Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/4003 Esas 2022/4637 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, kooperatif üyesi olarak kura sonucu isabet eden dairenin tapusunu alamadığı ve kira kaybı yaşadığı gerekçesiyle tapu iptal ve tescil ile tazminat talep etmiştir. İlk derece mahkemesi, davacının kooperatife borcu olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Ancak temyiz başvurusunda bulunan davacı vekili, kooperatif borcu olan diğer üyelere tapu verildiğini ve bu durumun eşitlik ilkesine aykırı olduğunu belirtmiştir. Bölge adliye mahkemesi ise istinaf başvurusunu esastan reddetmiştir. Yargıtay ise, kooperatif borçlu olan üyelere tapu verilip verilmediğinin araştırılması gerektiğini belirterek kararı bozmuştur.
Kanun maddeleri: Kooperatifler Kanunu'nun 23. maddesi (eşitlik ilkesi), ana sözleşmenin 40. maddesi (belgelerin kaydı) ve 41. maddesi (belgelerin gönderimi).

MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen kararın temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü.

- K A R A R -

Davacı vekili, müvekkilinin kooperatif üyesi olduğunu, kura çekiliş tutanağına göre isabet eden dairenin tapusunun davalılar tarafından verilmediğini, üyelik yükümlülüklerinin yerine getirdiğini ileri sürerek tapu iptal ve tescile ve kira kaybından dolayı tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ... vekili, müvekkilinin davacı ve diğer davalı kooperatif ile akdi ilişkisinin bulunmadığını, husumet yöneltilmeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir. Davalı kooperatif vekili, davacının kooperatife borcu bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk derece mahkemesince davacının kooperatife borcunun bulunduğu, kooperatifin bu bağımsız bölümde hak sahipliğine ilişkin bir belge bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karara karşı davacı vekilinin yaptığı istinaf başvurusunu inceleyen bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Dava, tapu iptal ve tescil, kira kaybı tazminatının tahsili istemine ilişkindir.
Kooperatif üyesinin kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca üretilen bağımsız bölümlerden kur'a sonucu kendisine düşen bağımsız bölümün tapusunu talep edebilmesi için iki şartın gerçekleşmesi gerekir. Bunlardan ilkinin yüklenici konumunda olan kooperatifin arsa sahibine karşı edimlerini yerine getirmesi, ikincisi ise üyenin kooperatife karşı edimlerini yerine getirmiş olmasıdır.
Somut olayda davacı tarafından talep edilen bağımsız bölümün sözleşmenin ilk tarafı ... Ltd. Şti.'ye ait olduğu, sözleşmenin daha sonra kooperatife devredildiği, bu devre arsa sahibinin muvafakati bulunduğu, devir sırasında imzalanan protokolde bu bağımsız bölümün yüklenici kooperatife devredileceğinin arsa sahibince taahhüt edildiği dosyadaki belgelerden anlaşılmaktadır. Bu durumda uyuşmazlık yüklenici kooperatifin arsa sahibine, davacının da üyesi olduğu kooperatife karşı edimlerini yerine getirip getirmediği noktasında toplanmaktadır.
Kooperatife karşı parasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen, başka bir anlatımla kooperatife borcu bulunan ortakların tapu iptal ve tescil isteme hakları bulunmamaktadır. Ancak 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 23. maddesinde karşılığını bulan eşitlik kuralı gereğince kooperatif ortakları hak ve yükümlülüklerde eşit olup, kooperatif aynı durumdaki ortaklarına eşit işlem yapmak zorundadır. Kooperatif, diğer ortaklara borca rağmen konut ya da iş yeri vermiş ise, davacı tarafın da varsa borcuna rağmen kooperatiften konut ya da iş yeri isteme hakkının varlığı kabul edilmelidir.
Bu açıklamalar doğrultusunda mahkemece yapılacak iş, davalı kooperatifin defter, kayıt ve belgeleri, bilanço gelir gider cetvelleri ve genel kurul kararlarının öncelikle kooperatiften istenilmesi, ibraz edilmezse kooperatifin adresinde defter ve kayıtları incelenmesi için keşif yapılması, buna rağmen inceleme yapılamaz ya da defter ve belgelere ulaşılamaz ise ana sözleşmenin 40. maddesi uyarınca ilgili Ticaret Sicil Memurluğundan veya ana sözleşmenin 41. maddesi uyarınca bu belgelerin gönderildiği Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğünden getirtildikten sonra, öncelikle arsa sahibi ile sözleşmenin diğer tarafı ... Yapı ... Ltd. Şti arasındaki kat karşılığı inşaat sözleşmesinin ve ... Yapı ... Ltd. Şti ile kooperatif arasındaki sözleşme kapsamında, kooperatifin edimlerini yerine getirip getirmediği, kooperatif edimlerini yerine getirdiği ve bu daireyi hak ettiği tespiti halinde davacı ile aynı durumda olan üyelere, diğer anlatımla borcu bulunan üyelere borca rağmen tapuların verilip verilmediği, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 23. maddesindeki eşitlik ilkesi gözetilerek davacı adına tescil şartlarının oluşup oluşmadığı hususlarında açıklamalı, gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp sonucuna göre davacı ile aynı konumdaki üyelere tapu devri yapılmış ise davacının tapu iptal ve tescil talebinin kabulüne, kira tazminatı yönünden inceleme yapılıp karar verilmesi, aynı durumdaki üyelere devir yapılmamış ise şimdiki gibi reddine karar verilmesi gerekirken istinaf başvurusunun esastan reddi kararı doğru olmamış, istinaf mahkemesi kararı kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararının bozulması uygun görülmüştür.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 21.04.2021 tarih ve 2021/631 Esas, 2021/775 Karar sayılı kararın kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine, HMK 373/1 maddesi gereğince dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 10.10.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.