Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/7400 Esas 2022/8114 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Muvazaa Tespitine İtiraz

İLK DERECE
MAHKEMESİ : A... İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki muvazaa tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:


I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Şeker-İş Sendikası tarafından T.C. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne 25.11.2016 tarihinde başvurularak; ... Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin sendikal örgütlenmeyi önlemek amacı ile asıl işlerini ihale yolu ile müvekkili ......Kayıt Org. ve Tic. Ltd. Şti.’ne gördürdüğü, işçilerin 19’unun şeker paketleme, 8’inin ham fabrika, l’inin türbin, 2’sinin küspe kurutma, l’inin rafineri ve kalan 20’sinin farklı birimlerde fabrikanın asıl işçileri ile birlikte aynı işi yaparak çalıştıkları, muvazaanın aleni hâle geldiği, kanunun başka hükümlerinden yararlanarak sosyal hakların engellendiğini iddia ederek muvazaalı ilişkinin tespitini talep ettiğini, Şeker-İş Sendikasının yazısında belirtilen iddialar kapsamında ... Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin adresindeki işyerinde işin yürütümü yönünden inceleme teftişi yapılarak 09.01.2017 tarihli ve 9651-İNC-l sayılı inceleme raporu düzenlendiğini, düzenlenen bu raporun davalı T.C. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü A... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 19.01.2017 tarihli ve 12710312-660- 215 sayılı muvazaa tespiti hakkındaki yazısı ekinde müvekkili Şirkete gönderildiğini, davalı Kurum tarafından gönderilen 19.01.2017 tarihli yazıya göre; ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. ile ......Kayıt Org. ve Tic. Ltd. Şti. arasında asıl işveren - alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu yönünde tespitte bulunulduğunu, davalı Kurum müfettişi tarafından hazırlanan inceleme raporunun hukuka aykırı olduğunu, rapora ve rapor sonucunda muvazaaya ilişkin tespite itiraz ettiklerini, davaya konu inceleme raporunun herhangi bir şikayet hak ve yetkisine sahip olmayan ayrıca şikayet konusunda hukuki yarar dahi bulunmayan Şeker İş Sendikası tarafından yapılan şikayet üzerine düzenlenmiş olduğunu, davalı Kuruma yazılı başvuruda bulunan Şeker-İş Sendikasının A... İş Mahkemesinin 2016/11 Esas sayılı dosyası ile müvekkili Şirket ile... Şeker Fabrikası arasında muvazaaya dayalı alt işveren ilişkisi olduğu ve muvazaalı olarak faaliyet yürüttüğü A...’da faaliyette bulunan... Şeker Fabrikası işyerinde işkolu tespiti yapılmasına ilişkin talebinin Mahkeme tarafından reddedildiğini, anılan kararın Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 31.05.2016 tarihli ve 2016/28877 Esas, 2016/25610 Karar sayılı hükmü ile onanarak müvekkili Şirketin... Şeker Fabrikasında yürüttüğü faaliyetlerin muvazaalı olmadığı hususunun kesinleşmiş olduğunu, ... Gıda San. ve Tic. A.Ş.’ye ait işyerinde asıl işin pancardan şeker üretimi olduğunu, anılan Şirketin işyerinde yaptığı ağırlıklı yatırımın sadece üretime ilişkin olduğunu, işyerindeki faaliyetin teknik amacının pancardan şeker üretimi olduğunu, diğer işlerin ise asıl iş dışında yardımcı işler olduğunu, kanunda yardımcı işler açısından alt işveren asıl işveren işçilerinin birlikte çalışmasına engel bir düzenleme bulunmadığını, yardımcı işler açısından uzmanlık koşulu öngörülmediğinden, yardımcı islerde asıl işveren işçileri ile birlikte alt işveren işçilerinin çalışmasında hukuken bir engel olmadığından bu hususun muvazaanın sebebi olarak gösterilemeyeceğini, inceleme raporu kapsamında müvekkili şirketin sözleşme kapsamında yardımcı işlerde personel çalıştırdığı açık olmasına rağmen taraflar arasında imzalanan sözleşmenin tamamen muvazaalı olduğu yönünde tespit ve değerlendirmelerin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, müvekkili Şirketin faaliyet konusu kapsamında ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. bünyesinde yardımcı hizmetlerde personel çalıştırmakta olduğunu, bu sebeplerle her işçi açısından yapılan işin ayrı ayrı değerlendirilerek yardımcı iş yapıldığı hususunun tespiti gerekmekte olduğunu, bu tespit yapıldığında taraflar arasında imzalanan sözleşmenin muvazaalı olmadığının açıkça görüleceğini, işçilerin toplu iş sözleşmesi ve çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarının kısıtlanması gibi bir durumun söz konusu olmadığını beyan ederek taraflar arasında imzalanan sözleşme kapsamında yardımcı işlerin ifa edilmesi nedeni ile taraflar arasındaki sözleşme ilişkinde muvazaanın olmadığının tespiti ile inceleme raporunun iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince; dava konusu inceleme raporunun 25.01.2017 tarihinde davacıya tebliğ edilmiş olduğunu, 4857 sayılı Kanun'da belirtilen 30 iş günü olan itiraz etme süresinin aşıldığını, itirazın 30 günlük hak düşürücü süre zarfında yapılmamış bulunduğunu, bu nedenle işbu davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddini talep ettiklerini, iş müfettişlerinin gerek şikayet üzerine gerekse İş Teftiş Kurulunun yapmış olduğu program doğrultusunda işyerlerinde her zaman denetleme/inceleme ve teftiş yapabileceklerini, davacı alt işveren ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. ile asıl işveren ... Gıda San. ve Tic. A.Ş işyerlerinde ilk kez muvazaaya ilişkin inceleme yapıldığını, teftişte davacı ile asıl işveren tarafından ibraz edilen işyeri kayıt ve belgelerinin tetkiki sonucunda; asıl işveren ... Gıda ...ve Tic. A.Ş ile alt işveren ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu hususunun tespit edilmiş bulunduğunu, müfettiş raporuna göre; ... Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. unvanlı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işyerinde Alt İşverenlik Yönetmeliği kapsamında işçilerin toplu iş sözleşmesi ve çalışma mevzuatından haklarını kısıtlamak amacıyla görünürde bir alt işverenlik sözleşmesi yapıldığına dair müfettişlikte kanaat oluştuğunu, alt işverenin kağıt üzerinde bir bordro şirketi olarak bulunduğu, alt işveren işçileri üzerindeki gerçek işveren yetkisinin asıl işverende olduğu, asıl işveren ile alt işveren arasındaki sözleşmenin amacının alt işverenlik sözleşmesi değil asıl işverene asıl iş ve yardımcı işlerde işçi temini sağlanması olduğunu beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.


