Sanığın, 6831 sayılı Yasanın 91/2, 765 sayılı TCY.nın 81/2, 647 sayılı Yasanın 4 ve TCY.nın 72. maddeleri uyarınca, sonuç olarak, 1.039.635.000 lira ağır para cezasıyla cezalandırılmasına, bu cezasının 647 sayılı Yasanın 5. maddesi uyarınca 10 eşit taksitte alınmasına, 22.000.000 lira tazminatın suç tarihinden itibaren yasal faiziyle sanıktan alınarak katılan idareye verilmesine, 22.566.000 lira ağaçlandırma giderinin sanıktan alınmasına ilişkin Amasya Sulh Ceza Mahkemesince 24.08.2004 gün ve 379-556 sayı ile verilen kararın sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine;

Yargıtay C.Başsavcılığınca 06.07.2005 tarihli müzekkereyle, 5320 sayılı Yasanın 8/2. maddesi uyarınca, 5237 sayılı TCY.nın genel ve özel kısımlarında yer alan yeni ve değişik düzenlemeler ile 5326 sayılı Kabahatler Yasası hükümlerinin Yerel Mahkemece yeni bir değerlendirme yapılmasını zorunlu kıldığından, yasal gereğinin mahkemesince taktiri için iade edilmiştir.

Dosyanın gönderildiği, Amasya Sulh Ceza Mahkemesince, sanık ve katılan vekili duruşmaya çağrılıp yüzlerine karşı 02.08.2005 gün ve 473-612 sayı ile;

765 sayılı Türk Ceza Yasasının sanığın lehine olduğu gerekçesiyle, aynı maddeler uyarınca bu kez sanığın 389 YTL. adli para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiştir.

Taraflarca temyiz edilmeyip, ilk temyize bağlı olarak gönderilen, Yargıtay C.Başsavcılığınca da ilk temyiz dilekçesine istinaden düzenlenen tebliğname uyarınca Yargıtay 3. Ceza Dairesine gönderilen dosya, Özel Dairece, 03.04.2006 gün ve 11955-2693 sayı ile;

"5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun"un 8. maddesi uyarınca mahalli mahkemece duruşma yapılarak yeniden hüküm tesis edilmiş olduğu halde bu hükme karşı temyiz istemi olmadığından dosyanın incelenmeksizin mahalline gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine"

Daire Başkanı Y.K. Doğan ile Daire Üyesi Ş.Başoğlu"nun

"Sanık mahkûmiyetini içeren mahkeme kararına karşı, adil yargılamanın temel kurallarından olan ve kaynağını Anayasa"nın 36. ve 154. maddeleri ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin "bir devlet eğer kendi iç hukukunda böylesine bir temyiz hakkı tanırsa bu yargılamaların, 6. maddede bulunan garantilerin kapsamında olduğuna" ilişkin içtihadından alan temyiz hak ve yetkisini kullanmıştır. Bu arada meydana gelen 765 sayılı Türk Ceza Kanunundaki temel değişiklikler nedeniyle, sanığın lehine ya da aleyhine uygulanacak hükmün eski ya da yeni kanundan hangisinin olacağı hususunda mahkemelerin bir karar vermesi gerekecektir. Bu durumda vaki temyiz gereği Yargıtay"ın ilgili dairesinin bir karar vermesi ve sonucuna göre işlem yapılması gerektiği halde; 5320 sayılı Yasanın 8. maddesi ile bu evrensel yetki Yargıtay"dan alınarak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına tanınmış, bu mercie ceza dairelerinin değerlendirme yetkisi devredilmiştir. Bundan sonra Yerel Mahkemece duruşma yapılarak karar verileceği hükme bağlanmıştır. Sanık tarafından önceden yapılan temyiz inceleme isteğinin, bu kararı da kapsaması gerekecektir. Aksi durum, sanığın kendisinden kaynaklanmayan nedenlerle ve yasa koyucunun gerçekleştirdiği yasal düzenlemelerinin, başlamış olan yargılamanın kurallarını değiştirmesi nedeniyle temyiz hakkını fiilen ortadan kaldıracak ya da kısıtlayacaktır.

Bu sonucun yukarıda belirtilen üst hukuk normlarına aykırılık oluşturacağı düşüncesiyle sayın çoğunluk görüşüne katılamıyoruz." yönündeki karşı görüşüyle oy çokluğuyla karar verilmiştir.

