Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/13249 Esas 2022/14244 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 30. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 18. ... Mahkemesi

Taraflar arasındaki işçilik alacağı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın davanın yeniden görülmesi için İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı nezdinde çalıştığını, sendikası üyesi olduğunu ve toplu ... sözleşmesinden yararlandığını, Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkındaki Yönetmelik (Yönetmelik) gereği müvekkilinin günlük 7,5 saatten fazla çalıştırılmayacağını, bu süreyi aşan çalışmaların fazla çalışma kabul edilmesi gerektiğini, toplu ... sözleşmelerinde fazla çalışmaların saat ücretinin %80 fazlası ücret üzerinden hesaplanarak ödeneceğinin belirtildiğini, yine toplu ... sözleşmesinde fiili çalışma sürelerine %14 kısa çalışma primi ödeneceğinin düzenlendiğini ve kısa çalışma primlerinin de ödenmediğini ... sürerek kısa çalışma primi ve fazla çalışma ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının çalışmasının ilgili Yönetmelik ile ... sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olduğunu, herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava dilekçesi ve yapılan keşif sonucunda alınan bilirkişi raporunda sunulan ölçüm analiz raporlarında farklı işler esas alınarak ölçümler yapıldığı ve sonuç olarak ölçümlenen ses değerinin yüksek olduğu, yüksek gürültülü işlerin Yönetmelik kapsamında olduğunun belirtildiği, davacı ölçüm yapılan işyerinde çalışan bir işçi olduğundan Yönetmelik ve toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanma hakkına sahip olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının çalışmasının Yönetmelik kapsamında olmadığını, bu husus göz önüne alındığında davacının fazla çalışma ücreti ve kısa çalışma primi alacağına hak kazanamadığını, zira davacının çalıştığı yerde İdarece tüm ölçümlemelerin ... sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak yapıldığını, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyecek ortama izin verilmediğini, davacının fiili çalışmaları haftalık 45 saatin altında olmasına rağmen kendisine haftalık 45 saat çalışmış gibi ücret ödemesi yapıldığını, bunun üzerine bir de fazla çalışma ücretine hükmedilmesinin mükerrer ödemeye ... açacağını, fazla çalışma ücretinin %80 zamlı hesaplanmasının doğru olmadığını, hesaplanan tüm alacaklara ve hesaplama yöntemlerine itiraz ettiklerini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmak suretiyle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... Eldeki uyuşmazlıkta ilk önce çözülmesi gereken husus, davacının/davacıların çalışmalarının anılan Yönetmelik kapsamında geçip geçmediği olup gönderme kararımız doğrultusunda işyerinde konusunda uzman ... güvenliği uzmanlarından oluşan bilirkişi heyetince ana dosya üzerinden ... bir keşif yapılarak, (ana dosya olan Dairemizin 2022/2240 E. sayılı dosyası)bilirkişi heyetinden rapor aldırıldığı, alınan raporda davacının yaptığı işin, Yönetmelikte belirtilen işlerin gürültülü işler kapsamında olduğu hususları ayrıntılı olarak gösterildiği belirlenmiş olup, mahkemece davacıların yaptıkları ... itibariyle Yönetmelik kapsamında oldukları sonucuna varılmasında isabetsizlik görülmemiştir. Davacı/davacılar sendika üyesi olup, işyerinde uygulanmakta olan ve yararlandıkları anlaşılan toplu ... sözleşmelerinin 25, 52/c ve 52/son maddeleri uyarınca Yönetmelik kapsamında oldukları anlaşılmakla kısa çalışma primine de hak kazandıklarının mahkemece kabulünde hata bulunmamaktadır. Fazla çalışma alacağı ile ilgili olarak da, ibraz edilen puantaj kayıtlarına göre davacının günde 8,5 saat çalıştırıldığı görülmekle, davacının anılan yönetmelik kapsamında olduğu anlaşılmakla günde 7,5 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edileceğinden, dosya kapsamı ve hükme esas alınan bilirkişi raporundaki tespit ve hesaplamaların dosya kapsamına uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Zira davacının günde yarım saat fazla çalışma yaptığı, ... hükümleri uyarınca saat ücretinin %80 zamlı ücret esas alınarak hesaplama yapıldığı, fazla çalışma süresine isabet eden verimliliği teşvik primi tutarının fazla çalışma alacağından mahsup edildiği belirlenmekle, yapılan hesaplamada hata saptanmamıştır. Öncelikle talep konusu alacakların dayanağı toplu ... sözleşmesi olduğundan en yüksek işletme kredisi faizi işletilmesi yerindedir. Faiz başlangıç tarihleri yönünden ise, fazla çalışma alacağının toplu ... sözleşmesinin 54/c ve 51/b bentleri uyarınca ücret ile birlikte ödenmesi gerekeceğinden hükme esas alınan karar eki sayılan bilirkişi raporundaki tespit edilen temerrüt tarihlerinden itibaren yürütülmesi yerindedir. Öte taraftan kısa çalışma primi alacağı yönünden toplu ... sözleşmesinde bir ödeme günü belirlenmediğinden, bu alacağa dava ve ıslah tarihinden itibaren faiz yürütülmesi ayrıca yerinde olmuştur.
..." gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekilince, istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının Yönetmelik kapsamına giren işlerde çalışıp çalışmadığı, buna göre kısa çalışma primi ve fazla çalışma alacağının hesaplanması hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. Yönetmelik'in "Günde ancak 7,5 saat çalışılabilecek işler" başlıklı 4 üncü maddesinin "Gürültülü işler" başlıklı (p) bendi, "gürültü düzeyi en yüksek maruziyet ... değerini (8h=85 dB (A) ) aşan işler" hükmünü, "Pnömokonyoz yapan tozlu işler" başlıklı (s) bendinin (I) numaralı alt bendi ise "pnökomonyoz yapan tozların bulunduğu işyerlerindeki işler" hükmünü, "Fazla çalışma yasağı" başlıklı 7 nci maddesi de "Bu Yönetmelik kapsamına giren işlerde fazla çalışma yapılamaz." hükmünü içermektedir.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Uyuşmazlık konusu dönemde işyerinde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesinin "Primler" başlıklı 52 nci maddesinin "Kısa çalışma primi" başlıklı (c) bendi şöyledir:
"Verilmesini gerektiren sebeplerin geçici olarak ortadan kalkması halinde kalktığı sürece kesilmek, devamlı olarak ortadan kalkması halinde tamamen kesilmek, müktesep bir hak sayılmamak ve başkaca bir ödemeyi etkilememek üzere "Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik" kapsamında istihdam edilen işçilerin fiili çalışma sürelerine %14 kısa çalışma primi ödenir."
Maddenin dördüncü fıkrası ise şöyledir:
" Bu maddede belirtilen primler fazla sürelerle çalışma ve fazla çalışma yapılan süreler için ödenmez."
3. Davalı işyerinde uyuşmazlık konusu dönemi kapsayan toplu ... sözleşmelerinin 25 inci maddesine göre işyerlerinde normal çalışma süresinin Yönetmelik kapsamı dışındaki işler için günde 8,5 saat, haftada 5 gün ve 42,5 saat olduğu, işçilere bu çalışmalar karşılığında 45 saat üzerinden ücret ödendiği, Yönetmelik kapsamındaki işçiler bakımından ise günlük çalışma süresinin anılan Yönetmelik'te belirtilen azami süre kadar olduğu, bu kapsamdaki işçilerin de haftada 5 gün çalıştırıldıkları ve bu şekilde haftalık 37,5 saat çalışmalarının karşılığında 45 saat üzerinden ücret ödendiği anlaşılmaktadır. Toplu ... sözleşmesinin 52 nci maddesinin (c) bendinde Yönetmelik kapsamında istihdam edilen işçilerin fiili çalışma sürelerine %14 kısa çalışma primi, aynı maddenin (ç) bendinde işçilerin çalıştıkları normal mesai günleri için ... başında kaldıkları saat başına saat ücretlerinin %15'i oranında verimliliği teşvik primi ödeneceği hükmü getirilmiş; maddenin devamındaki dördüncü fıkrada ise bu maddede sayılan primlerin fazla sürelerle çalışma ve fazla çalışma süreleri için ödenmeyeceği düzenlemesiyle tüm primler bu kapsama alınmıştır.
4. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda Yönetmelik kapsamında bulunduğu belirlenen davacı işçinin fazla çalışma ücret alacağı, toplu ... sözleşmesinin 52 nci maddesinde yer alan primlerin fazla çalışma süreleri için ödenemeyeceği yönündeki düzenleme dikkate alınarak bu çalışması sebebiyle ödenen verimliliği teşvik primi mahsup edilmek suretiyle hesaplanmıştır. Kısa çalışma priminin de günlük 7,5 saat veya daha az çalışılan saatler için hesaplandığı belirtilmiş ise de puantaj kayıtları ile bilirkişi raporundaki hesaplamalar karşılaştırıldığında, davacının günlük fiili çalışmasının tamamı için kısa çalışma primi hesaplanarak 7,5 saati aşan çalışmalar için de kısa çalışma primi hesaplandığı ve günlük 7,5 saati aşan fazla çalışma süresine isabet eden kısmının da fazla çalışma ücret alacağından mahsup edilmediği tespit edilmiş olup yapılan bu hesaplama hatalı bulunmuştur. Bu nedenle Mahkemece, yeni bir bilirkişi raporu aldırılarak puantaj kayıtları üzerinde yapılacak detaylı inceleme ile kısa çalışma primi alacağı günlük 7,5 saat veya daha az çalışılan saatler için hesaplanmalı veya fiilen çalışılan tüm süre için hesaplanır ise bu durumda 7,5 saati aşan fazla çalışma süresine isabet eden kısım fazla çalışma ücret alacağından mahsup edilmelidir. Hatalı bilirkişi raporuna itibarla karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.