K  A  R  A  R

2709 sayılı 1982 Anayasası’nın Başlangıç bölümünde; "Kuvvetler ayrımının. Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu" belirtilmiştir.

            Anayasa’nın 9. maddesinde, “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır” denilmiş; “Mahkemelerin bağımsızlığı” başlıklı 138. maddesinde, “Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.

            Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

            Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.

            Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.” hükümlerine yer verilmiştir. 

Belirtilen Anayasal düzenlemelere göre, “kuvvetler ayrılığı” ilkesi gereğince fonksiyonel bakımdan yargı organı yasama ve yürütmeden ayrı tutulmuş olup, bağımsız bir organ olan yargının yargılama süreci ile ilgili işlemlerinin Anayasa’nın 125. maddesinde öngörülen “idari işlemler” kapsamına girmediği ve bu nedenle yargısal işlemler dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamayacağı açıktır.

Anayasanın 125. maddesinin 4. fıkrasında; “(Değişik cümle: 07/05/2010-5982 S.K./11. md.) Yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez. “ şeklindeki düzenleme ile yargı yetkisinin sınırları çizilmiş, aynı maddenin son fıkrasında; idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.

Bu noktada üzerinde durulması gereken sorun, duruşma sırasında meydana gelen olay nedeni ile davacının uğradığı zararın yargısal bir faaliyet kapsamında mı  yoksa idari bir faaliyet kapsamında mı gerçekleştiğidir. Zira Ankara 1. İdare Mahkemesi görevsizlik kararının gerekçesinde; davacının iddiasına konu zararın adli bir eylem ve işlemin yürütülmesi  kapsamında meydana geldiği belirtilmiş ve  adli yargı faaliyeti nedeni ile meydana gelen zararın  işlemi yapan mercilerin dahil olduğu adli yargıda görülmesi gerektiğini savunmuştur. Sonuç olarak adli eylem ile ( yargı yetkisinin kullanılması sırasında yapılan eylemler) , idari eylem arasındaki farkın ortaya konulması ve dava konusu olayda gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması şeklinde gerçekleşen pasif ihmalin hangi kapsamda değerlendirilmesi gerektiği üzerinde durulmalıdır.

Yargı faaliyeti tanımlarken kullanılan ölçütlerden biri “organik” (veya “şekli”) ölçüttür ki, bu ölçüte göre bir faaliyetin yargı faaliyeti sayılması için bağımsız mahkemeler tarafından yerine getirilmesi gerekir.  Bu tanımı tamamlamak için kullanılan “maddi” ölçüte göre ise, mahkemelerin bütün faaliyetleri yargı faaliyeti değildir; sadece hukuk kurallarının bağımsız mahkemeler tarafından somut olaylara uygulanması halinde bir yargı faaliyeti vardır.  Bu ölçüte göre, hakimlerin bir davayı veya çekişmesiz yargı işini görmesi ve hüküm vermesi yargı faaliyetine dahildir. Kalem işlerinin yürütülmesi ve yazı işleri personelinin yönetimi gibi işler ise yargı faaliyeti kapsamında dışındadır. [Ezcümle Bkz. Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt I, 6. Bası (İstanbul: Demir-Demir, 2001), S. 2-3. Naklen, Budak, Ali Cem; Alt Konsey Ve Komisyonunun Yeni Rekabet Tüzükleri Ve Rekabet Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler Işığında Delillerin Toplanması Ve İspat, Rekabet Kurumu, Perşembe Konferansları Dizisi, 27 Mayıs 2004, s.2]

2992 sayılı, Adalet Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun"un 2. maddesinin (a) bendinde, kanunlarda kurulması öngörülen mahkemeleri açmak ve teşkilatlandırmak; (h) bendinde, Adalet hizmetleriyle ilgili konularda, gerekli araştırmalar ve hukuki düzenlemeleri yapmak, görüş bildirmek Adalet Bakanlığı"nın görevleri arasında sayılmıştır.