Yargıtay C.Başsavcılığınca 05.06.2006 gün ve 172516 sayı ile;

"5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun 8/2. maddesi uyarınca Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca, temyize gelen yerel mahkeme dosyasının lehe kanun hükümlerinin uygulanması yönünde mahkemesince değerlendirme yapılması gerektiğinden bahisle mahalline iade etmesinin süresi içerisinde açılan temyiz davasını sona erdiren bir karar niteliğinde olmadığı, yerel mahkemece evvelki hükümde hiçbir değişiklik yapılmayıp, aynı hüküm kurulduğundan, sanığın temyiz iradesinin devam ettiğinin, evvelce açılan temyiz davasının geçerliliğini koruduğunun kabulü gerekmektedir.

Diğer yandan, eğer yeni yasanın daha az cezayı gerektirmesi ile buna uygun bir karar verilmesi söz konusu ve böyle bir karar verilmiş olsaydı, bu son karar için yeni bir temyiz iradesinin ortaya konması gerekecekti. Oysa, Başsavcılığımızın iadesi üzerine verilen yeni karar maddi hukuk boyutu itibariyle eskisinden farklı değildir. Daha açıkçası aynı karardır.

Bu nedenle, verilmiş bir kararın yasa gereği iadesi üzerine o hükmün yeniden kurulması önceki (ilk) hükme yönelik temyiz iradesini ve doğmuş olan hakkı ortadan kaldırmayacaktır" görüşü ile itiraz yasayoluna başvurarak, Özel Dairenin mahalline iade kararının kaldırılıp, dosyanın esas hakkında inceleme yapılmak üzere Dairesine gönderilmesine karar verilmesi isteminde bulunulmuştur.

Dosya Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilmekle, Ceza Genel Kurulunca okundu, gereği konuşulup düşünüldü.

TÜRK MİLLETİ ADINA

CEZA GENEL KURULU KARARI

Özel Daire ile Yargıtay C.Başsavcılığı arasındaki uyuşmazlık, 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Yasasının Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Yasanın 8/2. maddesi hükmüne dayanılarak, lehe yasa hükümlerinin değerlendirilmesi yönünden, Yargıtay C.Başsavcılığınca mahkemesine iade edilip, Mahkemesince de duruşma açılarak karar verilen dosyalarda, önceki temyizin geçerliliğini koruyup, korumadığı, başka bir anlatımla bu temyize bağlı olarak, temyiz incelemesinin yapılıp yapılamayacağı noktasında toplanmaktadır.

1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca halen yürürlükte bulunan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Yasasının 305. maddesi uyarınca, maddede kesin olarak belirtilen hükümler ile re"sen temyize tabi bulunan hükümlere ilişkin istisnalar hariç olağan yasa yollarından olan temyiz incelemesinin yapılabilmesi için bir temyiz davası açılmış olmalıdır. Temyiz davasının açılabilmesi için de, 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Yasasının 310 uncu maddesine göre iki koşulun varlığı gereklidir.

Bunlardan ilki süre koşuludur. Usul Yasası 310 uncu maddesinde, genel kural olarak tarafların temyiz isteğinde bulunabilecekleri süreyi hükmün tefhiminden, tefhim edilmemişse, tebliğinden başlamak üzere bir hafta olarak belirlemiştir. Temyiz süresi 1412 sayılı CYUY.nın 310 uncu maddesinin 3. fıkrasındaki ayrıksı durum hariç olmak üzere, hükmün açıklanması sırasında hazır bulunanlar yönünden bu tarihte, yokluklarında hüküm verilenler yönünden ise gerekçeli kararın tebliği tarihinde başlar.

Temyiz davasının açılabilmesi için gerekli ikinci koşul ise istek koşuludur. Yargılama hukukunun temel prensiplerinden olan "Davasız yargılama olmaz." ilkesine uygun olarak temyiz davası kendiliğinden açılmaz, bu konuda bir isteğin bulunması gereklidir. CYUY.nın halen yürürlükte bulunan 305 inci maddesinin 1 inci fıkrası ile bu kuraldan uzaklaşılmış ve bazı ağır mahkûmiyetlerde istek şartından sanık lehine vazgeçilerek, temyiz incelemesinin kendiliğinden (re"sen) yapılması kabul edilmiş ise de, onbeş yıl ve daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezalara ilişkin hükümler dışında kalan kararlarda, süre ve istek koşullarına uygun temyiz davası açılmamışsa hükmün Yargıtay"ca incelenmesi olanaksızdır.

