ile onanmış olup bu karara karşı davacının Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvurusu Anayasa Mahkemesinin 2017/34828 başvuru numaralı 03/06/2020 tarihli kararı ile “…670 ve 675 sayılı KHK'ların ilgili hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden kapatılan kurumlardan hak iddia edenlerin Vakıflar Genel Müdürlüğüne başvurmalarının bir ön şart olarak düzenlendiği ve söz konusu başvuru yapılmadan dava açılmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Söz konusu şartın daha sonra çıkarılan 7082 ve 7091 sayılı Kanun hükümlerinde de yer aldığı gözetildiğinde kanunilik koşulunun gerçekleştiği görülmektedir.45. Anayasa Mahkemesinin kararlarında belirtildiği üzere dava açmadan önce idari başvuru koşulunun getirilmesinin idarenin işlemlerini gözden geçirmesine ve gerekirse düzeltmesine olanak sağlanarak uyuşmazlıkların yargı mercileri önüne gelmeden idare tarafından çözümlenmesine imkân tanıma amacına hizmet ettiği anlaşılmaktadır. Anayasa'nın 141. maddesiyle davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması görevi yargıya verilmiş olup bu görevin ağır iş yükü altında yerine getirilmesi zorlaştıkça uyuşmazlıkların çözümü için alternatif yöntemlerin yaşama geçirilmesi, yargıya ilişkin anayasal kuralların etkililiğinin sağlanması bakımından gerekli görülebilir (AYM, E.2013/85, K.2013/95, 22/9/2010). Yukarıda belirtildiği gibi OHAL döneminde FETÖ/PDY ile irtibatlı görülen birçok kurum kapatılmıştır. Bu kurumlardan hak iddia etme potansiyelindeki birçok kişinin doğrudan mahkemelere başvurması halinde mahkemelerin işlemez hale gelme ihtimaline binaen dava açmadan önce anılan genel müdürlüğe başvuru şartı getirilmesinin yargılamanın makul sürede bitirilmesi amacına hizmet ettiğini söylemek mümkündür. 46. Öte yandan başvurucunun mahkemeye erişim hakkına yapılan müdahalenin ölçülü olması gerekir. Ölçülülük ilkesi elverişlilik, gereklilik ve orantılılık olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır. Elverişlilik öngörülen müdahalenin ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirmeye elverişli olmasını, gereklilik ulaşılmak istenen amaç bakımından müdahalenin zorunlu olmasını yani aynı amaca daha hafif bir müdahale ile ulaşılmasının mümkün olmamasını, orantılılık ise bireyin hakkına yapılan müdahale ile ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir dengenin gözetilmesi gerekliliğini ifade etmektedir (AYM, E.2011/111, K.2012/56, 11/4/2012; E.2016/16, K.2016/37, 5/5/2016; Mehmet Akdoğan ve diğerleri, B. No: 2013/817, 19/12/2013, § 38). 47. Somut olayda başvurucu müdahalenin ölçülülüğü noktasında herhangi bir iddia ileri sürmediği de gözetildiğinde müdahalenin anılan meşru amaca ulaşmak için elverişli ve gerekli olduğu ayrıca başvurucuya yüklenen külfet yönünden de orantılı olduğu sonucuna varılmaktadır. 48. Somut olayda başvurucu, idari başvuruda bulunmadan hukuk mahkemesinde doğrudan dava açmıştır. Bir başka deyişle KHK ile getirilen (ve daha sonra kanunlaşan) düzenlemede öngörülen dava şartını yerine getirmemiştir. Başvurucu her ne kadar buna gerekçe olarak, söz konusu gayrimenkulün iradesi dışında vakfa devredildiğini öğrendiği tarihte 670 ve 675 sayılı KHK'larda öngörülen 60 günlük idari başvurma süresinin geçtiğini dolayısıyla idareye başvurmanın etkili olmayacağını ileri sürmüş ise de idareye kabul edilebilir ve makul gerekçelerle sonradan öğrenilen olguya dayalı olarak yapılmış bir başvuru olmadan idarenin bunu reddedeceği ön kabulünün varsayımsal bir çıkarım olmaktan öteye geçmeyeceği değerlendirilmiştir. 49. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin olarak bir ihlalin bulunmadığı açık olduğundan başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.” gerekçeleriyle reddedilmiş olduğu görüldüğünden 675 sayılı KHK nın 16/3 maddesi uyarınca davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.” gerekçeleriyle reddedilmiş olduğu görüldüğünden 675 sayılı KHK nın 16 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir." gerekçesiyle davanın reddine dair hüküm kurulmuştur.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; Mahkeme kararının gerekçesinde davanın dava şartı yokluğu nedeni ile reddine karar verildiği belirtilmesine rağmen hüküm fıkrasında bu durumun belirtilmediğini, Mahkeme kararında Anayasa Mahkemesi kararı kopyalanıp yapıştırılarak sonuca gidildiğini, ...Basım Yayım A.Ş.’nin hazineye devredilmediğinin davalının cevaplarından anlaşıldığını, Kaynak Holding Grup şirketlerinden ...Kitap Kırtasiye A.Ş.’ye karşı açılan davada, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin kararı ile işin esasına girilerek karar verildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"...
