Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/8401 Esas 2022/11636 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVALILAR :1- ... VEKİLİ ... ...
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 34. ... Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı ... Elektrik Havagazı ve Otobüs İşletmesi vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle müvekkilinin 2007 yılının Mart ayından itibaren davalı ... Elektrik Havagazı ve Otobüs İşletmesi (... Genel Müdürlüğü) bünyesinde, davalı ... Genel Müdürlüğünün emir talimatları doğrultusunda otobüs şoförü olarak çalışmaya başladığını, 22.09.2014 tarihinden önce resmi kayıtlarda davalı ... Genel Müdürlüğünün asli işini davalı ... Anonim Şirketine ihale ettiğini, müvekkilinin davalı ...Ş. bünyesinde çalışmaya devam ettiğini, Yargıtayın emsal kararından görüleceği üzere davalı asıl işveren ... Genel Müdürlüğüyle diğer davalı işverenler arasında muvazaa olduğunun açık olduğunu, ... sözleşmesinin davalı işveren tarafından haksız şekilde sonlandırıldığını, ... 26. ... Mahkemesinin 2016/780 Esasına kayıtlı işe iade davasına ilişkin yargılama neticesinde davacının davalı işveren ... Genel Müdürlüğünde işe iadesine karar verildiğini, kararın Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiğini belirterek fark ücret, fazla çalışma ücreti, ulusal ... ve genel tatil ücreti fark alacağı ile ilave tediye ücreti alacaklarının faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının davalı işverenler ... ve ... Şirketlerinin imzaladığı hizmet sözleşmesine dayalı olarak çalıştığını, ihale konusu hizmeti yürüten yüklenicinin işçilerinin açabileceği davaların hukuki muhatabının yüklenici olduğunu, personelin ücret, benzer alacakları, sair tazminat haklarından davalı İdarenin bir yükümlülüğünün bulunmadığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, davalı işverenle diğer davalı ...Ş. arasında yapılan sözleşmeye ilişkin olarak muvazaa iddiasıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... Teftiş Kurulu Başkanlığına yapılan şikayet üzerine; Bakanlık müfettişleri tarafından davalı İdareyle diğer davalı ...Ş. ve ... A.Ş. arasındaki ... ve işlemleri de kapsayacak şekilde inceleme yapıldığını, Başkanlığın 22.04.2015 tarih 2480-9990-İNC-19-2 sayılı raporuyla müvekkili işverenle diğer davalılar arasındaki ... ve işlemlerde muvazaa bulunmadığı şeklinde sonuca ulaşıldığını, müvekkili işyerinde Sayıştay denetimine istinaden ortaya çıkan rapordaki tespitler ışığında işçilere ödenen ücretlerle şartnamedeki oranlar arasında oluşan tenakuzun giderildiğini, davalı işverenle diğer davalı ... arasındaki asgari ücret katından kaynaklı farkın karşılıklı rıza, zeyil yoluyla düzeltildiğini, davacının da düzeltilmiş hâliyle ortaya konan ücreti tam, eksiksiz aldığını, ilave tediye alacağının 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkında Kanun'da (6772 sayılı Kanun) öngörülen, kamuda kadrolu işçi olarak çalışanlar için öngörülmüş bir ödeme kalemi olduğunu, kadrolu işçilere tanınmış bir hak olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını ... sürerek davanın reddini savunmuştur.
2.Davalı ... Anonim Şirketi vekili özetle; davacının alacak kalemlerinin bir çoğunun davacının müvekkili işverenle ... sözleşmesi imzalamadan önce çalıştığı sürelere ilişkin olduğunu, davacının müvekkili işverenle çalışmadığı süreler için talep ettiği alacakları kabul etmediklerini, davacının müvekkili işveren bünyesinde çalışmaya başlamasından itibaren tüm ücret, fazla çalışma, ulusal ... ve genel tatil ücret alacaklarının tam ve zamanında ödendiğini, müvekkili işverenle diğer davalı ... Genel Müdürlüğü arasında muvazaa olmadığını, uzun süredir aynı şartlarda çalışan, hiç bir ihtirazı kayıt ... sürmeyen davacının yazılı onayı alınmadan ücretinde azaltılma yapılamayacağını, davacının sözleşmede belirtilen ücretinin eksiksiz olarak ödendiğini, müvekkili işverenin çalışanlarına ilave tediye ödeme yükümlüğünün bulunmadığını, davacının davaya konu alacaklarının zamanaşımına uğradığını beyan ederek davanın reddini savunmuştur.
