Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1232 Esas 2022/9402 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, Kooperatif adına kayıtlı işyerinden 24/08/2007-30/11/2007 arasında bildirilen 98 günlük hizmetin iptalini ve davalılarda 01/12/1997-30/04/2012 tarihleri arasında çalıştığının tespitini istemiştir. İlk derece mahkemesi davacının tüm taleplerini kabul etmiştir. Ancak istinaf mahkemesi davalıların başvurusu üzerine davanın reddine karar vermiştir.
Temyiz davasında davalıların, işveren sigortalılığına ait evrakların celp edilip çakışma durumlarının incelenmesi gerektiğini belirtmesi üzerine, mahkeme çalışmanın varlığı, niteliği ve süresini tespit etmek için gerekli araştırmaların yapılması gerektiğini açıklamıştır.
Davacının hizmet cetveline göre, 01.02.2008-13.05.2012 tarihleri arasında 4/b kaydı, vergi kaydı sorgusuna göre, 23.12.1998 tarihinden itibaren aktif mükellef kaydı bulunduğu anlaşılmakla, Mahkemece, öncelikle, davacının vergi kaydı, meslek odası ve esnaf sicil kaydı bulunup bulunmadığı geniş kapsamlı olarak araştırmalı, 4/b sigortalılığına ait evraklar celp edilmeli

Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : Samsun 3. İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalılar vekili ile fer'i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince davalılar vekili ile fer'i müdahil vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının davalılardan ... ve Ürer Petrol Ürünleri İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile feri müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının Kooperatif adına kayıtlı işyerinden 24/08/2007-30/11/2007 arasında bildirilen 98 günlük hizmetin iptali gerektiğini, davalı ...'e ait 55 M 066 plaklı dolmuşta 01/12/1997-21/05/2010 tarihleri arasında; davalı ... Petrol Ürünleri Tic. Ltd. Şirketinde ise 22/05/2010-30/04/2012 tarihleri arasında kesintisiz çalıştığının tespitini istemiştir.
II-CEVAP:
Davalılar ... ve Ürer Petrol Ürünleri İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, davanın hak düşürücü süre geçirdikten sonra açıldığı, ibraz edilen sürücü kartının davacının davalı yanında çalıştığını göstermeyeceği, davacının çalışmasının olmadığı, davalı şirketin faaliyet adresinde bulunan iddia bayisinin 22/05/2010 tarihinde henüz açılmadığı, davacının söz konusu iddia bayisinde hiç çalışmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
Feri müdahil Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın kabulüne, davacının 24.08.2007-30.11.2007 tarihleri arasındaki 1049779 iş yeri sicil numaralı işyerindeki bildirilen çalışmalarının iptaline, davacının 01.12.1997-21.05.2010 tarihleri arasında ...'e ait 55 M066 plakalı araçta çalıştığının tespitine, davacının 22.05.2010-30.04.2012 tarihleri arasında 1098716 iş yeri sicil numaralı Ürer Petrol ünvanlı iş yerinde çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, davalılar vekili ile fer'i müdahil SGK vekilinin ayrı ayrı istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalılardan ... ve Ürer Petrol Ürünleri İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, hak düşürücü sürenin geçmesi nedeni ile davanın reddi gerektiğini, dinlenen tanıkların davacının başka araçlarda çalıştığını beyan ettiklerini, davacının hakkında tutulan trafik ceza tutanaklarının davacının çalışmadığını gösterdiğini belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Feri müdahil Kurum vekili, davacının dolmuş hattını kendi adına kiralayarak 4/B Bağ-Kur sigortalısı gibi kendi nam ve hesabına şoförlük yaptığını, 5 yıllık hak düşürücü sürelerin geçtiğini, eksik inceleme ile hüküm kurulduğunu belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda, Mahkemece karar altına alınan şekilde çalışmanın varlığının yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir şekilde belirlenmediği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davacı isticvap olunarak, davacıya tam olarak talebi açıklattırılmalı, hangi güzergahta çalıştığı, kısmi süreli mi tam süreli mi çalıştığı, tek şoför olarak mı yoksa daha fazla şoförün dönüşümlü olarak çalışıp çalışmadığı, davacının başka şahıslara ait araçlarda çalışıp çalışmadığı, şirkette çalıştığı dönemde ne iş yaptığı, birlikte çalıştığı kişiler sorulmalı, bildirdiği deliller toplanmalı, ihtilaf konusu dönemde Emniyet, Vergi Dairesi, Belediye tarafından denetim yapılmışsa denetim tutanakları istenmeli, davacının başka dolmuşlarda şoför olarak çalışıp çalışmadığının ortaya konulması amacıyla davacı adına ceza kesilen plakaların malikleri saptanmalı, davacının birlikte çalıştığını beyan ettiği kişiler tespit edilip dinlenilmeli, hizmetin geçtiği iddia edilen minibüs hattında araç çalıştıran, sürücülük yapan, farklı faaliyet yürüten kimseler, çalışılan güzergahta yer alan durak sorumlu ve müdürleri, yetkilileri Emniyet Müdürlüğü/Amirliği ve Büyükşehir Belediyesi aracılığıyla yöntemince saptanarak dinlenilmeli, ayrıca komşu iş yeri tanıkları re’sen tespit edilerek dava konusu dönemde davacının çalışması ile ilgili bilgileri alınmalı, tanık beyanları arasında çelişki oluşması halinde çelişki giderilmeli, bu şekilde çalışmanın varlığı, çalışmanın niteliği (tam zamanlı- kısmi zamanlı) ve süresi tereddütsüz bir şekilde tespit edilmeli, toplanan deliller değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmalıdır.
Davacının hizmet cetveline göre, 01.02.2008-13.05.2012 tarihleri arasında 4/b kaydı, vergi kaydı sorgusuna göre, 23.12.1998 tarihinden itibaren aktif mükellef kaydı bulunduğu anlaşılmakla, Mahkemece, öncelikle, davacının vergi kaydı, meslek odası ve esnaf sicil kaydı bulunup bulunmadığı geniş kapsamlı olarak araştırmalı, 4/b sigortalılığına ait evraklar celp edilmeli, çakışma durumları incelenerek ve buna göre araştırma yapılarak, geçerli kabul edilmesi gereken sigortalılık statüsü tespit edilmeli, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmalıdır.
O halde, davalılardan ... ve Ürer Petrol Ürünleri İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgililere iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 20.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.