Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/9701 Esas 2022/12400 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 29. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 34. ... Mahkemesi

Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Hizmet ... Sendikasının talebi üzerine, davalı Bakanlığın 17.08.2019 tarihli ve 2019/86 karar nolu Resmî Gazete'de yayımlanan işkolu tespit kararında, ... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işverenliğe ait 1257071.034 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil nolu işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibarıyla İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı Enerji işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, 2019/86 Karar nolu işkolu tespit kararının, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Belediye Kanunu'na ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'na, 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’'ne ve Yargıtay yerleşik içtihatlarına aykırı olduğunu, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı iştiraki olan ... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. Ve Tic. A.Ş. işyerinde yürütülen işlerin tamamının, niteliği itibarıyla Genel İşler işkoluna girdiğini, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının kendi görev alanına giren konularla ilgili olarak hizmetlerini yerine getirmek amacıyla şirket kurduğunu iddia ederek, 17.08.2019 tarihli ve 2019/86 Karar nolu Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/86 Karar nolu işkolu tespit kararının iptali ile 20 sıra numaralı Genel İşler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık ... Teftiş Kurulu tarafından yapılan işkolu incelemesi sonucu düzenlenen rapora göre, ... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. ve Tic. A.Ş.'de yapılan incelemede su ve doğalgaz piyasasında eğitim, denetim, danışmanlık ve mühendislik hizmetlerinin verildiği, bu nedenle yapılan işlerin enerji işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... Enerji, Su ve ... İşçileri Sendikası (...) vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın enerji işkolunda faaliyette bulunduğunu, davacının işkolu tespit kararının iptali talebinin hukukî bir temelinin bulunmadığını, davaya konu işyeri için müvekkili Sendikanın yetki aldığını, son aşamaya gelindiğini, ... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. ve Tic. A.Ş.'ye ait 1257071.034 SGK sicil numaralı işyerinin enerji işkolunda yer aldığına dair Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 17.08.2019 tarihli ve 2019/86 nolu işkolu tespit kararının yerinde ve hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.
3.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacı tarafından müvekkili Şirkete ait işyerinin hangi işkoluna girdiğinin tespitinin talep edilmesi üzerine Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından hazırlanan İnceleme Raporu ile müvekkili Şirkete ait işyerinde yapılan işin Enerji işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, bu raporun esas alınarak Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2019/86 karar numaralı işkolu tespiti kararı 17.08.2019 tarih 30861 sayılı Resmî Gazetede yayımlandığını, davalı Bakanlıkça yapılan inceleme sonucunda varılan tespit ve değerlendirmelerin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı Şirketin yürüttüğü faaliyetlerin Belediye tarafından kamuya sunulan hizmetler bünyesinde genel ... tanımına uyacak faaliyetler olmadığı, uzmanlık gerektiren teknik konularla ilgili olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf başvurusunda; İşkolları Yönetmeliği gereğince belediyecilik faaliyetlerinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı şirketi/iştiraki olan ... Uygulamalı ... ve Enerji Teknolojileri Araştırma Mühendislik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işyerinde yürütülen işlerin belediye hizmetleri içerisinde yer aldığı nazara alınarak işkolunun genel işler işkolu olarak kabul edilmesi gerektiğini, müvekkili Sendikanın belediyeler ve iktisadi teşebbüslerdeki hukuki dayanaktan yoksun itirazlar nedeniyle hak kayıplarına uğradığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut uyuşmazlıkta belediye Şirketi niteliğini haiz ... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. ve Tic. A.Ş.’ne ait olan işyerinde su ve doğalgaz piyasasında eğitim, denetim, danışmanlık ve mühendislik hizmetleri yapıldığı ve bu faaliyetin niteliği konusunda taraflar arasında bir ihtilaf olmadığının sabit olduğu, bununla birlikte su ve doğalgaz piyasasında eğitim, denetim, danışmanlık ve mühendislik hizmetleri faaliyetinin 5393 sayılı Kanun ile belirlenen belediyenin görev ve sorumlulukları kapsamında kalmadığının da açık olduğundan Mahkemece itiraza konu işyerlerinde yapılan faaliyetin belediye hizmetleri kapsamında yer almadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; işyerinde yürütülen işlerin belediye hizmetleri içerisinde yer aldığı nazara alınarak işkolunun genel işler işkolu olarak kabul edilmesi gerektiğini, davalı Şirketin ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın şirketi olup hisselerinin tamamına yakınının Belediye Başkanlığına ait olduğu, İşkolları Yönetmeliği ve nace-rev.2 altılı ekonomik faaliyet sınıflandırılma kapsamında, belediye hizmetlerinin 20 numaralı genel işler işkolunda sayıldığını, konuya ilişkin aldıkları hukukî mütalaaları dilekçeleri ekinde sunduklarını, gerek Yargıtay 9. Hukuk Dairesi gerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesi, gerekse de Bölge Adliye Mahkemelerinin istikrarlı olarak başka bir tüzel kişi tarafından görülse farklı bir işkolunda sayılabilecek işleri, belediyeler tarafından belediye hizmetlerini yerine getirmek amacıyla kurulan şirketler tarafından yerine getirilmesi hâlinde bu işlerin sonuçta belediye hizmeti niteliği taşıdığı için Genel İşler işkolunda saydıklarını ileri sürek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işkolu tespitine itiraza ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6.5216 sayılı Kanun'un 7 nci maddesinde Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şu şekilde belirlenmiştir:
"...