Bu şekilde temyiz incelemesinin genel koşullarını belirledikten sonra, 5320 sayılı Ya-sanın 8 inci maddesinin 2. fıkrasındaki düzenlemenin niteliği ve sonuçlarının da değerlendiril-mesi gerekmektedir.

Kural olarak aksine bir yasal düzenleme bulunmadıkça ve verilen hüküm yasa yolu denetiminde bozulmadıkça, hükmü veren mahkemece dosyanın yeniden ele alınması, yargılama yapılması, yasal olanak olmadığı halde kendi kararını kaldırması, sonradan benzer ya da değişik bir karar vermesi Usul Yasasına aykırı, hukuki dayanaktan yoksun ve hukuken geçersizdir.

1412 sayılı CYUY.nın 326. maddesinde, hükmü bozulan mahkemece, yeniden yapılacak yargılama ve verilecek hükümlere yer verilmiş, 5252 sayılı TCY.nın Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Yasanın 9. maddesinde ise kesinleşen hükümler hakkında lehe yasanın uygulanmasında dikkate alınacak hususlar belirtilmiş, 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Yasasının Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Yasanın 8/2. maddesin de ise; "Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk derece mahkemelerince karar verilmiş olup, temyiz edilmekle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmiş bulunan dava dosyalarından, lehe kanun hükümlerinin uygulanması yönünde mahkemesince değerlendirme yapılması gerektiği açıkça anlaşılanlar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca doğrudan ilgili mahkemesine iade edilebilir. Bu halde, mahkemesince duruşma yapılarak karar verilir." hükmüne yer verilmiştir.

Anılan hükümle, ilk derece mahkemelerince verilip temyiz edilen hükümlerde, lehe hükümlerin uygulanması yönünde mahkemesince değerlendirme yapılmasının gerektiği açıkça anlaşılması halinde, dosyanın doğrudan ilgili mahkemesine iade edilebilme yetkisi Yargıtay C.Başsavcılığına tanınmış, bu hüküm uyarınca gönderilen dosyalarda, iade kararının mahkemesin-ce benimsenmesi halinde yeniden duruşma açılarak hüküm verme ödevi doğacaktır.

Kuşkusuz, başlamış olan temyiz sürecini bu aşamada sonlandıran ve yeni bir süreç başlatan bu işlem, Ceza Muhakemesi Yasasındaki sisteme aykırı ve yeni bir hüküm verilmesi zorunluluğu nedeniyle de, bozma etkisi doğurması bakımından, Usul Yasamızdaki sistemle uyumsuz ise de, Yerel Mahkemelere önceki hükmü ıslah veya değiştirme yetkisi de veren bu istisnai düzenleme, pozitif bir hukuk normu olarak yasalardaki yerini almıştır. Kuralın yerindeliği ve sisteme uyumluluğu tartışılabilirse de, anılan norm geçerliliğini korudukça yargı mercileri ona uygun karar vermek yetki ve sorumluluğu taşımaktadır.

Yargıtay C.Başsavcılığının iade kararı yerel mahkemece benimsenerek duruşma açılması halinde, artık önceki hüküm varlığını yitirmiş olacak ve yeniden hüküm verme zorunluluğu do-ğacaktır.Verilen yeni hükmün önceki ile aynı veya değişik olması da, bunun yeni hüküm olduğu ve önceden verilenin geçerliliğini kaldırarak onun yerine geçtiği gerçeğini değiştirmeyecektir.

Bu nitelikteki bir hükmün temyizen incelenebilmesi, CYUY.nın 305. maddesindeki re"sen temyize ilişkin koşullar saklı kalmak kaydıyla, yasayoluna başvuru hak ve yetkisine sahip kişiler tarafından, usulüne uygun olarak temyiz açılmasına bağlıdır.

