Karşılıksız çek keşide etmek suçundan sanık Mustafa A....."un, 3167 sayılı Yasanın 16/1. maddesi uyarınca 2 yıl hapis cezası ile cezalandırılmasına ve 1 yıl süreyle bankalarda çek hesabı açmaktan ve çek keşide etmekten yasaklanmasına ilişkin İzmir 14. Asliye Ceza Mahkemesince 10.12.2001 gün ve 384-1478 sayı ile verilen kararın sanık vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosyayı inceleyen Yargıtay 10. Ceza Dairesince 10.06.2003 gün ve 15921-15516 sayı ile;

"1-Yargılama sırasında sonuçlandığı anlaşılan suça konu çekin iptaline ilişkin Konya Asliye Ticaret Mahkemesinin 2001/109 esas ve 2001/654 karar sayılı hükmünün kesinleşmesi beklenip sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken yasal olmayan gerekçe ile yazılı şekilde karar verilmesi,

2- Kabule göre;

08.03.2003 tarih ve 25042 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe giren 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunla değişiklik yapılmasına ilişkin 4814 sayılı Kanun"un Geçici 1 ve 2. maddeleri ile TCK.nın 2/2. maddesi hükmü de nazara alınarak uygulama yapılmasında zorunluluk bulunması" gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

Yerel Mahkeme ise 10.11.2003 gün ve 629-940 sayı ile; 2 nolu bozma nedenine uyarak gereğini yerine getirmiş, ancak 1 nolu bozma nedeni yönünden "sanık savunmasında çeki alacağı mallara karşılık olarak vermiş olduğunu, ancak mallar gönderilmediğinden çeki ödemediğini bu konuda çekle ilgili dava açtığını bildirmiş ise de, sanık tarafından Konya Asliye Ticaret Mahkemesine açılan davada katılan şirketin taraf olmadığı, katılanın hüsnüniyetli 3. şahıs konumunda olduğu anlaşılmıştır." gerekçesi ile önceki hükümde direnmiş ve bu kez sanığın 3167 sayılı Yasanın 4814 sayılı Yasayla değişik 16/1. maddesi uyarınca 5.000.000.000 lira ağır para cezası ile cezalandırılmasına ve bir yıl süre ile bankalarda çek hesabı açtırmasının yasaklan-masına karar vermiştir.

Bu kararın da sanık vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya, Yargıtay C.Baş-savcılığının, "bozma" istekli ve 22.10.2004 günlü tebliğnamesi ile Birinci Başkanlığa gönderilmekle, Ceza Genel Kurulunca okunup, müzakere edildikten sonra, aşağıdaki karara varılmıştır.

CEZA GENEL KURULU KARARI

Sanığın karşılıksız çek keşide etmek suçundan cezalandırılmasına karar verilen somut olayda Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasındaki uyuşmazlık, lehdarı tarafından A..dolu Bankasına ciro edilen 18.01.2001 keşide tarihli çek için 17.01.2001 tarihinde sanık tarafından ödenmemesi yönünde verilen talimat sonrasında süresinde bankaya ibraz edilmesinin ardından, sanık tarafından 01.02.2001 tarihinde çekin iptali davasının açılmış ve lehine sonuçlanmış olması karşısında, bu kararın kesinleşip kesinleşmediğinin araştırılması suretiyle soruşturmanın geniş-letilmesine gerek bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.

İncelenen dosya içeriğine göre;

Yakınan A..dolu Bankası AŞ., vekilleri aracılığıyla C.Savcılığına sunduğu şikayet dilekçesinde, sanık Mustafa A....."un, şirketi adına keşide ettiği, D..bank Konya şubesindeki hesabına ait 18.01.2001 keşide tarihli ve 5 milyar lira bedelli çekin, 22.01.2001 tarihinde D..bank İzmir şubesine ibraz edildiğinde, sanık tarafından 17.01.2001 tarihinde Türk Ticaret Yasasının 711/3. maddesine istinaden verilmiş ödemeden men talimatı nedeniyle ödeme yapılmadığını ve bu hususun çekin arkasına yazdırıldığını, karşılıksız çek keşide eden sanığın 3167 sayılı Yasanın 16. maddesi uyarınca cezalandırılmasını talep etmiştir.

