Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/12037 Esas 2022/11216 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 12. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞ KOLU TESPİTİNE İTİRAZ
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 12.06.2019 tarihli ve 2019/41 sayılı işkolu tespit kararı ile .... tarafından faaliyet yürütülen işyerlerinde yapılan işin genel işler işkoluna girdiğine dair tespit yapıldığını, davaya konu tespit kararında ...'de Bakanlık tarafından yapılan incelemelerde Şirketin ... ilinde raylı-raysız yer altı ve yer üstü her türlü kara, ..., göl ve hava ulaşımı ve taşımacılığı hizmetlerini yapmak, yaptırmak, işletmek ve işlettirmek veya bu hizmetlere katkıda bulunmak olduğu, bu amaca yönelik faaliyetlerin yürütüldüğü, yürütülen işlerin belediye hizmeti olduğu, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, davalı Şirket çalışanlarının tespite konu işyerlerinde yürüttüğü ağırlıklı faaliyetlerin açık kapalı otopark, yol üzeri açık park alanlarının işletilmesi faaliyetleri olduğunu, İşkolları Yönetmeliği'nin 52.21.07 alt sınıflandırmasında 15 numaralı “Taşımacılık” işkoluna girdiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü maddesi gereğince yayımlanan ilgili Yönetmelik'in 3 üncü maddesinde her bir işkoluna giren işlerin neler olduğunun, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılmasına ilişkin uluslararası norm ve standartlar gözönünde bulundurularak işkolları listelerinin düzenlendiğini ve burada genel işler işkoluna giren işlerin ve 15 numaralı "Taşımacılık" işkoluna giren işlerin neler olduğunun ayrıntılı olarak belirtildiğini, 6356 sayılı Kanun hükümleri gereğince işyerlerinde çalışan işçilerin ağırlıklı olarak yaptıkları işlere göre işkollarının tespit edildiğini, ayrıca tespit aşamasında ... kodlarının da esas alındığını ve otopark işletmeciliğinin 15 Numaralı "Taşımacılık" işkolunda gösterildiğini, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hazırlanan ekonomik faaliyetlerin uluslararası standartlara uygun sınıflandırılması için ... -... 2 ... Ekonomik Faaliyet Sınıflandırılmasının güncel yayınında İşkolları Yönetmeliği'ne paralel olarak yine bu açıklamalara yer verildiğini ve ayrıca bu alandaki destekleyici faaliyetler grubu altında taşımacılığa yönelik emanet büroları işletmeciliği, otoyol, tünel ve köprü işletmeciliği gibi işlerin sayıldığını, Yönetmelik'in 51.21.07 alt sınıf kodunda otopark ve garaj işletmeciliği işleri ile kara taşımacılığı ile yapılan diğer yolcu taşımacılığının 15 no'lu “Taşımacılık” işkolunda sayıldığını, Yargıtay içtihatları gereğince hizmet alım sözleşmesiyle faaliyet yürütülen işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun asıl işveren tarafından yürütülen işlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğinin belirtildiğini, işkolu tespit kararından ....'nin belediyenin görevini yerine getirdiğinin açıklanmasının hatalı olduğunu, davalı Şirket tarafından faaliyet gösterilen işyerlerinde otopark işletmeciliğine girdiği işkolundan sayılması gerektiğini iddia ederek, 12.06.2019 tarihli ve 30799 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/41 numaralı işkolu tespit kararının iptali ile işyerinde yapılan işin "taşımacılık" işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesi talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde ikame edilmediğini, işyerlerinde yapılan işin niteliği itibarıyla genel işler işkolunda faaliyet gösterdiğinin talep edildiğini, kararın 12.06.2019 tarihli Resmî Gazete'de yayımlandığını, tespit kararının yayımından önce adı geçen işverenliğe bağlı 1148180.010, 1171282.010, 1161364.010 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işyeri sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 15 inci sırasında kayıtlı taşımacılık işkolunda kayıtlı olduğunun görüldüğünü, Ayvalık işyerinde çalışan işçilerden birinin kontrolör diğerlerinin bilet satış elemanı olarak, Erdek işyerinde çalışan işçilerin şoför ve kontrolör olarak, merkez işyerinde çalışan işçilerin çoğunun şoför olarak diğerlerinin bilet satış elemanı, kontrolör ve Şirket yönetiminde çalışan yönetici ve büro işçileri olarak istihdam edildiğini, Şirket Genel Müdürlüğüne bağlı Ulaşım, Planlama ve Operasyon Müdürlüğü, Filo Yönetimi ve İşletmeler Müdürlüğü ile Finans ve İnsan Kaynakları Müdürlüğünün bulunduğunu, ilçe ve merkez vardiya amirleri ile vardiya amirlerine bağlı şoförlerin, merkez ve ilçe gişe personelinin Filo Yönetim ve İşletmeler Müdürlüğüne bağlı olarak çalıştığı anlaşıldığından, bu işyerlerinde yönetimde birliğin gerçekleştiğini, yine faaliyet konusuna bakıldığında işyerinin ana faaliyet konusunun ... ilinde raylı raysız yer altı ve yer üstü her türlü kara, ..., hava ve göl ulaşımı ile taşımacılığı hizmetlerini yapmak, yaptırmak, işletmek ve işlettirme veya bu hizmetlere katkıda bulunmak olduğunun ve dört işyerinde bu amaca yönelik faaliyetlerin yürütüldüğü ve bu amaçları yürütecek nitelikte işçi temininin yapıldığı anlaşıldığından amaçta da birliğin gerçekleştiğini, bu nedenlerle bu işyerlerinin aynı teknik amacı gerçekleştirmek ve aynı yönetim altında örgütlenen tek bir işyeri olduğu kanaatine varıldığını, Şirketin sermayesinin %99'unun ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu, söz konusu Şirketin ... Büyükşehir Belediyesi tarafından şehirde toplu taşıma hizmetlerini yürütmek adına kurdurulduğunu ve işlettirildiğini, bu işlerin ... kodunun 49.31.05 olması gerektiği kanaatine varıldığını, bu durumun ... Sendikası tarafından yapılan başvuruda bahsi geçen dayanak yapılan ... 2. İş Mahkemesinin Gazibel işyeri için verilen kararın ve bu karara ait Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin 03.10.2013 tarihli ve 2013/7425 Esas, 2013/4929 Karar sayılı onama kararı ile benzerlik gösterdiğini, davalı Şirkete ait işyerlerinde yapılan işin Genel İşler işkolunda yer aldığına dair yapılan tespitin yerinde olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