a) İlçe (…)[4] belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.
b) Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye (…)(4) sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe (…)(3) belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.(4)
c) Kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak.
d) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.
e) Belediye Kanununun 69 ve 73 üncü maddelerindeki yetkileri kullanmak.[5]
f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, ..., su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç ... yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
g) (Değişik: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.
h) Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.
i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; inşaat malzemeleri, hurda depolama alanları ve satış yerlerini, hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; ... araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.[6]
j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek.
k) Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.
m) Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapmak, malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara, teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül vermek.[7]
n) Gerektiğinde mabetler ile sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.[8]
o) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. (Ek cümle: 16/5/2018-7144/14 md.) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.
r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.
s) Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
t) Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.
u) İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.
v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.
y) Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.
z) (Değişik: 12/11/2012-6360/7 md.) Afet riski taşıyan veya ... ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etme ve yıkım konusunda ilçe belediyelerinin talepleri hâlinde her türlü desteği sağlamak.
aa) (Ek:24/12/2020-7261/29 md.) Bisiklet yollarının ve şeritlerinin, bisiklet ve elektrikli skuter ... ve şarj istasyonlarının, yaya yollarının ve gürültü bariyerlerinin planlanması, projelendirilmesi, yapımı, bakımı ve onarımıyla ilgili işleri yürütmek.
Büyükşehir belediyeleri birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen yetkilerini, imar plânlarına uygun olarak kullanmak ve ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. (Değişik ikinci cümle: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir belediyeleri birinci fıkranın (l), (s), (t) bentlerindeki görevleri ile temizlik hizmetleri ve adres ve numaralandırmaya ilişkin görevlerini belediye meclisi kararı ile ilçe belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler. (Ek üç cümle: 16/5/2018-7144/14 md.) Büyükşehir belediyeleri, birinci fıkranın (p) bendinin ikinci cümlesinde yer alan kriterler esas alınarak büyükşehir belediye meclisi kararıyla belirlenen yerlerdeki toplu taşıma hatlarının işletmesinin o bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerinden temin edilmesine karar verebilir. Bu durumda ihaleye katılacaklarda ve kullanılacak taşıma araçlarında aranacak şartlar belediyelerce belirlenir. (Değişik cümle:22/12/2021-7349/9 md.) Büyükşehir belediyeleri, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan ve toplu taşıma hizmeti yürüten gerçek ve tüzel kişilere; nüfus, hattın uzunluğu ve hattı kullanan sayısı kriterlerini esas alarak tespit edeceği hatlardaki toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz veya indirimli olarak yararlananlara ilişkin gelir desteği ödemesi yapabilir.
İlçe (…)[9] belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır:(9)
a) Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
b) Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
c) Sıhhî işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.
d) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, (…)[10] spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; mabetler ile sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak; bölge otoparkı, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.(10)[11][12][13]
e) Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
f) (Ek: 12/11/2012-6360/7 md.) Afet riski taşıyan veya ... ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları tahliye etmek ve yıkmak.