            2992 sayılı, Adalet Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun"un 20. maddesinde; Eğitim Dairesi Başkanlığının görevleri şunlardır:

a) Bakanlık merkez ve taşra teşkilatının eğitim planını hazırlamak, yayınlamak ve uygulanmasını takip etmek,

b) Bakanlık teşkilatı ile ilgili hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını düzenlemek ve uygulamak,

c) (Mülga bent: 25/06/1992 - 3825/17 md.)

d) Eğitim kurum ve tesisleriyle (...) ilgili işleri yapmak,

e) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak.”  şeklindeki düzenleme ile merkez ve taşra teşkilatında görev yapan personelin eğitilmesi konusunda Adalet Bakanlığı Eğitim Daire Başkanlığının  görevli kılındığı anlaşılmıştır.

            2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun Adalet Komisyonu’nun görevleri başlıklı 114. maddesinde; (Değişik madde: 22/12/2005-5435 S.K./36.mad); “ Adalet komisyonlarının görevleri şunlardır:

a) Atamaları doğrudan Bakanlıkça yapılanlar dışındaki adlî ve idarî yargı ile ceza infaz kurumları ve tutukevleri personelinin;

1) İlk defa Devlet memurluğuna atanacaklardan merkezî sınavda başarılı olanların ilgili yönetmelik hükümlerine göre düzenlenecek sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınavlarını yapmak, hukuk fakültesi ve adalet meslek yüksek okulu mezunlarına öncelik tanımak kaydıyla başarılı olanların atanmalarını teklif etmek.

2) Aslî Devlet memurluğuna atanmaları, sicil ve disiplin işlemleri, görevden uzaklaştırılmaları, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlemlerini bu Kanun ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili mevzuat hükümlerine göre yerine getirmek.

3) Naklen veya hizmet gereği atamasını, ilgili mahkeme başkanı, hâkim veya Cumhuriyet savcısının görüşünü alarak, yetki alanı içerisinde yapmak.

4) Geçici olarak görevlendirmesini, yetki alanı içerisinde altı ayı geçmemek üzere yapmak.

b) Kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

            İlk defa Devlet memurluğuna atanması teklif edilen personelin atanmaları Bakanlık onayı ile tamamlanır. Bu personelin atanması, eğitilmesi ile ilgili usûl ve esaslar yönetmelikte gösterilir. “ denilmek sureti ile adli personelin naklen veya hizmet gereği atamasını yapma görevi  Adalet Komisyonu’na verilmiştir.

            657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinde; “ Yardımcı hizmetler sınıfı, kurumlarda her türlü yazı ve dosya dağıtmak ve toplamak, müracaat sahiplerini karşılamak ve yol göstermek; hizmet yerlerini temizleme, aydınlatma ve ısıtma işlerinde çalışmak veya basit iklim rasatlarını yapmak; ilaçlama yapmak veya yaptırmak veya tedavi kurumlarında hastaların ve hastanelerin temizliği ve basit bakımı ile ilgili hizmetleri yapmak veya kurumlarda  koruma ve muhafaza hizmetleri gibi ana hizmetlere yardımcı mahiyetteki görevlerde her kurumun özel bünyesine göre ve yine bu mahiyette olmak üzere ihdasına lüzum gördüğü yardımcı hizmetleri ifa ile görevli bulunanlardan 4 üncü maddenin (D) bendinde tanımlananların dışında kalanları kapsar.” Denilmek sureti ile yardımcı hizmetler kapsamında çalışacakların görevleri belirilmiştir.

            Bu bilgiler ışığında dava dosyası incelendiğinde, olayın meydana geldiği 10.03.2011 günü 4/C statüsünde Aydın Adliyesi’nde görevli bulunan Hediye Ölmez’in, Aydın Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri Komisyonu Başkanlığı’nın 08.02.2011 gün ve 2001/60 numaralı kararı ile Aydın 1. İş Mahkemesi’nde Yardımcı Hizmetler Sınıfında mübaşir olarak görevlendirildiği, duruşma salonunda ani gelişebilecek olaylara ilişkin tedbiren görevlendirilen başkaca kimsenin bulunmadığı, duruşma salonunun bulunduğu koridorda ise Aydın Valiliği İl Emniyet Müdürlüğü kararı ile polis memuru Şenol Saylam’ın görevlendirildiği, olay mahallinde gerekli güvenliği sağlayacak başkaca personelin bulunmadığı anlaşılmaktadır.

