Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/10388 Esas 2022/9147 Karar Sayılı İlamı

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen olumlu yetki tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünün 18.08.2020 tarihinde tebellüğ edilen, 12.08.2020 tarihli ve 74038328-553.02-E 1785178 sayılı yazısı ile Birleşik Metal ... Sendikasının davacı Şirkete ait işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğuna dair verdiği kararının iptalini talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununu (6356 sayılı Kanun) kapsamında e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde başvuru yazısının Bakanlıklarına intikal ettiği tarih olan 03.07.2020 tarihi itibarıyla söz konusu işyerinde 47 (kırk yedi) işçinin çalıştığı, 24 (yirmi dört) işçinin Birleşik Metal-... Sendikasına üye olduğu tespit edilerek buna ilişkin 12.08.2020 tarihli ve 74038328-553.02-E. 1785178 sayılı yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, dava dilekçesinde ileri sürülen iddialara katılma imkânı bulunmadığını, dava konusu işlemin usul ve kanuna uygun olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.

2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın, "Şerifali Mah. Beyan Sok, No;40 Ümraniye / ..."' adresinde kurulu GRG Bankacılık Ekipmanları Ltd. Şti. işyerinde örgütlendiğini, 03.07.2020 tarihinde yetki tespiti için T.C. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurduğunu, Bakanlığın 12.08.2020 tarihli ve 7403832S-553.02-E.178517S sayılı yetki tespit yazısıyla, başvuru tarihi itibarıyla 47 işçiden 24'ünün üyeliği ile davalı Sendikanınkanunun aradığı gerekli çoğunluğu sağladığını tespit ettiğini, davacının iddialarının dayanaksız olduğunu iddia ederek müvekkili Sendika başvuru tarihi itibarıyla işyerinde çoğunluğu sağladığından itirazın reddini, davacı Şirkete ait ''Aşağı Öveçler Mah. Kabil Cad. 1321. Sok. No:4/l Çankaya / ... " adresinde bulunan işyerinin de yetki tespitine dâhil edilerek müvekkili Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunun tespitine ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 33. ... Mahkemesinin 04.08.2021 tarihli ve 2020/475 Esas, 2021/856 Karar sayılı kararıyla;
"... davacı işyerine ait ... ve ...’da bulunan 1248605 ve 1233506 işyeri numaralı toplam iki ayrı işyeri olduğu, dosyaya celp edilen 1248605 nolu işyerine ait Ümraniye/... SGM’nin 19.12.2020 tarihli yazısı ekindeki belgeler incelendiğinde; Temmuz/2020 ayında 47 çalışan olduğu, işyeri faaliyet kolunun Metal ... Kolunda olduğunun tespit edildiği, yine dosyaya celp edilen 1233506 nolu işyerine ait Ulucanlar/... SGM'nin 13.10.2020 tarihli yazısı incelendiğinde de; ... yerinde Temmuz/2020 ayında 28 işçinin çalıştığı, davalı sendikanın başvurusu üzerine 27.10.2020 tarihinde işyerinin Metal ... kolunda olduğunun Bakanlıkça tespit edildiği, bu bağlamda; davacı işletmede ve aynı ... kolunda 03.07.2020 tarihinde toplam 47 + 28 = 75 işçinin çalıştığı, böylece her iki işletme için dosyaya sunulan e-devlet üyelik fişlerinden davalı ...-... Sendikasının toplam 52 sendikalı üyesi ile % 69,33 çoğunlukla toplu pazarlık yapmak için yetkili olduğu ..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 19.10.2021 tarihli ve 2021/3035 Esas, 2021/2281 Karar sayılı kararıyla;
"...
4857 sayılı ... Kanunu 18. maddesi kapsamında davacının ... güvencesi hükümlerinden yararlanıp yararlanmayacağı hususunda yapılan değerlendirmede, hizmet süresinin 6 aydan fazla olduğu, davalı işyerinin 30'dan fazla işçi çalıştırdığı, taraflar arasındaki sözleşmenin belirsiz süreli olduğu, davacının işin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili yardımcısı ya da işyerinde işin bütününü sevk ve idare eden işçi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekili konumunda bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın davalı işveren tarafından gerçekleştirilen feshin haklı yada geçerli bir nedene dayanıp dayanmadığı üzerinde toplanmaktadır.
Davacı vekilinin istinaf sebeplerinin değerlendirilmesinde;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, vakıa mahkemesi hakiminin objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına, hükme dayanak alınan bilirkişi raporuna göre, ilk derece mahkemesinin, davacı vekilinin tüm istinaf sebeplerini karşılar mahiyetteki karar ve gerekçesinin dosya kapsamına, usul ve yasaya uygun olduğu anlaşılmakla, istinaf isteminin tümüyle reddi gerektiği kanaatine varılmıştır.
..." gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 16.02.2022 tarihli ve 2022/1542 Esas, 2022/1825 Karar sayılı ilâmı ile; Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın dosya içeriği ile örtüşmediği gibi gerekçeden de yoksun olduğu, bu yönüyle adalet duygusunu zedeleyen kararın hukuki güvenlik ilkesinin ihlali sonucunu doğurduğu gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davacı işyerine ait ... ve ...’da bulunan 1248605 ve 1233506 işyeri numaralı toplam iki ayrı işyeri olduğunun anlaşıldığı, dosya içerisinde yer alan 1248605 nolu işyerine ait Ümraniye/... SGM’nin 19.12.2020 tarihli yazısı ekindeki belgeler incelendiğinde; Temmuz/2020 ayında 47 çalışan olduğunun anlaşıldığı, işyeri faaliyet kolunun Metal ... Kolunda olduğunun tespit edildiği, yine dosya içerisinde yer alan 1233506 nolu işyerine ait Ulucanlar/... SGM'nin 13.10.2020 tarihli yazısı incelendiğinde de; ... yerinde Temmuz/2020 ayında 28 işçinin çalıştığının anlaşıldığı, davalı sendikanın başvurusu üzerine 27.10.2020 tarihinde işyerinin Metal ... kolunda olduğunun Bakanlıkça tespit edildiği, davacı işletmede ve aynı ... kolunda 03.07.2020 tarihinde toplam 47 + 28 = 75 işçinin çalıştığının anlaşıldığı, her iki işletme için dosyaya sunulan e-devlet üyelik fişlerinden davalı ...-... Sendikasının toplam 52 sendikalı üyesi ile % 69,33 çoğunlukla toplu pazarlık yapmak için yetkili olduğu tespit edilmiş, dosya içerisinde yer alan ve ekinde sunulan çalışan listesi ile sendikaya üyelik tarihlerini gösterir listenin de bulunduğu, 22.04.2021 tarihli heyet bilirkişi raporunun dairemizce dosya kapsamına uygun olduğu ..." gerekçesiyle, "... 33. ... MAHKEMESİ'nin 04/08/2021 tarih, 2020/475 esas, 2021/856 karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b/1 bendi uyarınca ESASTAN REDDİNE," karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; kararın öncelikle usul yönünden bozulması gerektiği, kararın gerekçe ve değerlendirme içermediğini, tüm deliller toplanmadan ve tartışılmadan davanın sonuçlandırıldığını, tanıklarının dinlenmediğini, sadece davalı beyanlarının dikkate alındığını, yetki tespit yazısında tek işyerinin dikkate alındığını, Şirketlerinin tüm işyerlerinin değerlendirilmediğini, sadece .../ÜMRANİYE işyerinin dikkate alınarak tespitin yapılmasının hatalı olduğunu, işletme düzeyinde tespitin yapılmasının emredici düzenleme olduğunu, bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, bilirkişi raporunda taleple bağlılık ilkesi dikkate alınmadan değerlendirme yapıldığını, ...'daki işyerinin bağlı işyeri olduğunu ve bu durum dikkate alınmadan yetki tespiti yapılmasının yerinde olmadığını, ...'daki işyerinde genel müdürlük, insan kaynakları ve muhasebe gibi teknik birimlerin bulunduğunu ve aynı amaca yönelik faaliyet gösterdiğini, işe iade davası açmış işçilerin dikkate alınmadığını, bu dava dosyaları celp edilmeden sonuca gidildiğini, bu davalar kesinleştikten sonra davanın görülmeye devam etmesi yönündeki taleplerinin dikkate alınmadığını, zorla ve baskı ile çalışanların sendikaya üye yapıldığının dosya kapsamına göre açık olduğunu, üyeliklerin çalışanların gerçek iradeleri ile gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılmadığını ve bu konuda delillerin toplanmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, olumlu yetki tespitine itiraza ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. Toplu ... sözleşmesi kavramı Anayasa'nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”

2. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.

3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”

4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”

5. Yine aynı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”

6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararların bozulması, 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddelerinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Somut uyuşmazlık, davacı Şirkete ait metal işkolunda faaliyet gösteren Ümraniye/... adresindeki 1248605 SGK sicil no'lu işyeri için davalı Sendika tarafından 03.07.2020 tarihinde yapılan başvuru esas alınarak yapılan olumlu yetki tespitine itiraza ilişkin olup davacı Şirkete ait ...'daki 1233506 SGK sicil No.lu işyerinin ise başvuru tarihi (03.07.2020) itibarıyla ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda olduğu ve bu işyerinin metal işkoluna girdiğine ilişkin tespitin ise bu başvurudan sonraki bir tarih olan 27.10.2020 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlandığı anlaşılmaktadır. Buna göre Bölge Adliye Mahkemesince yetki başvuru tarihi itibarıyla farklı işkolunda bulunan ...'daki işyerinin de çoğunluk tespitinde dikkate alarak sonuca gitmesi hatalı ise de dosya içeriğine göre yetki başvuru tarihinde davalı Sendikanın Ümraniye/... adresindeki 1248605 SGK sicil No.lu işyeri için gerekli çoğunluğu da sağladığından, bu yanlışlığın sonuca etkili olmadığı anlaşılmakla bozma nedeni yapılmamıştır.

3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

14.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.