Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5893 Esas 2022/9285 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi : ... 17. İş Mahkemesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davalılardan ... açısından davanın husumet yokluğundan reddine, davalılardan ... açısından davanın kabulüne dair verilen karara karşı davacı, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf dilekçesinin, istinaf süresi geçtikten sonra verildiğinden reddine, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurularının ise esastan reddine, karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı ve davalı ..., feri müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I) DAVACININ İSTEMİ :
Davacı vekili, davacının davalılara ait işyerinde 17/10/2017-17/03/2018 tarihleri arası çalıştığını, çalışmalarının Kuruma bildirilmediğini belirterek, davacının davalılara ait işyerinde 17/10/2017-17/03/2018 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II) CEVAP :
Davalı şirket vekili sunduğu cevap dilekçesi ile davacının ... yanında çalışmadığını, davalının Mayıs 2017' de Lions Veterinerlik Kliniği'ni açtığını, davacının evcil hayvan sahibi olup kliniğe evcil hayvanının aşısını yaptırmak için geldiğini, zaman içinde davalıyla samimiyet kurduğu, sohbet amaçlı kliniğe geldiğini, klinikte zaten bir çalışan olup başka çalışana ihtiyaç olmadığını, davacının veteriner kliniğinde çalışabilecek meslek sahibi olmadığını, davalılardan diğer davalı olan ...' ın klinikte sigortalı olup kliniğin sahibi ya da işvereni olmadığını, husumet düşmediğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesi ile Kurumun feri müdahil olması nedeniyle aleyhine hüküm kurulmaması gerektiği, çalışma olgusunun usulünce ispatlanması gerektiğini, Kurum işlemlerinin yerinde ve yasal mevzuata uygun olduğunu belirtilerek davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
III) MAHKEME KARARLARI :
A) İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARI :
İlk Derece Mahkemesince, “Davalılardan ... açısından davanın husumet yokluğundan reddine, davalılardan ... açısından davanın kabulü ile, davacının davalı ... adına kurulu 1320156 sicil nolu "Veterinerlik" işi işyerinde 17/10/2017-17/03/2018 tarihleri arası hizmet akdine tabi çalışmalarının sigortalı hizmet olarak tespitine,” karar verilmiştir.
B) BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNİN KARARI :
Davacı, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf dilekçesinin, istinaf süresi geçtikten sonra verildiğinden reddine, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurularının ise esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile davalılardan ... ... Veterinerliğin Sgk lı bir çalışanı değil bizzat ortağı ve sahibi olduğunu, “davalılardan ... açısından davanın husumet yokluğundan reddine'' yönündeki kararın kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği özet olarak belirtilerek kurulan hükmün bu yönüyle bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
Davalı ... vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile davacının 22/01/2018-12/03/2018 tarihleri arasında dava dışı ...İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.'de sigortalı olarak çalıştığı, bunun aksinin tanık beyanıyla ispat edilemeyeceğini, dava dışı ...İnş. Şirket çalışanlarının da davacının şirkette çalıştığına tanıklık ettikleri, tarafsız olan kamu tanıklarının davacının çalışmasının bulunmadığını beyan ettikleri, davacının davasını ispatlayamadığı özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince kurulan hükmün bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
Davalı Kurum vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile kurumumuzca yapılan işlemlerde bir hata bulunmayıp yersiz açılan davanın reddi gerektiği özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince kurulan hükmün bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Uyuşmazlık, somut olayda fiili çalışma olgusunun ispatı konusunda, İlk Derece Mahkemesince yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 sayılı Yasa’nın 79. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Somut olayda, ihtilaf konusu dönem içerisinde 22.01.2018-12.03.2018 tarihleri arasında 01.ayı için 10 gün, 01.ayı için 1 gün, 03.ayı için 1 gün dava dışı olan ve davalıların babasına ait olduğu belirtilen ...İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyerince davacı adına hizmet bildirildiğinden dava dışı işyerinde geçen hizmetlerinin geçerliliği yönünde yöntemince inceleme ve araştırma yapılmaksızın Mahkemece istemin kabulüne karar verilmesi hatalı bulunmuştur.
Mahkemece yapılacak iş; davacının dava konusu dönemde dava dışı işyerinde 22.01.2018-12.03.2018 tarihleri arasında bildirilen 12 günlük süre içerisinde çalışmadığını beyan etmesi karşısında bu beyanını, dava dışı işyerinde geçen hizmetlerinin iptalini, ihtilaf konusu dönemde asıl çalıştığını iddia ettiği davalı işyerinde geçen hizmetlerinin tespiti şeklinde düzeltilmesini istediği şeklinde değerlendirmek suretiyle dava dışı işyerinde geçen çalışmanın fiili ve gerçek çalışma olup olmadığı yöntemince araştırılmalı, açılan davanın gerek dava dışı işyerinin hak alanını ilgilendirmesinden gerek kamu düzenine ilişkin niteliği gereği HMK.124. maddesi dikkate alınmak suretiyle, adı geçen dava dışı işyerine karşı husumet yöneltmesi için davacıya mehil verilmeli, davaya katılımı sağlanan işyerinin göstereceği bütün deliller toplanmalı, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Tüm bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesinin davacı vekilinin istinaf dilekçesinin, istinaf süresi geçtikten sonra verildiğinden reddine, davalı ... ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurularının ise esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğininin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 16/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.