2.Davalı ... Sendikası cevap dilekçesinde; dava dilekçesinde yer alan iddiaların hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, 5393 Sayılı Belediye Kanunu'nun (5393 sayılı Kanun) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükmünde “Belediye, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla; İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafi ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor (sosyal hizmet ve yardım, nikah, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır" düzenlenmesinin yer aldığını, aynı Kanun'un 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, ... ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dahil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmenin Belediyenin yetki ve imtiyazları dahilinde sayıldığını, kent içi toplu taşıma hizmetinin ... Büyükşehir Belediyesinin iştiraklerinden olan ve ... Büyükşehir Belediyesi ve iştiraki şirketlerce kurulan ... Toplu Taşıma AŞ. tarafından yerine getirilmesinin yasal hükümlere uygun olarak yapıldığını, 19.12.2012 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan İşkolları Yönetmeliği'nin 28 numaralı "genel işler" işkoluna giren işler arasında belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığının sayıldığını, bunun aynı Yönetmelik'te yer alan taşımacılık işkolunda sayılmadığını, davaya konu İşletmede yapılan asıl işin belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı olduğunu ve belediyelerin asli görev ve sorumluluklarından olduğunu, belediyelerin yetki ve imtiyazları arasında bulunduğunu, işletmede yer alan bazı otoparkların asıl iş olarak nitelendirilebilmesinin olanaklı olmadığını, bu hususta emsal nitelikte mahkeme kararlarının olduğunu da savunarak davanın reddini talep etmiştir.

3.Davalı ... Sendikası cevap dilekçesinde; davaya konu işkolu tespit kararının 6356 sayılı Kanun, 5393 sayılı Kanun, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu (5216 sayılı Kanun) İşkolları Yönetmeliği ve Yargıtayın yerleşik içtihatlara uygun olduğunu, .... işyerlerinde yapılan işlerin genel işler işkolunda yer aldığını, ilgili Yönetmelik'te herhangi bir istisnaya yer verilmeksizin Belediyelerde yapılan işlerin genel işler işkolunda sayıldığını, asıl işe yardımcı işlerin de asıl işler işkolunda olması gerektiğinin belirtildiğini, ....'nin ... Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden olduğunu, yapılan işin genel işler işkolunda olması gerektiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

4.Davalı .... cevap dilekçesinde; davalı Şirketin, belediye iktisadi teşebbüsü olup 5216 sayılı Kanun'a göre kurulduğunu ve davalı Şirketin ... 3 üncü Noterliğinin 22.01.2015 tarihli ve 02132 yevmiye numaralı kuruluş sözleşmesine göre amacında belirtilen işlerin genel işler işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.

