Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/7873 Esas 2022/10507 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı şirket, Kurum tarafından ölçümleme sonucu re'sen tahakkuk ettirilen ve ödenen fark işçilik prim borcunun ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsili istemiyle dava açmıştır. Mahkeme bu talebi kabul etmiştir. Ancak davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmiştir. Mahkeme kararı bozulmuştur çünkü eksik araştırma ve hatalı değerlendirme sonucu hüküm kurulmuştur. Kanun maddeleri ise 506 sayılı Kanunun 79, 80, 130; 5510 sayılı Kanunun 85, 106. maddeleridir. Bu maddeler, kayıt dışı çalışmadan kaynaklanan prim kaybının önüne geçilebilmesi için eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının tespiti için rehberlik sağlamaktadır.

Mahkemesi :İş Mahkemesi
No : 2021/239-2022/118


Dava, Kurumca ölçümleme sonucu re'sen tahakkuk ettirilen ve ödenen fark işçilik prim borcunun ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsili istemlidir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı şirkete ait otel işyerinde yapılan müfettiş incelemesi sonucu, 2006/1 ve 2006/12. aylar arasında eksik işçilik bildirimi tespitine dayalı olarak tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zammı borcu tahakkukunun ödenmesi nedeni ile alacak istemine ilişkin dava sonucunda, Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
506 sayılı Yasanın konuya ilişkin 130. maddesinde yer alan, “işverenin Kuruma, emsaline, yapılan işin nitelik, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütülmesi için gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun Kurumca saptanması halinde, işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarı, yapılan işin niteliği, bünyesinde kullanılan teknoloji, iş yerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan işçi sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurları dikkate alarak sigorta müfettişi tarafından tespit edilir.” Düzenlemesi; kayıt dışı çalışmadan kaynaklanan prim kaybının önüne geçilebilmesi yönünden, 506 sayılı Yasanın 79. maddesindeki yöntem ve asgari işçilik oranlarıyla bağlı kalınmaksızın, eksik işçilik bildiriminde bulunulup bulunulmadığının tespitine olanak vermektedir. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasanın 85.maddesinin ilk fıkrası da anılan maddeye paralel düzenleme içermektedir.
506 sayılı Yasanın 79 maddesinde ise (Ek fıkra: 29/07/2003 - 4958 S.K./37. md.) sigorta müfettişi tarafından, Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgari işçilik tutarı üzerinden Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen sigorta primleri bu Kanunun 80 inci maddesi de nazara alınarak işverene tebliğ olunur. İşveren, tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde, işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.” şeklinde düzenlenme yapılmış olup, anılan yasa 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasanın 106. maddesi de benzer düzenleme öngörmüştür.506 sayılı Yasanın 79/13. maddesindeki bir aylık süre hak düşürücü süre niteliğinde olmakla, davacı tarafından bir aylık süre içerisinde davanın açılması gerekmektedir.
Mahkemece uyma kararı verilen önceki bozma ilamında; “…..Mahkemece alınan bilirkişi raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığı anlaşılmaktadır. Dosya kapsamına göre; Kurum müfettişi tarafından, mutfak, servis, bahçe, şoför, kat, teknik ve ön büro hizmetleri deportman şef ve yetkililieri ile tek tek görüşerek, görev tanım tabloları oluşturmuş, her bir departman tarafından görülen işlerin sabit ve değişken görev zamanları tespit edilmiş,
Toplam görev zaman= (sabit görev zaman X 30 gün)+ (değişken görev zaman X satılan oda sayısı )/ kişi sayısı )
Standart zaman= (Toplam görev zaman X 0,85 X 1,15 ) / 60
Bildirilmesi gereken kişi sayısı = Standart zaman/ 195
Bildirilmesi gereken gün sayısı= Standart zaman/195 X 30,
Formülü uygulanarak eksik işçilik bildirimi olduğu sonucuna varılmış ise de, söz konusu formülün uygulanmasına ilişkin Kurum Tebliği olup olmadığı, bilimsel bir dayanağının olup olmadığı belirsizdir. Öte yandan, eksik işçilik bildiriminin tespitinde emsal araştırması sonucu bulunacak somut tespitlerin esas alınması gerekirken, soyut tespitler içeren yetersiz bilirkişi raporuna dayalı hüküm kurulması isabetsizdir
Mahkemece yapılması gereken iş; Kurum işlemlerinin dayanağı olan müfettiş raporunda kabul edilen formülün dayanağı ile eksik bildirim olup olmadığını denetlemek, konusunda ve özellikle otel işletmeciliğinde uzman bilirkişi kurulundan yukarıda ifade edilen yöntem ve saptamalar doğrultusunda denetime elverişli, somut verilere dayalı rapor alınıp varılacak sonuca göre karar vermekten ibarettir….” şeklinde karar verilmiş olmasına karşın; bozma sonrasında alınan yeterli olmayan bilirkişi raporuna dayalı olarak karar verilmesi hatalıdır.
Somut olayda, kurum tarafından davalı işyerinde kendi belirlediği yöntemle her bir departmanda yapılan işin kapasitesi belirlenmiş, bu işin ne kadar sürede kaç işçi ile yapılacağı tespit edilerek, mevcut çalışan işçi sayısı gözetilmek suretiyle, eksik işçilik tespit edilmiştir. İşveren tarafından bu tespitlerin hatalı olduğu gerekçesi ile itiraz edilmiş olup; Mahkemece yapılması gereken iş, işyerinde yapılan fiili tespitlerin doğru olup olmadığı, işveren tarafından çalıştığı bildirilen işçilerin otelin kapasitesine göre, yeterli olup olmayacakları, eksik işçilikilk bildiriminin olup olmadığının tespitinden ibarettir. Bu kapsamda usulüne uygun oluşturulmuş mali müşavirlerden ve de turizm sektöründe uzman bilirkişi heyetinden; kurum denetmen raporunun tespitlerini denetlenmesinin istenilmesi gerekmekte olup; borç dönemi 2006/ 1 ile 2006/ 12. aylar arasına ilişkin oluşturulduğundan; öncelikle bu otel işletmeciliğinin hangi sezonda, hangi departmanlarda kaçar işçi çalıştırılması gerektiği, otelin yatak kapasitesi, ay ay doluluk oranları, aynı departmanlara sahip otellerde o dönemlerde kaçar işçi çalıştırıldığı belirlenip, kaç işçi çalıştırılması gerektiğine dair tespitler yapılarak; davacıya ait dönemi yansıtan ticari defter ve kayıtları celp edilerek; incelenip, sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın, eksik araştırma ve hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 14.09.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.