Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/13270 Esas 2022/12449 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 8. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 43. ... Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalının ... ve ... Hidroelektrik Enerji Santrali İşletme Müdürlüğüne bağlı ... Hidroelektrik Santrali işyerinde çalıştığını, Eylül 2017 döneminden önceki ücret miktarı hizmet alım sözleşmeleri ve teknik şartnameler gereği brüt asgari ücretin belli bir miktar fazlası iken 2017 yılının Eylül ayından sonra davacının muvafakati olmadan düşürüldüğünü, ücretin düşürülmesi sebebiyle davacının fark ücret alacağı oluştuğunu, toplu ... sözleşmesi gereği çalışanlara yılda iki kez 5'... yevmiyeden toplamda 10 yevmiye tutarında ikramiye ödeneceği kararlaştırılmasına karşın davacının ücretinin düşürülmesi nedeniyle fark ikramiye alacaklarının ödenmediğini, davalı ile dava dışı alt işveren firmalar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğundan davacının doğacak alacaklarından davalı ve dava dışı şirketlerin müteselsil sorumlu olduklarını beyanla toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan fark ücret ve fark ikramiye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş. (...) vekili cevap dilekçesinde, alacakların zamanaşımına uğradığını, husumet itirazında bulunduklarını, davalı Kurumun ihale makamı olduğunu ve verilen işlerin anahtar teslimi ... olduğunu, davacı işçinin alt işveren işçisi olduğunu, asıl işveren alt işveren ilişkisinin hukuken geçerli olduğunu bu nedenle alt işveren işçilerinin teşekkülün işçilerine tanınan haklardan yararlanmalarının mümkün olmadığını, davalı Kurumun hizmet alımı yoluyla çalıştıracağı personel için ayrılan ödenek tavanlarının her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı Genel Yatırım Finansman Programı çerçevesinde belirlendiğini ve bu kapsamda çalışan personelin alacağı ücretlerin 2016/5 sayılı Genelge ile bir denge gözetilerek farklı oranlarla belirlendiğini, hizmet alımı yoluyla istihdam edilen davacının ... ve ... HES işletme Müdürlüğüne bağlı ... Hidroelektrik Santralinde alt işverenler namına çalıştığını, talep konusu döneme ilişkin ilgili kişilerin ücretlerinin 2016/5 sayılı Kurum içi Genelge ile belirlendiğini, bu Genelge bağlamında 01.09.2014 başlangıç tarihli ... Hidroelektrik Santrali İşletimi İhalesinin 31.08.2017 tarihinde sona ermesi üzerine, ilgili Santralin 01.09.2017- 01.10.2018 tarihleri arasındaki işletimi için ihaleler gerçekleştirildiğini ve istihdam edilecek işçilerin ücretlerinin belirlenmesinde, söz konusu Genelgenin dikkate alınması zorunluluğunun hasıl olduğunu, bu nedenle 01.09.2017 tarihi itibarıyla, ... Hidroelektrik Santralinde hizmet alımı yoluyla istihdam edilen işçilerin ücretlerinin söz konusu Genelge ekinde yer alan ücret cetveline göre belirlendiğini, bu kapsamda davacıların ücretlerinin 2017 yılı Eylül ayında yeni hizmet alım sözleşmesi ile düşürüldüğünü, ilgililerin yeni hizmet alım sözleşmesi ile düşürülen ücrete rağmen bugüne kadar çalışmaya devam ettiği ve hâlen de çalışmakta oldukları hususunun dikkate alınması gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesi talep etmiştir.
