Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5634 Esas 2022/8983 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Dava, sigortalı hizmet döküm cetvelinde şüpheli ve sahte olarak gösterilen işyerlerinin tespiti ve o tarihlerde fiilen geçen sigortalı çalışmalarının tespiti için açılmıştır. İlk derece mahkemesi davanın kısmen kabulüne karar vermiş, fer'i müdahil kurum vekilinin istinaf başvurusu ise reddedilmiştir. Ancak, yapılan inceleme ve araştırmaların yetersiz olduğu gerekçesiyle, fer'i müdahil kurum vekili kararın bozulmasını talep etmiştir. Sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların özel bir duyarlılıkla yürütülmesi gerektiği vurgulanmış, davacının çalışma ile ilgili beyanı alınarak çalışmanın hangi iş yerinde geçtiği irdelenmeli, sonucuna göre karar verilmelidir denilmiştir. Davanın yasal dayanağı 506 sayılı kanunun 79 ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir.
506 sayılı kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin sapt

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı fer'i müdahil kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esasdan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın fer'i müdahil kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi
I-İSTEM
Davacı, 28.1.2016 tarihli dava ve vekilinin 10.5.2017 tarihli açıklama dilekçesinde özetle, “Davalı Kurumun ... s.s. numarasıyla sigortalı olarak 1996 yılından beri ve halen de çalıştığını, ancak, sigortalı hizmet döküm cetvelinde bir kısım işyerlerinin şüpheli ve sahte olarak gösterildiğini, oysa, kendisinin çalışma hayatı boyunca makineci olarak hep tekstil sektöründe çalıştığını, çalıştığı işverenlerden ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti.' nde 1.4.2005 – 31.1.2007, ... Tekstil – ...’a ait işyerinde 5.10.2011 – 2.1.2012 ve ... Teks. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.'nde 21.2.2012 – 24.8.2012 tarihleri arasında geçtiğini” iddia ile, “Şüpheli veya sahte olduğu belirtilen işyerlerinin tespiti ile o tarihlerde fiilen geçen sigortalı çalışmalarının tespitine karar verilmesini” talep etmiştir.
II-CEVAP
Fer'i müdahil Kurum vekili, dava dilekçesinde davacının hangi dönem çalışmalarının tespitini talep ettiğinin anlaşılamadığını, ayrıca, davada 5510 sayılı Yasanın 86/9 maddesinde öngörülen 5 yıllık hak düşürücü sürenin söz konusu olduğunu, davacının hizmet döküm cetveline göre farklı işyerleri tarafından hizmet bildirimi yapıldığı anlaşıldığından, davacının iddiasını yazılı belgeler bağlamında somut ve inandırıcı delillerle kanıtlaması gerektiğini” ileri sürerek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Dahili davalılar ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti., ... Teks. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. ile ... Tekstil – ... dava dilekçesine cevap vermemiştir.
MAHKEME KARARLARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kısmen kabulüne, dahili davalı işveren ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti. ne ait 1246872.35 sicil sayılı işyerinde; 1.4.2005 – 25.11.2005 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak fiilen 227 gün çalıştığı, 227 günlük çalışmasının tümünün Kuruma bildirildiği, dahili davalı işveren ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti.ne ait ... sicil sayılı işyerinde; 26.11.2005 – 31.1.2007 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak fiilen 406 gün çalıştığı, 406 günlük çalışmasının tümünün Kuruma bildirildiği, dahili davalı ...’a ait ... sicil sayılı işyerinde; 5.10.2011 – 2.1.2012 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak fiilen 87 gün çalıştığı, 87 günlük çalışmasının tümünün Kuruma bildirildiği, dahili davalı ... Teks. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.' ne ait ... sicil sayılı işyerinde; 21.2.2012 – 23.4.2012 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücretle 62 gün çalıştığı, 62 günlük çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin tespitine karar verildi.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, fer'i müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun HMK nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esasdan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Ferr-i müdahil Kurum vekili, davacının eylemli ve gerçek bir çalışma yaptığının saptanmadığını, yeterli araştırma yapılmadan hüküm kurulduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı kanunun 79 ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir.506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; davacı, ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti. 'nde 01.04.2005 – 31.01.2007, ... Tekstil – ...’a ait işyerinde 05.10.2011 – 02.01.2012 ve ... Teks. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.' nde 21.02.2012 – 24.08.2012 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiştir. Davacının hizmet cetvelinde talep edilen tarihlerde ... Teks. San. Tic. Ltd. Şti., ... Tekstil-...'a ait iş yerinden bildirimleri bulunmaktadır. 21.02.2012- 23.04.2012 tarihleri arasında ise; 21.02.2012 tarihinden itibaren 9 gün ..., 2012/2 ayda 30 gün ..., 19.03.2012 tarihinden itibaren 13 gün ..., 2012/3 ayda 26 gün ..., 2012/3 ayda 5 gün ..., 18.04.2012 tarihinden itibaren 2 gün ... iş yerlerinden bildirimlerinin olduğu görülmektedir. ... ünvanlı iş yerinin sahte iş yeri olduğu 27.04.2017 tarihli kurum raporu ile tespit edildiğinden yapılan tüm bildirimlerin iptal edilmesi gerektiği, 30.09.2014 tarihli kurum raporu ile de davacının ... ünvanlı iş yerinden yapılan bildirimlerin iptal edilmesi gerektiği, 23.08.2017 tarihli kurum raporuyla da ... ünvanlı iş yerinin ... Tekstil Gıda...Ltd.Şti. Alt işvereni olduğu tespit edildiğinden ... ünvanlı iş yerinden 29.12.2011- 31.05.2013 döneminde yapılan bildirimlerin ... Tekstil Gıda...Ltd.Şti. Ünvanlı iş yeri dosyasından açılacak alt işveren sayfasına intikal ettirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
Somut dosyada; ... 'nden yapılan 01.04.2005- 31.01.2007 dönemine ilişkin ve ... Tekstil-... ünvanlı iş yerinden yapılan 05.10.2011- 02.01.2012 dönemine ilişkin karar yerindedir. Mahkemece şüpheli kodu bulunan ... ünvanlı iş yeri ile ilgili kurum tarafından bir inceleme yapılıp yapılmadığı, iş yeri akıbetinin ne olduğu kurumdan araştırılıp sonucuna göre karar verilmelidir. Kurum müfettiş raporu ile ... Tekstil...Ltd.Şti.'ne devredilen süreler yönünden ilgili işverenliğin davaya katılımı sağlanmalı, davacının çalışma ile ilgili beyanı alınmak suretiyle, çalışma olgusu, çalışmanın hangi iş yerinde geçtiği irdelenmeli, sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, fer'i müdahil kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 13.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.