Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6552 Esas 2022/8686 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, Kurumdan yaşlılık aylığı alırken çalışmalarının fiili olmadığı gerekçesiyle aylığın durdurulduğunu belirterek davalı kurumun yersiz ödeme kararının iptalini ve yaşlılık aylığının yeniden bağlanması ile ödenmeyen aylıklarının faiziyle birlikte ödenmesini talep etmiştir. İlk derece mahkemesince reddedilen davaya istinaf başvurusunda da reddedilmiştir. Davacı vekili temyiz dilekçesiyle, davacının fiilen çalıştığının tespiti için dava dışı Adel Yangın Güvenlik Limited Şirketi'nin SGK kayıtlarının celp edilmesini ve resen araştırma yapılmasını talep etmiştir. Yargıtay kararında, hizmet tespiti içerikli davaların özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği belirtilerek, dava konusu hizmetlerin gerçekliğinin belirlenmesi için çeşitli araştırmalar yapılması, delillerin değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Kanun maddeleri olarak, dava 506 sayılı Yasa'nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa'nın 86/9. maddelerine dayandırılmıştır.

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Dava, davacının, fiili çalışmaya dayanmadığı gerekçesiyle iptal olunan hizmetlerin geçerli olduğunun tespiti ile aksi Kurum işleminin iptali ve yaşlılık aylığının yeniden bağlanması ve yasal faiziyle tahsili istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı dava dilekçesinde; Kurumdan yaşlılık aylığı almakta iken çalışmalarının fiili olmadığı gerekçesi ile aylığın durdurulduğunu oysa ki çalışmalarının fiili bir çalışmaya dayandığını belirterek davalı kurumun 24/10/2018 tarihli yersiz ödeme kararının iptalini, yaşlılık aylığının yeniden bağlanarak ödenmeyen aylıklarının faizi ile birlikte ödenmesini talep ve dava etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde; Kurumda ... Otomobil İnşaat Malzemeleri Orman Ürünleri Limited Şirketi Unvanı ile işlem gören ... yerinde davacının çalışmalarının kurum denetmenlerince düzenlenen 2018/NH/07 sayılı denetim raporuna istinaden iptal edildiğini, kurumun yasaya ve usule aykırı bir işleminin olmadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın reddine dair karar verilmiştir.
B- BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, davacı vekilinin istinaf başvurusun esastan reddine dair karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; ilk derece mahkemesi tarafından davacının fiilen çalıştığı anlaşılan ... Kapı isimli şirketin SGK'dan kayıtlarının celp edilerek ve soruşturmanın bu yönde genişletilerek eldeki davanın kamusal niteliği de gözetilmek suretiyle resen araştırma yapılması ve ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasının gerektiği belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE ESASIN İNCELEMESİ:
Somut olayda, 28.07.2017 tarihli Kurum Raporu ile davacının içinde bulunduğu ... Otomobil İnşaat Malzemeleri Orman Ürünleri Limited Şirketi tarafından bildirilen tüm çalışmaların fiili olmadığı gerekçesi ile iptal edildiği, 01.05.2016 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı almakta olan davacının, anılan işyerinden 02.06.2012 tarihinde bir günlük hizmetinin bulunduğu, anlaşılmıştır. Kurum tarafından dava dışı ... Otomobil İnşaat Malzemeleri Orman Ürünleri Limited Şirketi’ndeki iptal edilen hizmetler ile yine hakkında kontrollü ... yeri olarak Kurum’da kaydı bulunan Adel Yangın Güvenlik Limited Şirketi’nden bildirilen 16.06.2012-28.08.2013 ve 14.12.2013-31.03.2014 tarihleri arasındaki hizmetlerin iptali neticesinde tahsis koşullarının oluşmaması üzerine davacının almış olduğu yaşlılık aylığının başlangıçtan itibaren iptal edildiği belirgindir.
Mahkemenin; davacının bir günlük hizmetinin bildirildiği dava dışı ... Otomobil İnşaat Malzemeleri Orman Ürünleri Limited Şirketi’ndeki çalışmasının iptali yönündeki hüküm isabetli olup davacının, talebinin aslında yaşlılık aylığının iptaline ilişkin olup bu minvalde hiç araştırma yapılmaksızın salt 28.07.2017 tarihli Kurum Raporu ile iptal edilen ... Otomobil İnşaat Malzemeleri Orman Ürünleri Limited Şirketi yönünden davanın değerlendirilmesi eksiktir.
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa'nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa'nın 86/9. maddeleri olup hizmet tespiti davaları için özel bir ispat yöntemi öngörmemiş ise de, davanın niteliği kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi gerektiği Yargıtay'ın ve giderek Dairemizin yerleşmiş içtihadı gereğidir.5510 sayılı Yasa’nın maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya ... ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Yapılacak ...; Kurum işlemi ile kontrollü ... yeri kaydından dolayı davanın iptal olunan hizmetlerinin bildirildiği dava dışı Adel Yangın Güvenlik Limited Şirketi ile ilgili Kurum’da her hangi bir işlem olup olmadığı, anılan konu ile ilgili düzenlenmiş bir denetmen raporu bulunup bulunmadığı sorulmalı, sonuca göre de; dava dışı Adel Yangın Güvenlik Limited Şirketi’nde geçen davacının çalışmasının gerçekliğinin belirlenebilmesi amacıyla; davacıya davasını somutlaştırması adına, işyerinde tam olarak ne ... yaptığı, çalışma arkadaşlarının kimler olduğu sorulmalı, dava konusu dönemde Vergi Dairesinden tüm vergi beyannameleri getirtilmeli; puantaj kayıtları, ücret tediye bordroları, hasta sevk kağıtları, yaptığı işe göre davacının isim ve imzasını taşıyan fatura ve benzeri her türlü belge celbedilmeli; ilgili meslek/ticaret odasından kapasite raporu, faaliyet durumu ve varsa davacı ile ilgili tüm bilgi ve belgeler istenmeli, tüm vergi beyannameleri, kapasite, işyeri mekan ve büyüklüğü/fiziki şartları, ciro, elektrik, su tüketimi ve her türlü veri gözetilmek suretiyle çalışması gereken sigortalı sayısı, gerektiğinde alanında uzman ilgili meslek mensubu, mali müşavir ve hukukçudan oluşan bilirkişi heyetinden rapor alınarak belirlenmeli, bu raporda dava konusu dönemdeki dönem bordrolarında çalıştığı bildirilen sigortalı sayısı ile de karşılaştırma yapılmalı; somut bilgi ve görgüye sahip tanıkları bildirmeleri taraflardan istenmeli ve buna ilişkin tanık/tanıkların tespiti zabıtadan istenmeli; yargılama aşamasında dinlenen tanıkların sıfatlarına ilişkin belgeler temin edilmeli; dava konusu dönemde davacı ile birlikte çalışan ve işverenlerin bordrolarında kayıtlı kişiler ve yetinilmemesi halinde komşu veya benzeri işleri yapan veya bu şirketten mal temin eden başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak somut bilgi ve görgülerine başvurulmalı, ve böylece bu konuda gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; elde edilecek sonuca göre de davacının tahsis koşulları irdelenip deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Yukarıda belirtilen bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 08.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.