2. İhbar olunan Eltem-Tek Elektrik tesisleri Müt. Dan. ve Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde; taleplerin zamanaşımına uğradığını, ... Genel Müdürlüğü ile müvekkili Şirket arasında imzalanmış hizmet alımına ait sözleşme kapsamında davacı ile müvekkili Şirket arasındaki belirli süreli ... sözleşmesine bağlı olarak davacının 04.02.2011-15.04.2014 tarihleri arasında çalıştığını, 2016/5 sayılı Kurum içi Genelge ile 2017 yılı Eylül ayında davacının ücretinin düşürüldüğünü, 15.04.2014 tarihinden sonraki bahse konu dönem için müvekkili Şirketin bir sorumluluğunun bulunmadığını, müvekkili Şirket ile davacı arasında imzalanan 08.07.2014 tarihli ibraname ile davacının müvekkili Şirkette 04.02.2011-15.04.2014 tarihleri arasında geçen çalışması ile ilgili olarak işvereni ibra ettiğini, davacı tarafın müvekkili Şirketten herhangi bir hak ya da alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. İhbar olunan ... Makine Sanayi Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde; davacı taleplerinin zamanaşımına uğradığını, husumet itirazında bulunduklarını, ... HES, ... Kızı HES ... HES ihalesini 3 yıl süreli olarak alan müvekkili Şirketin 01.03.2018 tarihinde işyerini teslim alarak işbaşı yaptığını ve Kamu İhale Kurumunun verdiği karar neticesinde 30.09.2018 tarihi itibarıyla ihale sözleşmesinin feshedildiğini, davacı ile bu ... kapsamında belirli süreli ... sözleşmesi imzalandığını, davacıya çalıştığı süre boyunca yasal tüm haklarının ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
4. İhbar olunan ... Turizm Madencilik Enerji Ithalat ve Ihracat Tic. Ltd. Şti. ile ... Mühendislik Enerji Temizlik Gıda Inş. Ve Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde; davacının 01.09.2014 - 31.08.2017 tarihleri arasında ... Tur. A.Ş nezdinde, 01.09.2017 - 30.11.2018 tarihleri arasında ... Müh. A.Ş nezdinde, 01.12.2017-28.02.2018 tarihleri arasında ... Müh. A.Ş. Nezdinde, 01.10.2018-28.02.2021 tarihleri arasında ... Tur. A.Ş. Nezdinde çalıştığını, 01.03.2021 tarihinden itibaren ...-... A.Ş. Nezdinde çalıştığını ve çalışmasının hâlen devam ettiğini, davacının işbu çalışma süresi boyunca talep ettiği fark alacaklardan müvekkili firmanın sorumlu olmadığını, davalı ... Genel Müdürlüğünün cevap dilekçesinde de belirtildiği üzere 2016/5 sayılı Genelge kapsamında işçilere ödenen ücretlerin düşürüldüğünü, işbu Genelge doğrultusunda düzenlenen ve imzası işçiye ait olan bireysel ... sözleşmeleri bağlamında ücretlerin düşürülmesinden kaynaklı olarak fark alacak talebinde bulunulmasının hukuka aykırı olduğunu, talep konusu alacaklardan davalı ... Genel Müdürlüğü'nün 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi doğrultusunda sorumluluğu bulunduğunu beyan ile ihbar talebinin reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ile ihbar olunan Şirketler arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulduğu, davalının da asıl işveren sıfatıyla davacının işçilik alacaklarından sorumlu olduğu, davacının çalıştırıldığı unvanlar için ödenecek ücret miktarları yönünden, davacı ile alt işverenler arasında imzalanmış hizmet alım sözleşmelerinde/idari şartnamelerde/teknik şartnamelerde ödeneceği belirlenmiş ücret miktarları ile davacı ve alt işverenler arasında imzalanmış belirli süreli ... sözleşmelerinde ödeneceği belirlenmiş ücret miktarlarının birbirleri ile örtüştüğünün anlaşıldığı, imzalanan bireysel ... sözleşmelerinde ücretin açıkça kararlaştırıldığı, bu nedenle davacının rızası dışında ücretinin düşürüldüğünden söz edilemeyeceği, davacının sendika üyesi olduğu, toplu ... sözleşmesi gereği ... olan zamların bordrolarına yansıtılmadığının anlaşıldığı, bu nedenle dosya kapsamındaki bilirkişi raporunda yapılan hesaplamaya itibar edilerek davacının ödenmeyen ücret fark alacağı, ikramiye fark alacağı olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; hizmet alımı yolu ile istihdam edilen davacıların ... ve ... HES İşletme Müdürlüğüne bağlı ... Hidroelektrik Santralinde alt