Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/9293 Esas 2022/12686 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 29. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 6. ... Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ... davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 18.10.2022 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı vekili ... ... ile davacı vekili ... ... ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı şirketin yurt dışı inşaat işletme projesinde 2006-2016 yılları arasında mekanik ustabaşı - işletme bakım sorumlusu olarak aylık ... 1.600,00 ... doları ücretle çalıştığını, ... sözleşmesinin davalı işveren tarafından haksız nedenle feshedildiğini, davalı işyerinde gece vardiyasında haftanın her günü 19.00-08.00 saatleri arasında çalıştığını, dinî bayramların ilk günü hariç ulusal ... ve genel tatil günlerinde çalıştığını belirterek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal ... genel tatil alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; taraflar arasındaki ... sözleşmesinden ... uyuşmazlığa yabancı hukukun uygulanması gerektiğini, müvekkili Şirketin inşaat firması olması sebebiyle yurt dışındaki işleri proje bazında yaptığını, davacının belirli süreli ... sözleşmesi kapsamında proje bazlı çalıştığını, çalışma süresinin kesintili olduğunu, dönemsel projeler bazındaki çalışma ilişkisi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandıracak biçimde sonuçlanmadığından davaya konu taleplerin hukuken kabulünün mümkün olmadığını, davacının saat ücreti üzerinden çalıştığını, brüt ücretinin tespitinde yurt dışı çalışanı olduğunun dikkate alınması gerektiğini, davacının yasal olarak hak kazandığı tüm ücret alacaklarının kendisine ödendiğini, dava konusu alacak taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... Dava konusu somut olayda; dosya kapsamındaki diğer deliller birlikte değerlendirildiğinde feshin haklı nedene dayandığını ispat yükümlülüğü kendisinde olan davalı tarafın bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle davacının ... akdinin haksız nedenle feshedildiği ayrıca davacı işçiye ihbar öneli kullandırılmadığı anlaşıldığından davacının kıdem ve ihbar tazminatı isteminin yerinde olduğu kanaatine ulaşılmıştır.
... Bilirkişi raporunda belirtilen çalışma süresi, davacının ücreti, kıdem ihbar tazminatı ve diğer alacaklar hesaplanmış, raporda bunların ayrıntılı dökümleri yapılmıştır. Bilirkişi tarafından belirlenen ek rapordaki davacının çalışma süresi akdin feshindeki giydirilmiş tazminata esas brüt ücret mahkememizce uygun bulunmuştur. Ayrıca bilirkişinin diğer alacak kalemleri için yaptığı değerlendirmelere ve hesaplamalarda dosya kapsamına uygun bulunmuştur.
..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde; dava dilekçesiyle asgari miktarlarda talep edilen ücretlerin hesaplanan miktarlara hakkaniyet indirimi nazara alınarak artırıldığını, ancak İlk Derece Mahkemesince takdiri indirimli ıslah ettikleri tutar baz alınarak tekrar bu miktar üzerinden takdiri indirim yoluna gidildiğini, bu durumun hatalı olduğunu, ayrıca yargılama giderinin de hatalı olarak hüküm altına alındığını ... sürerek bu bakımdan İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacı tanıklarının davalı Şirkete karşı açmış oldukları davalardan dolayı İlk Derece Mahkemesinin davacı ile menfaat birliği içinde olan tanık beyanlarına ihtiyatlı yaklaşması ve itibar etmemesi gerekirken hükme esas aldığını, yabancı hukukun uygulanmasının gerektiğini, davacının hizmet döneminin hatalı hesaplandığını, belirli sürelerle çalıştığını, arada yurda döndüğünü ya da başka işlerde çalıştığını, bu dönemlerin dışlanması gerektiğini, ücretin belirli bir yabancı para birimi üzerinden kararlaştırıldığını, bilinen ... ücretten bilinmeyen brüt ücret hesaplanırken eklenecek kesintilerin ne olduğu konusunda anlaşmazlık bulunduğunu, davacının ücretinin ... ücret olmadığını, saat ücreti ile çalıştığını, tazminat hakkının bulunmadığını, fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal ... ve genel tatil ücreti alacaklarına ilişkin talep hakkının bulunmadığını, bordrolarda tahakkuk yapılarak ödendiğini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, yabancı hukukun uygulanması kapsamındaki savunmalarının İlk Derece Mahkemesince gerekçesiz reddedildiğini, davacıya son çalışma dönemi sonunda 56 gün ihbar öneli verildiğini, dava kısmen reddedilmiş olduğundan müvekkili lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ... sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... Yargıtay emsal kararı doğrultusunda aylık ... 1.600,00$ ücretin brüt tutarı (1.600,00$ / 0,95 =) 1.684,21$ olarak belirlenmiştir. ... inşaat işlerinde çalışanların barınma ve yemek ihtiyaçlarının işverenlerce karşılandığı bilinen bir durumdur. Davacı tanık anlatımları da bu yöndedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin emsal kararlarında, ... inşaat işlerinde çalıştırılan ve şantiyelerde barınan işçiler yönünden aylık barınma ve yemek yardımı miktarının 200,00 $ olarak esas alınması benimsenmiştir. Bu nedenle barınma ve 3 öğün yemek yardımı için aylık ortalama 200,00 $'ın ilavesi ile davacının kıdem ve ihbar tazminatına esas giydirilmiş brüt ücreti (1.684,21$ + 200,00 $ =)1.884,21$ olarak hesaplanmıştır. Fesih tarihindeki kura göre kıdem tazminatına esas ücret (1.884,21 $ x 2,9657 TL =) 5.588,00TL olup aynı tarihteki kıdem tazminatı tavanı 4.092,53TL'dir. Davacının hizmet dönemi 9 yıl 7 ... 15 gün olmakla ilk derece mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda ve ilk derece mahkemesi kararında kıdem tazminatı tavan nazara alınarak hesaplandığından aynı sonuca ulaşılacağından yeniden hesaplama yapılmamıştır.