III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile keşif yapılarak bilirkişi raporu alınmış, alt işveren olarak anılan ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işçilerinin, işyerinde şeker üretiminin asıl iş ve yardımcı iş olmak üzere her bölümünde asıl işverenin araç, gereç ve ekipmanlarını kullanarak asıl işveren olarak anılan ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işverenin işçileri ile birlikte çalıştıkları, alt işveren olarak anılan ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işçilerinin, işyerinde çalışma düzeni ve sürelerinin belirlenmesi ve yıllık izin kullandırma yetkisinin asıl işveren olarak anılan ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işveren uhdesinde olduğu, ayrıca ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin işe alım ve işten çıkarma yetkisinin ... Gıda San. ve Tic. A.Ş.'ye ait olduğu, ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin işyerinde emir ve talimatları ... Gıda San. ve Tic. A.Ş'nin ustabaşlarından aldıkları, ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işveren vekilinin, işçilerinin işyerinde hangi işleri yaptığını dahi bilmediği, şeker üretiminin yapıldığı kampanya döneminden sonra ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinden ...... isimli işçinin ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. tarafından işe alındığı, her ne kadar yapılan sözleşme alt işverenlik kapsamında hizmet alım sözleşmesi olarak düzenlenmiş ise de fiiliyatta yapılan işin işçi temini niteliğinde olduğu, ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işverenin fiiliyatta bordro işvereni niteliğinde olduğu, ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. ile ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. arasında yapılan 01.08.2013 tarihli sözleşmenin 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliği ile Yargıtayın yerleşik içtihatları doğrultusunda muvazaalı olduğu ve ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin başlangıçtan itibaren ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. işçisi sayılması gerektiği, bu nedenle muvazaa tespitinin dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde, ortadan kaldırma kararında belirtilen inceleme, araştırma yapılmadan ve deliller toplanmadan yokluklarında keşif yapılarak düzenlenen bilirkişi raporuna dayanılarak hüküm kurulmasının açıkça haksız ve hukuka aykırı olduğunu, İlk Derece Mahkemesi tarafından hükme esas alındığı belirtilen bilirkişi raporunun eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı olduğu, hükme esas alınmasının hukuken mümkün olmadığını, müvekkili Şirket ile ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. arasındaki sözleşmenin muvazaalı olmadığına ilişkin kesin hüküm mevcut olduğundan kesin hükme aykırı tespit ve değerlendirmelerin kabul edilemez olduğunu, somut olayda asıl iş yardımcı iş ayrımı yapılmadan ve bu konuda hüküm kurmaya elverişli şekilde inceleme ve değerlendirme yapılmadan verilen kararın açıkça haksız ve hukuka aykırı olduğunu, ......Kayıt ve Org. Tic. Ltd. Şti. ile ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. arasında imzalanan sözleşme hükümlerinden yola çıkılarak muvazaa olgusunun kabulünün hukuken mümkün olmadığını, Mahkemenin gerekçesinde muvazaa olgusunu ortaya koyduğu ifade edilen hususların kabulünün mümkün olmadığını, davaya konu uyuşmazlık açısından işyerinde yürütülen asıl iş yardımcı iş tespitinin yapılmasının zorunlu olduğunu, ancak bu konuda bir tespit yapılmadığını, asıl işte davacı Şirket personeli çalışmamış olduğu hâlde aksi yöndeki gerekçe ile davanın reddinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, asıl işveren alt işveren işçilerinin birlikte çalışmalarının ve ... Gıda San. ve Tic. A.Ş.’den sadece işin yürütümüne ilişkin emir ve talimat almalarının muvazaanın göstergesi olamayacağını, davacı Şirket çalışanlarının kamusal haklarının sınırlandırılmasının söz konusu olmadığını beyanla kararın kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosyaya sunulan rapor ve ek raporda alt işveren işçilerinin işyerinde asıl işverene ait araç, gereç ve ekipmanları kullanarak asıl işveren işçileri ile birlikte çalıştıkları, alt işveren işçilerinin çalışma düzeni ve sürelerinin belirlenmesi, yıllık izin kullandırma yetkisinin, işe alım ve işten çıkarma yetkisinin asıl işverenin uhdesinde olduğu, emir ve talimatları asıl işverenin ustabaşından aldıkları, alt işveren vekilinin işçilerinin işyerinde hangi işi dahi yaptıklarını bilmediği, şeker üretiminin yapıldığı kampanya döneminde alt işveren işçilerinden A. F. T. isimli işçinin asıl işveren tarafından işe alındığı, asıl işveren alt işveren arasında hizmet alım sözleşmesi düzenlenmiş ise de fiiliyatta yapılan işin işçi temini niteliğinde olduğu, alt işverenin fiiliyatta bordro işvereni niteliğinde olduğu, asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu yönünde görüş bildirildiği, ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. ve davacı Şirket arasında yapılan asıl işveren alt işveren ilişkisinin usulüne uygun olarak kurulmadığı, muvazaaya dayandığı tespit edilerek hüküm kurulmasında bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi talebi ile temyiz başvurusunda bulunmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, muvazaa tespitine ilişkin iş müfettişi raporunun ve dayanak kayıtların hukuka uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin ilgili hükümleri.