işverenler bünyesinde çalıştıklarını, talep edilen dönemler arasında davacıların ücretlerinin 20.01.2016 tarihli, 2016/5 sayılı Kurum içi Genelge ile belirlendiğini, hizmet alım personeli için ayrılan ödenek tavanlarının her biri Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlendiğini, bu oranın sınırsız olmadığını ve aşılmaması gerektiğini, davacıların ücretlerinin ihale süresi içerisinde düşürülmesinin söz konusu olmadığını, kararın çalışma barışı ve eşit işe eşit ücret ilkeleri açısından usul ve kanuna aykırı olduğunu, müvekkili bünyesinde mühendis unvanı ile çalışanın asgari ücretin %200 fazlasını alırken ... HES'te çalışan bir mühendisin %300 fazlasını almasının çalışanlar arasındaki barışı bozduğunu, davacılara eksik ödeme yapılmadığını, aksine fazla ödeme yapıldığını, bu hususun müfettiş incelemesinde olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"...Yapılan inceleme sonucu; davacının çalıştırıldığı ünvanlar için ödenecek ücret miktarları yönünden davacı ile alt işverenler arasında imzalanmış “Hizmet Alım Sözleşmelerinde /İdari Şartnamelerde/Teknik Şartnamelerde” ödeneceği belirlenmiş ücret miktarları ile davacı ve alt işverenler arasında imzalanmış “Belirli Süreli ... Sözleşmelerinde” ödeneceği belirlenmiş ücret miktarlarının birbirleri ile örtüştüğü, imzalanan bireysel ... sözleşmelerinde ücretin açıkça kararlaştırıldığı nazara alındığında davacının rızası dışında ücretinin düşürüldüğünden söz edilemeyeceği, ancak davacının Tes - ... Sendikası'na üye olduğu, davacının üyeliği sonrasında TİS'lerdeki ücret zammı maddelerinin uygulanmaması sonucu ücret farkı alacağının bulunduğu, ücretin eksik ödenmesi nedeniyle ikramiye alacağında da eksik ödeme yapıldığı, yapılan fark ücret ve ikramiye alacağına ilişkin hesaplamanın dosya kapsamına uygun olduğu anlaşılmış..." gerekçesiyle davalı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasında, davacı işçinin toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ve bu alacaklardan davalının sorumlu olup olmadığı hususları uyuşmazlık konusudur.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 370 ve 371 inci maddeleri ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası.
2.4857 sayılı Kanun'un "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden ... yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur."
3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2.Davalı tarafça, ihbar olunan ... Tur. Mad. Enerji İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti.'ye toplu ... sözleşmesine göre ilk altı ay %4 ikinci altı ay %4  toplu ... sözleşmesi farkı ödenmesi gerekirken, bu farkın 2019 yılındaki ücret farkının kümülatifine eklenmek suretiyle ihbar olunan firmaya personel ücreti için fazla miktarda ödemede bulunulduğu, bu fazla ödemenin 2021 yılının ilk iki ayında da devam ettiği dolayısıyla işçilere hak kazandıklarından fazla miktarda ücret ödendiği ileri sürülmektedir.
3.Davalı vekilince temyiz dilekçesinin ekinde sunulan ... Teftiş Kurulu Soruşturma Raporu ile toplu ... sözleşmesi kapsamında personele ödenen ücret zamlarının hatalı hesaplanmasından dolayı yüklenicilere fazla ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Yine dilekçenin ekinde işçilerden birine yapılan bu fazla ödeme nedeniyle işçinin verdiği 01.02.2022 tarihinden itibaren toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan hak ve yardımlardan kesinti yapılmasına dair muvafakatname sunulmuştur.
4. Mahkemece öncelikle soruşturma raporunda yer alan toplu ... sözleşmesi farklarının hatalı hesaplanıp hesaplanmadığı tespit edilmelidir. Alt işveren konumunda bulunan yüklenicilere hatalı hakediş ödenmesi nedeni ile işçi ücretlerinde artış meydana gelip gelmediğinin ve işçiler için fazla ücret ödemesi yapıldığının belirlenmesi hâlinde davanın reddine, aksi hâlde ise şimdiki gibi kabulüne karar verilmelidir. Eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulması hatalı olup bu husus bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.