3.Davalı ... vekili özetle; davacının dava dilekçesinde ... işvereninin ... A.Ş. olduğunu belirttiğini, müvekkilinin diğer davalı ... Genel Müdürlüğünün açtığı şoför hizmet alım ihalesine giremediğini, ihaleyi diğer davalı ...Ş.'nin kazandığını, müvekkili ile diğer davalı ... Genel Müdürlüğü arası imzalanan sözleşmenin 22.09.2014 tarihinde süresinin dolduğunu, bu tarihten sonra müvekkiline sorumluluk atfedilemeyeceğinden davanın husumetten reddini talep ettiklerini, davacıyla müvekkili arasında imzalanan sözleşmede davacıya ödenecek ücretin açıkça düzenlendiğini, davacının ücret, fazla mesai, ulusal ... ve genel tatil ücretlerinin her ... düzenli olarak banka aracılığıyla ödemelerinin yapıldığını, davacının hiç bir ihtirazı kayıt koymadan banka hesabına yatırılan ücretin tamamını her ... çektiğini, davacının diğer davalılar arası imzalanan hizmet alım sözleşmesine, şartnamesine dayalı ücret talebinde bulunamayacağını, davacının sendikaya üye olmadığını, dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu ... sözleşmesinden yararlanma talebinde bulunmadığını, davacının kendi tarafı olmadığı bir sözleşmeden dolayı alacak talebinde bulunamayacağını, müvekkili 6772 sayılı Kanun kapsamında bulunmadığından davacının ilave tediye talebinde bulunamayacağını, davaya konu alacakların zamanaşımına uğradığını beyan ederek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Somut olayda; davacının davalı ... Genel Müdürlüğü bünyesinde otobüs şoförü olarak çalıştığı, sigorta kaydının hizmet alımı yapılan davalı ...'ın üzerinden yapıldığı anlaşılmaktadır.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin emsal nitelikteki kararları ile; davalı ...'ın davalı ... Genel Müdürlüğü tarafından işçi temini için kurulduğu ve davalılar arasındaki asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu tespit edilmiştir.
6772 sayılı Devlet ve ona bağlı müesseselerde çalışan işçilere ödenen ilave tediye ile ilgili aynı kanunun 1. Maddesinde söz konusu kurumun Devlet ve ona bağlı olmak üzere, genel katma ve özel bütçeli daire, sermayesi değişen kurum, sermayesinin yarısından fazlası devlete ait olan şirket ve kurum veya bağlı kuruluş ve açıkça yasa ile belirlenen diğer kurum, banka ve ortaklıkların belirtildiği, sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurulan kuruluşlar ve bunların aynı nispet ile iştirakleri ile kurulan kuruluşların da 6772 sayılı kanun kapsamında yer aldığı düzenlenmiştir. Belediyeler tarafından kurulan veya ortak olunan şirketler ise, ... Ticaret Kanunu hükümlerine tabi sermaye şirketleri olup, belediyelerin tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişileridir. Belediyelerin kurdukları veya ortak oldukları ticaret şirketlerine Kamu Tüzel Kişiliği kazandıran herhangi bir kanun hükmü bulunmadığı gibi, kamusal yetki ve ayrıcalıklar da tanınmamıştır. Dolayısıyla söz konusu şirketlerin "Kamu Tüzel Kişisi" ya da "Kamu Kurum ve Kuruluşu" oldukları kabul edilemez. Yargıtay'ın son dönem kararları da bu dönemdedir. (Yargıtay 22. HD. 2015/15188 E- 2017/14238 K, Yargıtay 22. HD. 28/12/2016 gün, 2016/21244 E-2016/29385 K, Yargıtay 22. HD. 13/.../2017 gün, 2016/24028 E-2017/14012 K) Açıklanan nedenlerle davalı ...ilave tediye ödemekle yükümlü değildir.