            Tüm bu yasal mevzuat ve tespitler ışığında dava dosyası değerlendirildiğinde; davaya konu uyuşmazlıkta davacının tazminat istemini adalet teşkilatının örgütlenmesindeki aksaklıklara dayandırdığı,  idarenin  kamu hizmetinin sunulmasında  gerekli örgütlenmeyi yapmak, gerekli araçları temin etmek,  gerekli personeli istihdam etmek ve eğitmek, gerekli denetimleri yapmak, kamu hizmetinin aksamadan devam etmesi için gerekli önlemleri almakla yükümlü olduğunu belirterek, bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinde görülen eksiklik nedeni ile olayda hizmet kusurunun varlığını iddia ettiği, bu itibarla  davacının iddialarının Yargı Organlarının Yargısal Faaliyetleri kapsamında değerlendirilebilecek nitelikte olmadığı, davanın 2992 sayılı, Adalet Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun"un 2. maddesi kapsamında kamu hizmetinin örgütlenmesi yükümlülüğünün gereği gibi yerine getirilmemesi nedeni ile ortaya çıkan zararın tazmini kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, sonuç olarak idarenin kamu hizmetinin gereği gibi görülmesi konusunda üzerine düşen yükümlülüğün gereği gibi yerine getirilmemesi nedenine dayalı davaya bakma görevinin  idari yargıya ait olduğu sonucuna ulaşılmıştır.            

            Ayrıca her ne kadar davacı tarafından verilen 31.12.2011 tarihli replik dilekçesinde; 6100 sayılı HMK’nun 151. Maddesi gereğince duruşma düzenini sağlamakla yükümlü hakimin bu görevini gereği gibi yerine getirmediği iddia edilmiş ise de;

            6100 sayılı Yasa’nın 46. maddesinde  “ Hâkimlerin yargılama faaliyetinden dolayı aşağıdaki sebeplere dayanılarak Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir:  

            a) Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması,

            b) Sağlanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması

            c) Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması

            ç) Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanılarak hüküm verilmiş olması

            d) Duruşma tutanakları ile hüküm veya kararların değiştirilmiş yahut tahrif edilmiş veya söylenmeyen bir sözün hüküm ya da karara etkili olacak şekilde söylenmiş gibi gösterilmiş ve buna dayanılarak hüküm verilmiş olması

            e) Hakkın yerine getirilmesinden kaçınılmış olması”  şeklinde yapılan düzenlemeden, hakimler işlemleri nedeni ile ancak yargısal faaliyetleri nedeni ile ve yine maddede belirtilen belirli sebeplerle sınırlı olarak Devlet Aleyhine tazminat davası açılabileceği anlaşıldığından, Hakimin duruşma düzeninin sağlanması adına gerçekleştirdiği faaliyetin yargılama faaliyeti kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, bu anlamda da davaya idari yargıda bakılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Yeri gelmişken işaret etmek gerekir ki 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’na 9.2.2011 tarih ve 6110 sayılı Kanunla eklenen 93/A maddesiyle, HMK.nun 46.maddesiyle öngörülen sistem daha kapsamlı bir şekilde düzenlenmiş ve HMK.’na dayanarak hakimlere yargısal eylemlerinden ötürü tazminat davası açılabilmesi için, hakim hakkında bir ceza soruşturmasının yapılması yahut mahkumiyet şartı aranmazken, 2802 sayılı Kanunda yapılan bu değişiklikle rücu davası açılabilmesi için hakim ve savcılar hakkında görevi kötüye kullanmaktan bir mahkumiyet şartı öngörülmüştür. 2802 sayılı Kanunun 93/A maddesinin iptali istemi, Anayasa Mahkemesi’nin 30.3.2012 gün ve E.2012/29, K.2012/49 sayılı kararıyla reddedilmekle beraber; 21.2.2014 tarih ve 6526 sayılı Kanunla 2802 sayılı Kanunun 93/A maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Böylelikle HMK.nun 46.maddesi ile öngörülen hukuki koruma, yeniden yegane kural durumuna gelmiştir.

Açıklanan nedenlerle davanın görüm ve çözümü idari yargı yerinin görevine girdiğinden Aydın 1. İdare Mahkemesi’nce verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.

S O N U Ç : Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Aydın 1.İdare Mahkemesi’nin 07.12.2012 gün ve 2011/2056 Esas, 2012/2191 Karar sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 5.5.2014 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.