3. Değerlendirme
1.Gerek müfettiş raporundaki ifade ve tutanaklar gerekse keşfen alınan bilirkişi raporuna göre davacı ... Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işyerinde bağımsız bir organizasyonunun bulunmadığı, nerede ihtiyaç olursa işçilerin o bölümde çalıştırıldıkları, asıl işveren işçileriyle vardiyalı çalıştıkları, tüm işverenlik yetkilerinin asıl işveren tarafından kullanıldığı dosya kapsamıyla sabit olmuştur. İhale konusu tüm işler hakkında muvazaa tespiti bu nedenle dosya kapsamına uygundur. Ham şekerin üretim aşaması ve torbalanarak depolanmasının asıl iş olduğu, sunulan iş akış şemasına göre tartışmasızdır. Ham şekeri girdi olarak kullanan şeker fabrikalarında da ürünün nihai tüketiciye ulaştrılması için toz şeker, küp şeker, kristal şeker olarak değişik boyutlarda ambalajlanması işi de asıl iştir.

2. Dairemizin benzer nitelikte bir dosyada 10.03.2022 tarihli ve 2022/1825 Esas, 2022/3239 Karar sayılı ilâmında da paketleme işinin asıl iş kapsamında olduğu, paketlemenin teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmediği, fabrika ambalajlama bölümünde Türkşeker'in işçilerinin çalışmadığı ve üretilen şekerin ambalajsız satılamayacağı belirlenmiş olmakla temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararı ve kararın gerekçesinin dosya kapsamına uygun olduğu anlaşılmıştır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,


Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

22.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.