Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/4111 Esas 2022/8459 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Mahkeme, sigortalılık süresinin tespiti için açılan davada, yapılan araştırmanın yeterli olmadığını belirterek, bordro tanıklarının dinlenmesi, çalışmanın kısmi süreli mi, kesintili mi olduğunun belirlenmesi gerektiğini açıkladı. Bu nedenle, İlk Derece Mahkemesinin verdiği kararın bozulması gerektiğine karar verildi. Kanun olarak da Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun geçici 7. maddesi gereğince, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasıyla ilgili davalarda, tüm belge ve kayıtların istenilmesi ve delil toplanması gerektiği belirtildi.

Mahkemesi : ... Anadolu 20. İş Mahkemesi

Dava, hizmet ve prime esas kazanç tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı şirket ve fer'i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin davalıya ait ... sicil nolu işyerinde 01/01/2006 ile 03/07/2009 tarihleri arasında kesintisiz çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı vekili, 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçirildiği, davacının talep konusu dönemde çalışmadığı, 27.06.2002-17.03.2005 tarihleri arasında davalı yanında sigortalı olarak çalıştığı, 2005 yılı Mart ayında kendi isteği ile yurtdışına gideceğini belirterek davalının yanından ayrıldığı, 20.04.2015- 27.11.2005 tarihleri arasında ... San. Tes. ve Tic. A.Ş’de çalıştığı, daha sonra oğlu için bir işletme açıp birlikte ticaret yaptığı, 31.10.2008-01.07.2009 tarihleri arasında Bağ-Kur isteğe bağlı sigorta primini yatırdığı, işleri iyi gitmediğinden davalılardan tekrar işe alınmasını istediği, 03.07.2009 tarihinde gece bekçisi olarak tekrar işe alındığı, bu tarihlerde davacının oğlu Hüseyin Yıldırım’a destek olmak için işlerini ona yaptırdıkları ve işyerindeki ekipmanları bila bedel kullandırdıkları, şirkette çalıştığı süre boyunca davacının maaşının banka hesabına yatırıldığı belirtilerek davanın reddi talep edilmiştir.
Feri müdahil Kurum vekili duruşmadaki beyanlarında davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"1-Davanın kabulü ile, davacının davalıya ait ... sicil nolu işyerinde 01/01/2006 ile 03/07/2009 tarihleri arasında taban ücret üzerinden kesintisiz çalıştığının tespitine,
2-01/01/2006 ile 03/07/2009 tarihleri arasında yatırılmayan primlerin davalı taraftan tahsiline" karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
"... Anadolu 20. İş Mahkemesi'nin 04/09/2019 tarihli, 2016/249 Esas - 2019/265 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davalı vekili ile feri müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasa'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer'i müdahil Kurum vekili, hüküm fıkrasının açık olmaması ve icra edilebilirliği bulunmadığını, ayda kaç gün üzerinden sigortalı olması gerektiği belirtilmediğini, verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1) Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, Mahkemece, yapılan araştırmanın hüküm kurmaya yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, uyuşmazlık konusu dönemde çalışmaları bulunan dönem bordro tanıkları resen dinlenerek davacının hangi tarihte işe başladığı, ne kadar süre çalıştığı, uyuşmazlık konusu dönemdeki çalışmalarının niteliği, yalnızca bekçilik mi yaptığı, servis şoförlüğünü hangi dönemde yaptığı ve çalışmanın kısmi olup olmadığı belirlenmeli, çalışmanın kısmi süreli çalışma olduğunun anlaşılması halinde; gerektiğinde uzman bilirkişi görüşü de alınmak suretiyle, hükme konu dönem içinde bir günde kaç saat çalışmış olabileceği, giderek haftalık ve aylık çalışma süreleri belirlenmeli ve yedi buçuk saat çalışma bir günlük çalışma hesabı ile kaç iş gününe karşılık olduğu hususu saptanarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, fer'i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 02.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.