Davacı vekili, müvekkilinin davalı P... Teknik Elektronik Madenler Turizm San.ve A.Ş.’ye ait işyerinde çalıştığı halde davalı P... Teknik A.Ş.nin diğer davalı şirketle kanuna aykırı ve muvazaaya dayanan bir asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurduğunu ve davacıyı alt işveren işçisiymiş gibi gösterdiğini, iş sözleşmesinin geçerli bir neden olmadan feshedildiğini ileri sürerek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini, boşta geçen süre ücret ve diğer haklar ile işe başlatılmama halinde ödenmesi gereken tazminatın belirlenmesini istemiştir.
Davalılar vekili, davalılar arasında kanuna uygun kurulmuş asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunduğunu, davacının alt işveren işçisi olarak çalıştığını, P... Teknik A.Ş.tarafından konveyör bant sistemi kurulup devreye alınmasından sonra zorunlu olarak diğer davalı ile olan asıl işveren-alt işverenlik sözleşmesini tek yanlı olarak feshettiğini, alt işveren olan diğer davalının da işyerinin kapanması nedeniyle davacı dahil bu işte çalıştırdığı tüm işçilerin iş sözleşmesini ihbar öneli kullandırarak feshettiğini, feshin geçerli nedene dayandığını belirterek P... Teknik A.Ş. hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeniyle, diğer davalı aleyhine açılan davanın ise esastan reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.
Mahkemece alt işverene verilen işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirdiğinin davalı tarafça ispat edilmediği, davalılar arasındaki ilişkinin işçi teminine yönelik olduğu ve asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığı, iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedene dayanmadığı sonucuna varılarak davanın kabulüne karar verilmiş, kararın gerekçesinde davalı P... İnşaat A.Ş.hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verildiği belirtilmesine rağmen bu yolda hüküm kurulmadığı görülmüştür.
Dosya içeriğine göre dava dışı Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü ile davalı P... Teknik Elektrik Madencilik Turizm San.ve T.A.Ş.arasında 02.04.2007 tarihinde Afşin-Elbistan Kömür Havzasında “Ç... Kömür Sahası 17.250.000 Ton/Yıl Kömür Üretim Kapasiteli Açık Maden İşletmesinin Kurulması ve İşletilmesi” için 28 yıl süreli bir sözleşme yapıldığı, P... Teknik A.Ş."nın sözü edilen sözleşme ile üstlendiği tüm taahhütlerini gerçekleştirmek üzere faaliyete başladığı, bir süre faaliyete devam ettikten sonra, 11.06.2008,15.01.2009 ve 31.12.2009 tarihli ve sonuncusu bir yıl süreli olan sözleşmelerle üstlendiği işlerin bir bölümünü oluşturan dekapaj işi ve bu iş ile bağlantılı diğer işleri davalı C... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş.ye verdiği, yaklaşık iki yıl sonra P... Teknik A.Ş. bu defa 11.08.2010 tarihli yazı ile işin tek elden ve tek organizasyon çatısı altında yürütülmesinin zorunlu olduğu gerekçesi ile sözleşmenin 12.09.2010 tarihi itibariyle feshedildiğini davalı C... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş."ye bildirdiği ve ardından davalılar arasında yapılan 13.08.2010 tarihli protokol ile dekapaj işi sözleşmesinin 12.09.2010 tarihi itibariyle feshedildiğinin kararlaştırıldığı, bunun üzerine davalı C... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş.tarafından P... Teknik A.Ş. ile aralarındaki sözleşmenin sona erdirildiği ve bunun sonucu olarak işyerinin kapatılacağı sebebiyle iş sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmaktadır.