Davalı vekili tarafından yasal süresi içerisinde zamanaşımı definde bulunulmuş olup, talep edilen alacaklar yönünden ... Kanunu ve Borçlar Kanunu uyarınca zamanaşımı dava ve ıslah tarihinden geriye doğru 5 yıl olup zamanaşımına uğrayan alacak miktarları hesaplamada dikkate alınmamıştır.
Mahkememizce yapılan yargılama sırasında ... ve Sosyal Güvenlik Hukuku Hesap Bilirkişisi Av. ... Savaş tarafından düzenlenen 23/08/2019 tarihli bilirkişi raporu ile; davacının davalı ... Genel Müdürlüğünden brüt 16.572,00 TL ilave tediye ücreti alacağı bulunduğu, davacının fark ücret alacağı, fazla çalışma ücreti alacağı ve ... ücreti alacağı bulunmadığı tespit edilmiş olup taraf, Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay denetimine elverişli olması ve dosya kapsamına uygun bulunması nedeniyle hükme esas alınan işbu bilirkişi raporu doğrultusunda davalı ...Ş 'ye karşı açılan davanın husumet yokluğundan reddine; davalı ... Genel Müdürlüğüne karşı açılan davanın kısmen kabulüne; davalı ...ye karşı açılan davanın reddine dair .." gerekçesiyle davalı ...Ş.'ye açılan davanın husumet yokluğundan reddine, davalı ...Ş.'nin ilave tediye ücreti ödeme yükümlülüğü bulunmadığından davacının bu davalı Şirkete yönelik ilave tediye ücreti talebinin reddine, ilave tediye ücreti alacağının davalı ... Genel Müdürlüğünden tahsiline, fark ücret alacağı, fazla çalışma ücreti alacağı ile ulusal ... ve genel tatil ücreti alacağına ilişkin taleplerin ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... Genel Müdürlüğü vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf başvurusunda özetle davalı Şirketler arasında muvazaa bulunduğundan ilave tediye ücretlerini ödemekle yükümlü olduklarını, ... Şirketinin de ilave tediye ücretinden sorumlu tutulması gerektiğini, ... Şirketinin son işveren olarak davalı ... Genel Müdürlüğü ile birlikte müvekkilinin hak kazandığı tüm hak ve alacakları ödemekle sorumlu olduğunu, kesinleşen muvazaa ilişkisi karşısında müvekkili aleyhine vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ... sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda özetle zamanaşımı def'i ve hak düşürücü süre itirazlarının dikkate alınmadığını, davalı ... Şirketi ile müvekkili arasında asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğunu, Mahkeme kararının hatalı olduğunu, muvazaanın sonuçlarından sadece müvekkilinin sorumlu tutulmasının kabul edilemeyeceğini, davalı ... Şirketi yönünden husumetten ret kararının hatalı olduğunu, müvekkili İdarenin 6772 sayılı Kanun kapsamında bulunmadığını ... sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Davacının ... Genel Müdürlüğü işyerinde hizmet alımı ihaleleri kapsamında 28/03/2007-22/09/2014 tarihleri arasında davalı ..., 23/09/2014 tarihinden itibaren de davalı ... bünyesinde şoför olarak çalıştığı, davalılar arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğuna ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararlarının bulunduğu, davacının başından beri ... Genel Müdürlüğü işçisi olduğu, ve davalı idarenin 6772 sayılı yasada sayılan ilave tediye ödemekle yükümlü kamu kurumlarından olduğu, diğer davalıların da asıl işveren ile birlikte sorumluluğunun bulunduğu, işyerinin devredildiği tarihe kadar doğmuş bulunan ilave tediye, ücret farkı, fazla çalışma ücreti farkı alacaklarından 4857 sayılı ... Kanununun 6. maddesi uyarınca devreden işveren ile devralan işveren müştereken ve müteselsilen sorumlu olup, devreden açısından bu süre devir tarihinden itibaren iki yıl süreyle sınırlı olduğu, davalılardan ... 22.09.2014 tarihinde işyerini davalı ...Ş.'ne devrettiği, dolayısıyla dava tarihi olan 23.07.2016 tarihi itibariyle sorumluluğunun devam ettiği ve kendi döneminden sorumlu olduğu, ayrıca diğer davalı ...nin de son alt işveren olarak ilave tediye alacağından sorumluluğunun bulunduğu, davalılar ... ve ... A.Ş. yönünden davanın reddine karar verilmesinin hatalı olduğu anlaşılmakla davacı ve davalının bu husulara ilişkin olarak ... sürdüğü istinaf sebepleri yerindedir.
