Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2931 Esas 2022/9352 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı işçinin davalı işyerinde muavin ve şoför olarak çalıştığı sürede bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemiyle açtığı dava sonucunda ilk derece mahkemesi davayı kabul etti. İstinaf başvurusunun esastan reddedilmesi üzerine davalı Kurum vekili temyiz isteğinde bulundu. Mahkeme, sosyal sigortaların saptanmasının önemli bir kamu düzeni meselesi olduğunu belirterek tarafların sunacağı delillerle yetinmek yerine kendiliğinden araştırma yapılması gerektiğini ifade etti. Mahkeme, gerekli belge ve kayıtların getirtilmesi, tanık dinlenmesi gibi işlemlerin yapılmamasının hükme etkili olduğu gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararının bozulması gerektiğini belirtti. Kararın dayandığı kanun maddeleri, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleridir.

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde önce muavin sonra şoför olarak 1989 temmuzundan itibaren çalışmaya başladığı halde 2003 yılından itibaren bildirilmeye başlandığını, bildirimi yapılmayan sigortalı çalışmalarının tespitini istemiştir.
II-CEVAP:
Davalı işveren vekili davacının çalıştığı sürelere uygun olarak bildiriminin yapıldığını beyanla davanın reddini istemiştir.
Davalı Kurum vekili, işveren bildirimine göre kayıtların tutulduğunu, davacının bildirilmeyen çalışması var ise bunda Kurum kusurunun bulunmayacağını beyanla davanın reddini istemiştir.
III-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemesince “...1-Davanın kabulü ile, davacının davalı ... yerinde 01.07.1989-26.02.2011 tarihleri arasında toplam 4.986 gün süre ile asgari ücret ile çalıştığının tespitine, bu dönemde 4.986 günün kuruma eksik bildirildiğinin tespitine,...” karar verilmiştir.
IV-BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, “...1-Davalı vekili ve Fer’i müdahil vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1. maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine,...” karar verilmiştir.
V-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davacı Kurum vekili bildirilmeyen sürelerde geçtiği iddia edilen çalışmaların ispatlanamadığını beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak ..., davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, ... yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, davacının hangi araçlarda muavin hangi araçlarda şoför olarak çalıştığına dair beyanı alınarak bu doğrultuda davacıya ait ehliyet ve varsa ceza tutanakları olup olmadığı sorulmalı varılacak sonuca göre fiili çalışma olgusunun varlığı hakkında bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, kararın bir örneğinin Bam'a, dosyanın kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine, 16.6.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.