Kamu davasının açılması sonrasında da katılan vekili sıfatıyla duruşmalarda ve sunduğu dilekçelerde, Konya Ticaret Mahkemesinde açılan çekin iptali davasında taraf olmadıklarını, iyiniyetli üçüncü kişi konumunda olmaları nedeniyle iptal kararının kendileri ile ilgili sonuç doğurmayacağını, kaldı ki kabul nedeniyle verilen iptal kararının tebliğe çıkarılmadığını, bu durumun da mağduriyetlerine yol açacağını belirtmiştir.

Sanık Mustafa A..... savunmasında, davaya konu çeki, önceden ileride alacağı mala karşılık olmak üzere keşide ettiğini, ancak ekonomik kriz nedeniyle malların teslim edilmediğini, bu nedenle çeklerin iptali için Konya Ticaret Mahkemesinde dava açtığını, halen bu davanın devam ettiğini, mallar teslim edilirse çeki ödemeye hazır olduğunu beyan etmiştir.

Davaya konu çekin, D..bank Konya şubesinin, Mustafa A..... İnş. O..... Nakl. Tic. Ltd. Şti.ne ait 30421 0532 numaralı hesabından, 1094792 numaralı çek yaprağının Ö... Cam Koll. Şti. emrine 5 milyar lira bedelle 18 Ocak 2001 tarihinde keşide edildiği, keşide yerinin Konya olduğu, ön yüzde 19.01.2001 tarihli A..dolu Bankası A.Ş. takas merkezi kaşesi ile takas kaşe-sinin iptal edildiğine ilişkin kaşe olduğu, arka yüzünde ise Ö... Cam Koll. Şti.nin ve A..dolu Bankası Bornova şubesinin cirolarının bulunduğu ve D..bank İzmir şubesince 22.01.2001 tarihinde " İşbu çek hakkında keşidecinin 17.01.2001 tarihli TTK.nun 711/3 maddesine istinaden verilmiş ödemeden men talimatı bulunduğundan çek hakkında hiçbir işlem yapılamamıştır." açıklamasına yer verildiği anlaşılmaktadır.

Yerel Mahkemece sorulması üzerine D..bank Konya şubesince 01.05.2001 günlü yazı ile Mustafa A..... İnş. O..... Nakl. Tic. Ltd. Şti. firmasının söz konusu çek için 17.01.2001 tarihli ödemeden men talimatının olduğu, çekin Ö... Cam Koll.Şti. tarafından A..dolu Bankası Bornova şubesi aracılığı ile takas yoluyla ibraz edildiği bildirilmiştir.

Yazı ekinde konuyla ilgili sunulan belgelerin incelemesinde;

Sanığın firması tarafından bankaya hitaben yazılan 17.01.2001 tarihli yazıda; aralarında dava konusu çekin de bulunduğu 11 adet çekin numaraları ve tarihleri bildirilerek, TTK.nun 711/3. maddesi gereğince "rızam dışında elimden çıkmıştır" meşruhatı vermek suretiyle yasal hakkını kullandığını, bu itibarla çeklerin ibrazı veya takas odasından başvuru halinde çeklerin kapatılarak ödenmemesi ve arkalarının yazılmaması talep edilmiş olup ekinde imza sirküleri ve sanığa ait yetki belgesi yer almaktadır.

Yerel Mahkemece sanık tarafından Konya Ticaret Mahkemesinde açılan 2001/109 esas sayılı dava dosyası ile ilgili dava dilekçesi ve karar örneği istenmiş olup, onaylı örnekleri gönderilen söz konusu belgelerin incelenmesinde;

