Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6503 Esas 2022/8498 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı şirket, SGK Eskişehir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün mahiyet kodunu değiştirerek kamuya ait işlerde çalıştıklarını belirtmesinin yanlış olduğunu ve tekrar özel sektöre ait işyeri mahiyet kodu olan '2' ve '4' olarak düzeltilmesini talep etmiştir. İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne karar vermiş ancak istinaf başvurusu sonrasında 11. Hukuk Dairesi tarafından istinaf başvurusu esastan reddedilmiştir. Temyiz eden davalı Kurum vekili, mahkemenin kararının yasa ve mevzuata uygun olmadığını savunmuştur. Mahkeme, davacının kamu idaresi olarak yer alıp almadığı irdelenmeksizin yazılı şekilde karar verilmesinin isabetsiz olduğunu belirterek, davalı Kurum vekilinin temyiz itirazları kabul edilmiştir. 5335 sayılı Kanun'un 30/2 ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 28. maddesi açıklanarak, davacı şirketin mahiyet kodlarının değiştirilmesine ilişkin kararın bozulması gerektiğine hükmedilmiştir.

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : Eskişehir 3. İş Mahkemesi


Dava, mahiyet kodunun değiştirilmesine ilişkin kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı şirket vekili dava dilekçesinde özetle; SGK Eskişehir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün 63422323-202.99-E8466802 sayılı, 17/07/2020 tarihli, taraflarına gönderilen "Belediyeye ait işletme ve şirketlerin mahiyet kodunun değiştirilmesi" konulu yazıda, şirketlerinin kamu işleri olarak değerlendirildiğinin belirtildiğini, mahiyet kodunun 2 ve 4'den, 1 ve 3'e çevrildiğini, sözkonusu yazıya karşı idari başvuru yerine haiz olmak üzere 22/07/2020 tarihinde davalı Kuruma mahiyet kodunun tekrar önceki gibi 2 ve 4 (özel sektöre ait işyerleri) olarak düzeltilmesi talebinde bulunduklarını, ancak davalı kurumun 78981244-206.99-E9972718 sayılı 25/08/2020 tarihli yazı ile taleplerini reddettiğini, şirketlerinin Belediye şirketi olduğunu, buna rağmen şirketlerinin mahiyet kodunun değiştirildiğini, özel hukuk tüzelkişisi olan belediye şirketlerinin bu kapsamda olmadığını beyanla şirketlerinin özel hukuk tüzel kişisi olduğunun tespiti ile müvekkilleri şirkete ait mahiyet kodlarının işyerlerine göre tekrar '2' ve '4' (Özel sektöre ait devamlı işyerleri) olarak tespitini, kayıtların tespit gibi '2' ve '4' olarak düzeltilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; Genel Müdürlüklerinin 11/05/2020 tarihli "İşyeri tescil kayıtlarının güncellenmesi" konulu genel yazıda belirtildiği üzere şirket hissesinin %50'den fazla olması ve bağlı/ilgili kuruluş olması halinde mahiyet kodlarının 1 ve 3 olarak güncellenmesi gerektiğinin belirtildiğini ve gerekli güncellemenin yapıldığını, davacı işverenin 23/07/2020 tarihinde itiraz ettiğini, konu hakkında 30/07/2020 tarihinde SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İşverenler Daire Başkanlığından görüş sorulduğunu, 06/08/2020 tarihli yazı ile mahiyet kodlarında değişikliğe gidilmeyeceği, 1 ve 3 olarak sürdürüleceğinin belirtildiğini, bunun üzerine davacı şirkete taleplerinin kabul edilmediği, mahiyet kodlarının 1 ve 3 olarak uygulanmaya devam edeceğinin bildirildiğini, davacı şirkete tebliğ edilen yazı sonrasında iş bu davanın açıldığını, davacının iddiasının haksız olduğunu ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI :
“Davanın kabulüne, Davacı şirkete ait mahiyet kodlarının işyerlerine göre tekrar '2' ve '4' (Özel sektöre ait devamlı işyerleri) olarak tespitine, kayıtların tespit gibi '2' ve '4' olarak düzeltilmesine” karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
“Davalı Kurum vekilinin istinaf isteminin 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili; davacı şirketin belediyeye bağlı ortaklık muhtevasını içeren kamu tüzel kişiliğine sahip olan bir şirket olduğunu, kurum işleminin yasa ve mevzuata uygun olduğu, davanın reddi gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, 5335 sayılı Kanun'un 30/2 maddesi "Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamazlar." düzenlemesini içerir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi 18.8.2021 tarihli ve 31572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesiyle değiştirilmiş olup;
"Mahiyet kodu; yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik olup tek hane rakamdan ibarettir. Özel sektöre ait devamlı işyerlerine, ‘2’ ve özel sektöre ait geçici işyerlerine ‘4’ mahiyet kodu verilir. 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve yukarıda belirtilenlerin ödenmiş sermayesinin % 50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmeler, özel kanunlarına göre personel çalıştıran diğer kamu kurumlarına ait devamlı işyerlerine ‘1’, geçici işyerlerine ‘3’ mahiyet kodu verilir." hükmü düzenlenmiştir.
Eldeki dosya kapsamından; Eskişehir Ticaret Sicil Memurluğunda 15.02.2000 tarihinden itibaren Sicilin Merkez-... sicil numarasında tescilli ve Yenibağlar Mah. Uludağ Sk. (Halk Ekmek Fırını Üstü) No:6 Tepebaşı/Eskişehir adresindeki davacı ...’nin %99,99’unun Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne %0,01’inin Belmar Ltd. Şti.’ne ait olduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında, davacı şirketin kamu idaresi olarak yer alıp almadığı irdelenmeksizin, yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz bulunmuştur.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 06/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.