Davalı C.... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş.tarafından işyerinde yapıldığı belirtilen tarihsiz duyuruda "P... Teknik A.Ş. ile aralarındaki sözleşmenin 31.08.2010 tarihi itibariyle feshedildiği, işyerinin 30.09.2010 tarihinde kapatılacağı, işçilere ihbar önelleri kullandırılarak feshedileceği" ifadelerine yer verilmiş ise de, davacıya yazılı bir fesih bildirimi yapılmamıştır. Buna göre 4758 sayılı İş Kanunu’nun 19 ve 21.maddeleri gereğince feshin geçersizliğine karar verilmiş olması isabetli ise de, davacının gerçek işverenin belirlenmesi için davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığının kuşkuya yer vermeyecek şekilde tespiti gerekir.
Dosyadaki bilgi ve belgelere ve özellikle davalı savunmasına göre; davalı C.... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş.’nin üstlendiği dekapaj işinin diğer davalı P... Teknik A.Ş.nın yüklenimindeki asıl işin bir bölümü olduğu uyuşmazlık dışıdır. 4857 sayılı İş Kanununun alt işverenliği düzenleyen 2.maddesinde asıl işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirmesi halinde alt işverene verilebileceği kurala bağlanmıştır. Davalılar vekili, alt işverenlik sözleşmesine konu işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirdiğini ileri sürmüştür. Mahkemece davacı tanıklarının anlatımlarından hareketle işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirdiğinin kanıtlanmadığı sonucuna varılmış ise de, bu hususun tespitinde keşif ve bilirkişi incelemesi de yaptırılması gerektiği göz önünde tutulmamıştır. Davalılar verilinin delil olarak keşif ve bilirkişi incelemesine dayandığı nazara alındığında salt aynı durumdaki davacı tanıklarının beyanları ile sonuca gidilmesi isabetli olmamıştır.
Somut uyuşmazlıkta sağlıklı bir değerlendirme için öncelikle işin C.... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş. tarafından yapılmasının teknolojik bir üstünlüğe dayanıp dayanmadığı ve özellikle aynı işte P... Teknik A.Ş."nın kullandığı ekipman, araç ve gereçlerle alt işverenlik uygulamasına geçilmesinden sonra C... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş. tarafından kullanılan ekipman, araç ve gereçlerin neler olduğu ve iş makinelerinin mülkiyetinin kime ait olduğuna ilişkin kayıt ve belgeler getirtilmeli, bundan sonra işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirip gerektirmediğinin tespiti yönünden; davacıların tamamı için davanın aynı sebepten doğduğu ve bir dosya üzerinden yapılacak incelemenin diğer dosyalar bakımından da geçerli olacağı ve usul ekonomisi ilkesi de dikkate alınarak sadece bir dosya üzerinden, Üniversitelerin Maden Mühendisliği Fakültesinden seçilecek üç kişilik bilirkişi kurulu aracılığıyla işyerinde keşif yapılarak ve gerekirse bilirkişilere her iki davalının işyeri kayıtlarını inceleme yetkisi de verilerek rapor alınmalı, ayrıca P... Teknik A.Ş.’nın alt işverenlik sözleşmesini sona erdirme gerekçeleri üzerinde durulmalı ve toplanan tüm deliller yeniden değerlendirmeye tabi tutularak oluşacak sonuç uyarınca hüküm kurulmalıdır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olmuştur.
Mahkemece yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda yapılacak araştırma ve inceleme sonucunda asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulmadığı veya muvazaaya dayandığı sonucuna varıldığı takdirde davalı C... Tur.İnş.Taah.Tic.A.Ş. hakkında açılan davanın taraf sıfatı yokluğu nedeniyle reddine karar verilmeli ancak muvazaalı ilişkinin tarafı olması nedeni ile lehine vekâlet ücretine karar verilmemelidir. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin geçerli olduğu, feshin ise geçerli nedene dayanmadığı sonucuna varılması durumunda davacının alt işverene ait işyerine iadesine, işe iadenin mali sonuçlarından da her iki davalının birlikte sorumluluğuna karar verilmelidir. Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin geçerli ve feshin de geçerli nedene dayandığı sonucuna varılması durumunda ise davanın reddine karar verilmelidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 27/07/2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.