01.02.2001 tarihli dava dilekçesinde; sanığa ait şirket vekillerince Ö... Cam Koll. Şti. aleyhine, aralarında davaya konu çekin de bulunduğu, çeşitli bankalara ait 38 adet çekin iptali için dava açıldığı ve davalı şirket ile yapılan 26.10.2000 ve 20.11.2000 tarihlerine iki ayrı cam alımı sözleşmesi yapıldığı ve karşılığında söz konusu çeklerin verildiği, davalının taahhütlerini yerine getirme süresinin dolmak üzere olmasına rağmen hiçbir teslimde bulunmadığı, yükümlülükleri yazılı olarak hatırlatıldığında malların teslimi veya çeklerin iadesi hususunda mutabakata varıldığı, ancak davalı firmanın 20.12.2000 tarihinde gönderdiği yazıda, sözleşmenin gereklerinin yerine getirilemeyeceğini, bu nedenle alınan çeklerin de en kısa sürede iade edile-ceğinin bildirildiği fakat söz konusu çeklerin iade edilmediklerini, bedelsiz kalan çeklerin iptalinin talep edildiği;

Adı geçen Mahkeme tarafından 12.09.2001 gün ve 109-654 sayı ile; "davacı vekili delil olarak alım satım sözleşmeleri ve davalı şirketin verdiği senetlerin iade edileceğini bildirir belgeler ibraz etmiş, duruşmada davalı şirket temsilcisi Nuri Ö... davayı kabul ettiğini, çekleri bankalara verdiğini, malı teslim edemediklerini, davacının dayandığı belgelerin davalı tarafından verildiğini beyan etmiştir.

Kabul sebebiyle HUMK.nun 91-95 maddeleri gereğince davanın kabulü gerekmiştir." gerekçesiyle davanın kabulüne ve çeklerin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır. Ancak, 09.10.2001 günlü yazı ile kararın henüz kesinleşmediği bildirilmiştir.

Bu bilgi ve belgeler bir arada ele alınıp değerlendirildiğinde;

Davaya konu çekin sanık tarafından, ticari bir sözleşme karşılığı olarak alacağı camların bedeli için lehdar Ö... Cam Koll. Şti. adına 18.01.2001 tarihli olarak önceden keşide edildiği açıktır. Sözleşme gereğinin yerine getirilmemesi nedeniyle ödeme gününden bir gün önce davaya konu olan çek için ödenmemesi yolunda bankaya sanık tarafından talimat verilmiş olup, bu arada davaya konu çek lehdar tarafından A..dolu Bankasına ciro edilmiş ve hamil banka tarafından da 22.01.2001 tarihinde bedelinin tahsili için bankaya ibraz edilmiştir. Hamil A..dolu Bankası bu tarih itibariyle sanığın ödememe talimatından haberdar olmuştur. Sanık ise, 01.02.2001 tarihinde Konya Asliye Ticaret Mahkemesinde, davamıza konu çek ile birlikte aynı ticari sözleşme nedeniyle verdiği başka çekler için iptal davası açmıştır. Yakınan banka ise, daha sonra 13.02.2001 tarihinde sanık hakkında C.Savcılığına şikayette bulunmuştur.

Her ne kadar çeklerin iptali davasının ibraz tarihinden sonra açılması karşısında, suçun oluşacağını kabullenmek olanaklı ise de, sanık tarafından ödeme tarihinden önce çekin ödenme-mesi yolunda bankaya talimat verilmiş olması ve hamil banka tarafından bu kaydın ibraz tari-hinde öğrenilmesi karşısında, artık çeklerin mahkeme kararıyla iptali sonucu ortaya çıktığına göre, sanığın hukuki durumunun tayini için bu iptal kararının kesinleşme şerhi de içeren onaylı bir örneğinin getirtilmesi ve sanığın kastının bu belge de gözetilerek değerlendirilmesi zorun-ludur. Zira, davaya konu çekin hukuki geçerliliği tartışmalı hale gelmiştir.

Bu itibarla noksan soruşturmaya dayalı olarak, dosya kapsamına uymayan gerekçelerle yasaya aykırı şekilde verilen Yerel Mahkeme direnme hükmünün bozulmasına karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan bir Kurul Üyesi ise, "Yerel Mahkemenin direnme gerekçesi isabetli olup, hükmün onanmasına karar verilmelidir." görüşüyle karşı oy kullanmıştır.

SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;

1- Noksan soruşturmaya dayalı olarak verilen Yerel Mahkeme direnme hükmünün BOZULMASINA,

2- Dosyanın yerine gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine, 28.12.2004 günü tebliğnamedeki isteme uygun olarak yasal oyçokluğu ile karar verildi.