(Değişik son fıkra: 1/7/2006-5538/23 md.) 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunuyla Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar ile sivil hava ulaşımına açık havaalanları ve bu havaalanları bünyesinde yer alan tüm tesisler bu Kanunun kapsamı dışındadır.
(Ek fıkra: 12/11/2012-6360/7 md.) Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilirler."
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanalığı tarafindan 17.08.2019 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/86 nolu işkolu tespiti kararına göre; "... Uygulamalı ... ve En. Tek. Ar. Müh. San. ve Tic. A.Ş.'nin ... Büyük Şehir Belediyesinin bir iştiraki olduğu, işverenliğe bağlı 1257071.034 sgk sicil nolu işyerinde su ve doğalgaz piyasasında eğitim, denetim ve danışmanlık ve mühendislik hizmetlerinin verildiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı "Enerji" işkolunda yer aldığı" tespit edilmiştir.
2.İşkolu tespiti kararına dayanak yapılan inceleme raporunda; "İncelemeye konu 2.71 12.02.02.1257071.034.12-13/000 SGK - sicil numaralı ... A.Ş.'nin faaliyetleri kapsamında başlıca hizmet verdiği birimler, eğitim ve belgelendirme hizmetleri, test ve kalibrasyon hizmetleri, ..., ısı ve su sayaçları laboratuvarları, denetim ve muayene hizmetleri, su analitiği ve akıllı yönetim sislemleri, kurumsal varlık yönetim sistemi ve ... (Kesintisiz Su Arzı) olarak sıralanmaktadır. Bu bağlamda eğitim ve belgelendirme hizmetleri kapsamında; enerji, metal, ulaştırma çağrı merkezi gibi sektörlerde ihtiyaç duyulan insan kaynağının yetiştirilmesi ve bu personclin bilgi, beceri ve yetkinlikterinin belgelendirilmesi, sahip olduğu eğitim ve gelişim platformu ile eğitim ihtiyaç analizi, eğitim planlaması, deneyim paylaşımı, uzaktan eğitim gibi teknolojik kaynakları da kullanarak eğitimin her alanında sektörde faaliyette bulunduğu; test ve kalibrasyon hizmetleri kapsamında; su, doğalgaz ve diğer altyapı sektörlerine tarafsız ve bağımsız bir kuruluş olarak danışmanlık hizmeti verdiği; denetim ve muayene hizmetleri kapsamında; su iletim ve dağıtımı, doğal ... piyasası, enerji ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşlara muayene ve denetim hizmeli sunduğu; su analitiği ve akıllı yönetim sistemleri kapsamında; suyun kalitesinin, kaynağından musluğa kadar ulaşması ve deşarj edilmesi aşamalarının tamamen kontrol altına alınıp, anlık izlenebilmesi ve üretilen verilerin değerlendirilmesi hizmetini yürüttüğü, kurumsal varlık yönetim sistemi kapsamında; sahip olunan varlıkların satın alma, devreye alma, işletme, hurdaya ayrılma süreçlerinin tamamının izlenip takip edildiği, stok yönetiminin yapıldığı, bakım yönetiminin varlıkların geçmiş bakımlarının/arızalarının kayıt altına almıp, kritiklik analizlerinin yapıldığı ve gelecekte yapılması gereken bakımların planlanmasının sağlandığı ve ... (Kesintisiz Su Arzı) kapsamında ise; canlı su hattı üzerinde boru hatlarında akışı kesintiye uğratmadan; mevcut hattı deplase etmek, körleme yapmak, branşman almak, sisteme vana, pompa gibi ekipmanlar eklemek veya bölgesel tamir işlemlerini yerine getirdiği tespit edilmiştir. Söz konusu faaliyetlerden işyerinde yapılan asıl işin nitelik itibariyle su ve doğal ... piyasasında eğitim, denetim mühendislik hizmetleri olduğu sonücüna varılmaktadır." şeklinde tespit ve değerlendirme yapılmıştır.
3. Bu inceleme raporunda, işkolu tespitine konu işyerinin ... Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olduğu saptanmakla birlikte yapılan faaliyetlerin 5216 sayılı Kanun'un “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7 inci maddesi kapsamında kalmadığı değerlendirilerek Enerji işkolunda yer aldığı belirlenmiştir.