Dosya içeriğine göre davacı işçi, ...Basım Yayın Reklam ve Eğitim Araçları San. Tic AŞ işyerinde çalışmış ve anılan şirket 668 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler ile Bazı Kurum ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kapatılmıştır.
...
Bu kapsamda davacı işçinin çalıştığı ...Basım Yayın Reklam ve Eğitim Araçları San Tic AŞ’nin kapatılan kurumlar listesinde yer aldığı görülmüş olup 10.06.2021 tarihinde açılan davanın 675 Sayılı KHK’nın 16/3. Maddesi gereğince dava şartı yokluğu nedeni ile usulden reddedilmesinde isabetsizlik görülmemiştir... " gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle istinaf sebeplerini tekrarla kararı temyiz etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, ücret, fazla çalışma ücreti alacaklarının tahsili talepli davada dava şartının bulunup bulunmadığına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
675 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin, "Dava ve takip usulü" başlıklı 16 ncı maddesinde:
“(1) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler aleyhine 17/8/2016 tarihinden önce açılan davalar ile bu kapsamda Hazine ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen davalarda mahkemelerce, 15/8/2016 tarihli ve 670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi uyarınca dava şartı yokluğu sebebiyle red kararı verilir. Bu kararlar duruşma günü beklenmeksizin dosya üzerinden kesin olarak verilir ve davacılara resen tebliğ edilir. Tarafların yaptığı yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
(2) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler aleyhine 17/8/2016 tarihinden önce başlatılan icra ve iflas takipleri ile bu kapsamda Hazine ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen takipler hakkında icra müdürlüklerince, 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5'inci maddesi uyarınca düşme kararı verilir. Bu kararlar dosya üzerinden kesin olarak verilir ve takip alacaklısına re'sen tebliğ edilir. Tarafların yaptığı takip giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.
(3) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler veya kapatılma ya da resen terkin üzerine Maliye Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü aleyhine 17/8/2016 tarihi dahil bu tarihten sonra açılan davalar ile icra ve iflas takipleri hakkında 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesi gereğince dava veya takip şartının bulunmaması sebebiyle davanın reddine veya takibin düşmesine karar verilir.
(4) Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca verilen kararlarda davacı veya alacaklının 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinde belirtilen usule uygun olarak ilgili idari makama, tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük hak düşürücü süre içinde başvurabileceği belirtilir. İdari başvuru üzerine idari merci tarafından verilecek karar aleyhine idari yargıda dava açılabilir. İdari yargının verdiği karar kesin olup, uyuşmazlık adli yargıda hiçbir şekilde dava konusu yapılamaz.” hükmü düzenlenmiştir.

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacı işçinin çalıştığı davalı ...Basım Yayın Reklam ve Eğitim Araçları San. Tic A.Ş.'nin 668 sayılı KHK uyarınca kapatıldığı, bu kapsamda davacı işçinin çalıştığı davalı Şirketin kapatılan kurumlar listesinde yer aldığı anlaşılmakla 10.06.2021 tarihinde açılan davanın 675 Sayılı KHK’nın 16 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince dava şartı yokluğu nedeni ile usulden reddedilmesinde isabetsizlik bulunmamaktadır.

3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.


VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,


Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

20.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.