İHBAR TAZMİNATI
Davacının 3 yıldan fazla olan kıdem süresi nedeniyle, 4857 sayılı yasanın 17/d maddesine göre tespit edilen (8 hafta x 7 gün =) 56 günlük ihbar süresi üzerinden ihbar tazminatı alacağı aşağıda hesaplanmıştır.
İHBAR TAZMİNATI HESABI
Giydirilmiş Brüt Ücret İhbar Süresi Alacak Tutarı
1.844,21$ / 30 x 56 Gün = 3.517,19 $ Brüt
Gelir vergisi %15 = 527,57 USD
Damga vergisi %0,759 = 26,69USD
... ihbar tazminatı alacağı =2.962,93USD
Davacının hükme esas fazla mesai, genel tatil ve hafta tatili ücret alacakları ... tutar üzerinden hesaplanarak belirlendiği anlaşılmakla yeniden hesaplanmasına gerek görülmemiştir.
...... ücret 1.600,00USD olduğunun kabulüyle bordrolarda ... ücrete ulaşmak için farklı kalemler altında fazla mesai tatil mesaisi, ... mesaisi açıklamasıyla yatırılan tutarların ücretin kendisi olduğu, dosya kapsamı, tanık anlatımları, yapılan işin niteliği nazara alınarak davacının fazla mesai, hafta tatili ve ... genel tatil ücret alacağına hak kazandığı, anka hesap hareketlerinde 2013 Ekim, Kasım, Aralık, 2014 Ocak, Şubat, Mart aylarında ... 1.600,00USD'yi aşan fazla mesai ve genel tatil adı altında yapılan ödemelerin ise hükme esas alınan bilirkişi ek raporunda toplanarak bulunan alacaklardan mahsup edildiği anlaşılmakla davalı vekilinin bu yöndeki istinaf istemlerinin reddi gerekmiştir.
...Davacı vekilinin 14/08/2018 tarihli talep artırım dilekçesinde hakkaniyet indirimi gözeterek fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil ücret alacaklarının miktarlarının artırdığı, ilk derece mahkemesince talep artırım dilekçesinde tutarların hakkaniyet indirimi yapıldıktan sonra dikkate alınması gerekirken tekrar bu miktarlar üzerinden hakkaniyet indirimi yoluna gidilmesinin hatalı olduğu anlaşılmakla davacı vekilinin istinaf isteminin kabulüne diğer istinaf isteminin ise yargılama giderlerine ilişkin olduğu anlaşılmakla yeniden kurulan hükümde gözetilmesine karar vermek gerekmiştir..
..." gerekçesiyle davacı ... davalı vekillerinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, ... sözleşmesine hangi ülke hukukunun uygulanması gerektiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal ... ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatı, hesaplanması ve ödenip ödenmediği noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 17, 32, 41, 44, 46, 47 ve 63 ve 120 nci maddeleri ve 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun'un 2, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki (6) ve (7) numaralı paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ... sürülüp ispatlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
4. Aynı ilkeler, hafta tatili ile ulusal ... ve genel tatil günlerindeki çalışmanın ispatı bakımından da geçerlidir.
5. Somut olayda İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacı tanık beyanlarına göre davacının ayın iki haftası haftanın altı günü 08.00-20.00 saatleri arasında, ayda iki haftada haftanın yedi günü aynı çalışma saatlerinde çalıştığının kabulü ile haftalık ortalama 19,5 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek fazla çalışma alacağı hesaplanmış, ulusal ... genel tatil alacağı bakımından ise yine davacı tanık beyanlarına göre davacının dinî bayramların birinci günü haricinde ulusal ... ve genel tatil günlerinde çalıştığının kabulü ile ulusal ... genel tatil alacağı hesaplanmıştır.
6. Davacının aynı gün Dairemizce incelemesi yapılan ... 18. ... Mahkemesinde davacı tanığı olarak dinlendiği sırada " Sabah 08:00 işe başlayıp akşam 19:00 a kadar çalışırdık. 15 günde bir kez fazla mesaimiz oluyordu. Akşam 22:00-23:00 e kadar çalıştığımızda oluyordu. Çok nadirde olsa bazen boru da patlıyordu. Bunun içinde tamir etmek için gidiyorduk...Ben ve benim gibi çalışan arkadaşlarımız razaman bayramı, kurban bayramı ve yılbaşında 1 gün çalışmıyorduk. Diğer günler ise çalışıyorduk..." şeklinde çalışma düzenine ilişkin beyanda bulunduğu görülmüştür. Davacının mahkeme huzurundaki beyanlarının kendisini bağlayıcı nitelikte olduğu gözetildiğinde ve çalışma saatleri bakımından saat 19.00'dan sonra çalışması yönünden bir netlik bulunmadığından davacının ayda iki hafta haftanın altı günü 08.00-19.00 saatleri arasında, kalan iki haftada haftanın yedi günü 08.00-19.00 saatleri arasında çalıştığının kabulü ile fazla çalışma süresinin hesaplanması gerekir.
7. Yine ulusal ... genel tatil alacağı bakımından; davacının tanık olarak dinlendiği sırada alınan beyanları dikkate alındığında, dinî bayramların birinci günü dışında yılbaşında da çalışmadığının kabulü ile bu alacağın hesaplanması gerektiğinden, Mahkemece yazılı gerekçe ile verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Davalı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
18.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.