Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/8417 Esas 2022/8198 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Mahkeme Kararı Özeti:
Dava, aksi Kurum işlemlerinin iptali ile ölüm geliri bağlanması gerektiğinin tespiti istemine ilişkindir. Mahkeme, Yargıtay'ın bozma kararına uymak zorunda olduğunu ve hükümdeki bozma nedenlerinin dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır. 5510 sayılı Kanun'un \"Aylık ve gelirlerin birleşmesi\" başlıklı 54. maddesi hakkında açıklamalar yapılıyor ve davacının yapacağı değerlendirme sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği belirtiliyor. Hüküm, davalı Kurumun temyiz itirazları nedeniyle bozuldu.
Detaylı Kanun Açıklamaları:
5510 sayılı Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'dur. \"Aylık ve gelirlerin birleşmesi\" başlıklı 54. maddesi, bu Kanuna göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda, hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığının bağlanacağını belirtmektedir.
Geçici 7. madde, 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten geriye doğru hesaplanan prim gün sayılarını ve sigortalılık sürelerini düzenlemektedir.

Mahkemesi :İş Mahkemesi



Dava, aksi Kurum işlemlerinin iptali ile 02.07.2011 tarihinden itibaren ölüm geliri bağlanması gerektiğinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne dair karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Eldeki davada, mahkemece verilen 24/11/2015 tarihli karar, dairemizin Bozma ilamı ile; “… “Aylık ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54. maddede ise bu Kanuna göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda, hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığının bağlanacağı hüküm altına alınmıştır.
Eldeki davada, davacının 5510 sayılı Yasanın 34. ve 20/3 maddeleri kapsamında babası üzerinden ölüm gelirine müstahak olduğu anlaşılmakta ise de, bu kez de, 5510 sayılı Yasa kapsamında bağlanması gereken aylıklar bakımından geçici 7. Maddede yer alan hükümlerin dikkate alınması gereklidir.
Bu nedenle….davanın yasal dayanağının 5510 sayılı Yasanın 34 ve 20/3. Maddesi olduğunun dikkate alınması ile aynı yasa kapsamında bağlanacak olan aylık nedeniyle 54. Madde ve geçici 7. Madde hükümlerinin de dikkate alınarak bir karar verilmesi…” gereğine işaret edilerek değerlendirme yapılmak üzere bozulmuştur.
Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine, o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirdiği gibi, mahkemenin kararını bozmuş olan Yargıtay Hukuk Dairesince; sonradan, ilk bozma kararı ile benimsemiş olduğu esaslara usuli kazanılmış hakka aykırı bir şekilde, ikinci bir bozma kararı verilememektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.07.2006 gün, 2006/9-508 E., 2006/521 sayılı kararı).
Mahkemenin, Yargıtay’ın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Prof. Dr. Baki Kuru, Usuli Müktesep Hak (Usule İlişkin Kazanılmış Hak) Dr. A. Recai Seçkin’e Armağan, ... Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 351 ..., 1974, sayfa 395 vd.)
Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur. (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
Eldeki davada ise, bozmaya uyulmuş ise de, bozma gereklerinin yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün görünmemektedir. Hükmüne uyulan bozma ilamı ve usuli kazanılmış hak gereği ile birlikte özellikle 5510 sayılı Kanunun “Aylık ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54. Maddesindeki “bu Kanuna göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda, hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığının bağlanacağı” hükmünün dikkate alınması suretiyle davacı bakımından yapılacak değerlendirme sonucuna göre bir karar verilmesi tesisi gereğinin gözetilmemesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 31.05.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.