4. Esas itibarıyla yargılama safhasında işyerinde yürütülen faaliyetlerin belirlenmesi için alınan bilirkişi heyet raporunda yer alan tespitler de aynı yöndedir.
5.Ancak kararın ilgili hukuk bölümünde yer verilen 5216 sayılı Kanun'da "...Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak" Büyükşehir Belediyesinin görev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
6.Bu bağlamda tespite konu işyerinin faaliyetleri değerlendirilecek olursa işyerinde test ve kalibrasyon hizmetleri kapsamında; su, doğalgaz ve diğer altyapı sektörlerine tarafsız ve bağımsız bir kuruluş olarak danışmanlık hizmeti verildiği; denetim ve muayene hizmetleri kapsamında; su iletim ve dağıtımı, muayene ve denetim hizmeleri sunulduğu; su analitiği ve akıllı yönetim sistemleri kapsamında; suyun kalitesinin, kaynağından musluğa kadar ulaşması ve deşarj edilmesi aşamalarının tamamen kontrol altına alınıp anlık izlenebilmesi ve üretilen verilerin değerlendirilmesi hizmetinin yürütüldüğü, ... (Kesintisiz Su Arzı) kapsamında ise; canlı su hattı üzerinde boru hatlarında akışı kesintiye uğratmadan mevcut hattı deplase etmek, körleme yapmak, branşman almak, sisteme vana, pompa gibi ekipmanlar eklemek veya bölgesel tamir işlemlerinin yerine getirildiğine yönelik tespit yapıldığı görülmektedir.
7.Davalı Şirket de, Melen boru hattı kaynak kontrolleri ve su akışını hiçbir kesintiye uğratmadan bakım-onarım ve yeni hat alma (...) operasyonları ile hizmetlerine devam ettiğini, ...’un su yönetimine yön verecek ve Akıllı Şehirler statüsünde yer almasını sağlayacak olan ... Su Koordinasyon Merkezi (...) projeleri konusunda uzman personeli ile son teknolojik imkânları kullanarak faaliyetlerini gerçekleştirdiğini beyan etmiştir.
8. Bir işyerinde birden fazla asıl ... niteliği taşıyan faaliyetin yürütülmesi, başka bir anlatımla birden fazla teknik amacın mevcut olması mümkündür. Bu itibarla, birden fazla teknik amacın mevcut olduğu işyerleri bakımından, öncelikle söz konusu teknik amaçlar için yapılan yatırımların oranı ile işlerin kurulan ... organizasyonu içindeki ağırlığı ve önemi, ikinci olarak bu teknik amaçları gerçekleştirmek için çalıştırılan işçi sayısı, üretilen mal veya hizmetlerin birbirlerine oranı dikkate alınarak baskın faaliyete göre asıl işin belirlenmesi gereklidir.
9.Dosya kapsamından işkolu tespitine konu işyerinin faaliyet kapsamının geniş olduğu anlaşılmaktadır. Ancak baskın faaliyetin başka bir ifadeyle asıl işin ne olduğu hususunun tereddüde mahal vermeyecek açıklıkta ortaya konulmadığı görülmektedir. Her ne kadar genel olarak eğitim, denetim, danışmanlık ve mühendislik hizmetlerinin verildiğinden bahisle bu tespit ve değerlendirmelerin yapıldığı da anlaşılmakta ise de bu hizmetlerin hangi ana faaliyetlere özgü ve yoğunlukta yapıldığı da açık değildir. Ayrıca bu hizmetlerin (eğitim, denetim, danışmanlık ve mühendislik) niteliğinden kaynaklı olarak ana faaliyet konusundan farklı/bağımsız bir hizmet olarak değerlendirilmesi de yerinde olmayacaktır. Dolayısıyla böyle yanılgılı bir değerlendirmeyle sonuca gidilmesinin de isabetsiz olacağı açıktır.
10.Netice itibarıyla; yukarıdaki açıklamalar kapsamında davalı Şirket tarafından yapılan işin niteliğinin tespiti ve Belediyelerin görev ve hizmet alanına girip girmediğinin belirlenmesi için yeniden bilirkişi raporu alınarak değerlendirilmesi gerekli olup eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazıl şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.