Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6748 Esas 2022/9384 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi: Kırklareli İş Mahkemesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davacılar vekili ve feri müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacılar vekili ve feri müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacıların murisi ...’nın davalı işveren nezdinde 22.07.2004 ile 15.09.2015 tarihleri arasında otobüs şoförü olarak çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı vekili, davacının hiçbir zaman kendi yanlarında çalışmadığını,dava dilekçesinde belirtilen plaka numaralı araçların şirketin filosunda yer almadığını, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri müdahil vekili, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne, davacıların murisi ...’nın 16.05.2014 ile 08.05.2015 tarihleri arasında davalı 24939010100251450390176 işyeri numaralı...Turizm Tic. San. A.Ş. adlı iş yerinde hizmetinin tespitine, 16.05.2014 döneminden önceki ve 08.05.2015 döneminden sonraki dönemlere ilişkin hizmetin tespiti talebinin reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, davacılar ve feri müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacılar vekili,tanık beyanlarının çelişkili olduğunu, davacıların murisinin otogara senelerce davalı Nişikli Turizm’e ait araçlarla geldiğini gören tanıklar olduğunu,dosyaya celbedilen giriş çıkış kayıtlarının tüm dönemi kapsamadığını beyan ederek, temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Feri müdahil Kurum vekili; davacıların iddialarını yazılı delillerle ispatlayamadığını, Mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucunda karar verildiğini, Kurum kayıtlarının aksinin eşdeğer yazılı delillerle hiçbir duraksamaya yer bırakmaksızın ispatlanması gerektiğini beyan ederek, temyiz yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre feri müdahil Kurum vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2-Davacının temyizine gelince;
Davanın Yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacıların murisinin davalıya ait firmada Romanya-Türkiye arasında otobüs şoförü olarak çalıştığının iddia edildiği, davalı işyerinden Kuruma bildirilen hizmeti bulunmadığı,davalı adına seyahat acentesi,tır şoförü,otobüs yazıhanesi vs.mahiyetinde tescilli 12 işyeri dosyası bulunduğu, dönem bordrolarının dosya kapsamında olmadığı, davacıların murisine, davalı adına kayıtlı ... plakalı araçta 20.06.2014 tarihinde trafik cezası kesildiği, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Dereköy Kara Hudut Kapısı Şube Müdürlüğü’ne ait kayıtlarda, davacılar murisinin 02.11.2011 tarihinde ...Tur, 21.04.2013-04.12.2013 arası ...plakalı Condor, 16.05.2014-15.07.2015 arası...Turizm San. ve Tic. A.Ş. adına, ... ve ... plakalı otobüsler ile Türkiye Romanya arasında giriş çıkış yaptığının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece yapılacak iş, ihtilaf konusu tüm dönem açısından firmaların işyeri tescil kaydı ve dönem bordroları Kurumdan getirtilmeli, bordrolu çalışanlar tespit edilerek beyanlarına başvurulmalı, emniyet, Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta ve muhtarlık, Otogar Müdürlüğü marifetiyle o tarihte otogarda faaliyet gösteren diğer işyerlerinde uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanları; yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde beyanları alınmalı, davacıların dava dilekçesinde murisin çalıştığını beyan ettiği araçların sahipleri dinlenmeli, Dereköy Kara Hudut Kapısı Şube Müdürlüğünden gelen kayıtlarda 2011 öncesine ait plaka ve firma adı belirtilmediğinden, tekrar ayrıntılı olarak 2004-2015 arası davacılar murisinin hangi plakalı araçla,hangi firma adına giriş çıkış yaptığına dair kayıtlar istenmeli, 02.11.2011 tarihine ilişkin kayıtta ...Tur olarak belirtilen firma ve Condor olarak belirtilen firmalar ile davalı şirket arasında bağlantı olup olmadığı araştırılmalı, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre çalışma olgusu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya konulduktan sonra bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme sonucu, yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacılar vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 20.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.