Davacı tarafından sunulan ıslah dilekçesinin ve dilekçedeki beyanların hüküm altına alınmayan diğer alacak kalemlerine ilişkin olduğu, dava dilekçesindeki talep miktarı nedeniyle ilave tediye ücreti bakımından ıslah bulunmadığından hüküm altına alınan ilave tediye alacağında ıslah zamanaşımı sözkonusu değildir.
Dosya kapsamında düzenlenen 23/08/2019 tarihli bilirkişi raporunda dava zamanaşımı dikkate alınarak yapılan hesaplama gereğince davalı ...'ın sorumluluğu 7.043,... TL ile sınırlı olmak kaydıyla 16.752,00 TL ilave tediye ücretinin tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili yönünde hüküm oluşturulmuştur.
Buna göre, yargılamada eksiklik bulunmamakla birlikte, Mahkemece kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olup, ancak Dairemizce yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığından davalı ... Genel Müdürlüğü tarafından ... sürülen sair istinaf sebeplerinin reddine, davacı ve davalı ... Genel Müdürlüğü'nün istinaf talebinin ilave tediye alacağından tüm davalıların (davalı ...'ın kendi dönemi ile sınırlı olarak) sorumluluğu yönünden kabulü ile, HMK.nun 353/1-b.2 maddesi gereğince kararın yeniden esas hakkında karar verilmek üzere kaldırılmasına karar verilerek...." gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili katılma yoluyla temyiz dilekçesinde özetle davalı ... ve ... Şirketlerinin davalı ... Genel Müdürlüğüne işçi temini amacıyla kurulmuş Şirketler olduğunu ve aralarında asıl alt işveren ilişkisi bulunmadığını, bu nedenle ilişkinin muvaazalı olduğunu, davacının baştan beri davalı ... Genel Müdürlüğünün işçisi olduğunu, muvaaza nedeniyle tüm davalıların birlikte sorumlu olduğunu ... sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı ... Şirketi vekili temyiz dilekçesinde özetle ilave tediye ücretinin kabulünün hatalı olduğunu, her çalışma dönemi için ayrı ayrı muvaaza tespiti yapılması gerektiğini ... sürerek kararı temyiz etmiştir.
3.Davalı ... Şirketi vekili temyiz dilekçesinde özetle ilave tediye ücretinin kabulünün hatalı olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını, davalılar arasında muvazaa bulunmadığını, ücret farkı talep edilemeyeceğini, tüm ücretlerinin eksiksiz ödendiğini ... sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
4.Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili, alacakların zamanaşımına uğradığını, husumet itirazlarının değerlendirilmediğini, davalılar arasındaki ilişkide muvaaza bulunmadığını, ilave tediye ücreti talebinin reddi gerektiğini ... sürerek kararın bozulması istemi ile temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalılar arasında ki ilişkinin muvaazalı olup olmadığı ile davacının ilave tediye ücretine hak kazanıp kazanmadığı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) ilgili maddeleri, 6772 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerince temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz edenlerden davalılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.