5.Davalı ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; 5393 sayılı Kanun ve 5216 sayılı Kanun hükümleri, 6356 sayılı Kanun, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü'ne gönderilen 15.06.2020 tarihli ve 1289849 sayılı yazı gereğince davalı Bakanlık tarafından yapılan tespitin yerinde olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile .... tarafından işkolu tespitine konu edilen işyerlerinde yürütülen şehir içi toplu taşıma işine ilişkin hizmetlerin 5393 sayılı Kanun'un 14 ve 15 inci maddesinde ve 5216 sayılı Kanun'un 7 nci maddesinin (f) bendinde açıkça düzenlenmiş olan belediyenin görev ve sorumlulukları arasında yer alan bir hizmet olduğunun görüldüğü, bu nedenle işkolu tespitine konu olan 1148180.010, 1171285.010, 1154295.010, 1161364.010 SGK sicil numaralı işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkolunda yer alacağının kanaatine varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalı Şirket çalışanlarının tespite konu işyerlerinde yürüttüğü, ağırlıklı faaliyetin açık-kapalı otopark, yol üzeri açık park alanlarının işletilmesi faaliyeti olduğunu, bu faaliyetlerin 15 sıra numarasında yer alan "taşımacılık" işkoluna girdiğini, 6356 Kanun ve İşkolları Yönetmeliği'ne göre bir işyerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun çalışan işçiler tarafından yürütülen ağırlıklı faaliyete göre belirlendiğini, ayrıca davalı Bakanlık tarafından 12.03.2019 tarihli ve 30799 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/41 numaralı işkolu tespit kararında ... yanında çalışan işçilerin belediye görevi yerine getirdiği ve otopark işine özgü işlerde çalıştığı belirtilmiş ise de belediye hizmeti olarak nitelendirilen işlerin neler olduğunun ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmemesinin hatalı olduğunu, İşkolları Yönetmeliği'nde, işkollarının tespitinde esas alınan ... kodlarında otopark işletmeciliği faaliyetlerinin 15 numaralı "taşımacılık" işkolunda gösterildiğini, yerleşik Yargıtay kararlarına göre hizmet alım sözleşmesiyle faaliyet yürütülen işyerlerinde yapılan işlerin girdiği işkolunun asıl işveren tarafından yürütülen işlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini, .... tarafından yürütülen işlerin ... Büyükşehir Belediye işyerlerinde yürütülen faaliyetlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini ve İşkolları Yönetmeliği gereğince girdiği işkolunun tespit edilmesi gerektiğini, .... tarafından yürütülen faaliyetin dava konusu 2019/41 numaralı işkolu kararında da açıkça belirtildiği gibi otopark işletmeciliği ve kara taşımacılığı ile yapılan diğer yolcu taşımacılığı işleri olduğundan ve otopark işletmeciliği ile ilgili işler İşkolları Yönetmeliğinin 15 numaralı "taşımacılık" işkolunda sayılan işlerden olduğunu, davalı Şirket tarafından faaliyet gösterilen işyerlerinde otopark işletmeciliği işlerine yardımcı işlerin, asıl işin girdiği işkolundan sayılacağını, ağırlıklı olarak yapılan faaliyetlerin tereddüte yer bırakmayacak şekilde açıklanması gerektiğini, davacı Sendika ile .... arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmesinin 01.01.2021-30.06.2022 tarihlerinde yürürlükte olduğunu ve çalışan işçilerin çoğunluğunun davacı Sendikanın üyesi olduğunu, davalı .... işyerinde çalışan işçilerin yaptığı işlerin SGK verilerinde Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesine göre "taşımacılık" işkolunda tescil edilmesine rağmen, davaya konu işkolu kararında 20 numaral "genel işler" işkoluna girdiği yönündeki kararının çelişkili olduğunu, İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunun keşif icra edilmeden üç kişilik hukukçu bilirkişi heyetinden alındığını ileri sürerek ... 1. İş Mahkemesinin 05.04.2022 tarihli ve 2019/246 Esas 2022/155 Karar sayılı kararının kaldırılarak, tespite konu işyerinde yapılan ağırlıklı faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda yer alması sebebiyle, işbu işyerinin faaliyetinin taşımacılık işkolu olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin .... tarafından işkolu tespitine konu edilen işyerlerinde yürütülen şehir içi toplu taşıma işine ilişkin hizmetler 5393 sayılı ve 5216 sayılı Kanun hükümlerinde açıkça düzenlenmiş olan belediyenin görev ve sorumlulukları arasında yer alan bir hizmet olduğundan işkolu tespitine konu olan işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkolunda yer alacağı kanaati ile davanın reddine karar vermesinde hukuka aykırılık görülmediği, ayrıca somut olayda ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri şeklinde ayrıksı durum olmadığı değerlendirilmekle davacının bu yöne ilişkin istinaf talebinin de yerinde görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”

2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”

3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”

4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.

(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”

5.19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
.

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

05.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.