Kendine özgü ve geçiş dönemine ilişkin bir düzenleme olan bu normun, bir takım adaletsizliklere neden olacağı veya başlamış olan temyiz sürecini sona erdirmesi nedeniyle mevcut yasalarla çatıştığı ve genel ilkelere aykırı olduğu ileri sürülebilirse de, açık olan bu yasal düzenleme karşısında, başka türlü bir uygulamaya yönelmek ya da anılan hükmü yok telakki ederek açılmamış bir temyiz davasını açılmış saymak olanağı bulunmamaktadır. Diğer yönden iade sonrasında kurulan hüküm, başlamış olan temyiz sürecini sona erdirmekte ise de, ilgililerin sonraki hükümle ilgili yasa yoluna başvuru haklarını ortadan kaldırmamakta, sonradan tesis olunan hüküm yönünden aynı haklar yeniden doğmakta ve yeni bir yasa yolu süreci başlamaktadır.

İnceleme konusu somut olayda, iade kararı üzerine mahkemece duruşma açılarak yeniden hüküm kurulmuştur. Bu hükmün öncekinin varlığını sonra erdirdiği ve sadece kendisiyle ilgili yasa yolu başvurusu sürecini başlattığı, kesinleşmesi durumunda da itibar görecek ve infaza esas alınacak tek hüküm niteliği taşıyacağı açıktır.

Bu değerlendirmeler sonucu kabul zorunluluğu vardır ki;

Amasya Sulh Ceza Mahkemesince, Yargıtay C.Başsavcılığının iadesi üzerine sanık ve katılan vekilinin yüzlerine karşı duruşma açılarak verilen 02.08.2005 gün ve 473-612 sayılı hüküm, yasa yollarına başvurma hak ve yetkisi bulunan kişilerce temyiz edilmediğinden ve içerdiği ceza cins ve süresi itibariyle re"sen de temyize tabi olmadığından, dosyanın Özel Dairece incelenmeksizin mahalline iade edilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Bu nedenle önceki hükümle ilgili temyizi sonraki hükmü incelemek için geçerli kabul etme düşüncesi serdeden Yargıtay C.Başsavcılığının itirazının reddine karar verilmelidir.

Çoğunluk görüşüne katılmayan Kurul Üyesi A.Suat Ertosun; "Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun 8/2. maddesi "Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk derece mahkemelerince karar verilmiş olup, temyiz edilmekle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmiş bulunan dava dosyalarından, lehe kanun hükümlerinin uygulanması yönünde mahkemesince değerlendirme yapılması gerektiği açıkça anlaşılanlar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca doğrudan ilgili mahkemesine iade edilebilir...." hükmünü içerdiği halde, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca bu konuda herhangi bir değerlendirme yapılmadan dosyanın geri gönderilmesi üzerine; yerel Mahkemece, evvelki hükümde hiçbir değişiklik yapılmadan aynı hüküm kurulmuştur. Yeni Yasanın daha az ceza gerektirmesi ve buna uygun bir karar verilmesi hâlinde temyiz istemi aranmalı, yeni karar eski kararın aynı ise aranmamalıdır. Burada lehe Yasanın uygulanmasını gerektiren bir durum yoktur. Mahkeme bu hususu belirlemiştir. Bu durumda önceden temyiz isteminde bulunan sanığın temyiz hakkını ortadan kaldıramayız. Aksine davranışlar Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 36 ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin(İHAS) 6. maddelerinde düzenlenen adil yargılama ilkeleri ile yine Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90/son maddesinde ifadesini bulan "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır." hükmü karşısında, bir suçtan hüküm giyen kimsenin üst mahkemeye başvurma hakkını düzenleyen ve usulünce onaylanarak yürürlüğe konulan İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye Ek 7 Numaralı Protokol hükümlerine aykırıdır. Dolayısıyla sanığın önceki temyiz istemi geçerli sayılmalı ve dosya incelenmelidir."

Görüşüyle, diğer yedi Kurul Üyesi ise Yargıtay C.Başsavcılığı itiraznamesindeki gerekçelerle,

İtirazın kabulü yönünde oy kullanmışlardır.

SONUÇ: Açıklanan nedenlerle,

1- Yargıtay C.Başsavcılığı itirazının REDDİNE,

2- Dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay C.Başsavcılığına tevdiine, ilk müzakerede yasal çoğunluk sağlanamadığından 27.06.2006 günü yapılan ikinci müzakerede oyçokluğuyla karar verildi.