Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/8068 Esas 2022/10442 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

İş Mahkemesi'nde görülen hizmet tespiti davasında davacının feragat dilekçesi vermesi nedeniyle davanın açılmamış sayılması kararı verilmiştir. Ancak, sosyal güvenlik haklarına ilişkin davalarda feragat mümkün değildir. Mahkeme tarafından bu hata düzeltilmeli ve davacıya feragat beyanının HMK 123 veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birini kullanıp kullanmadığı sorulmalıdır. Bu maddelerde, davanın yenileninceye kadar işlemden kaldırılması veya davayı takip etmeme hakkı olduğu belirtilmektedir. Kararda, 5510 sayılı yasanın 92. maddesi ve 506 sayılı yasanın 6. maddesi hakkında da bilgi verilmiştir. Bu maddelerde, sigorta hak ve yükümlülüklerinin feragat edilemeyeceği ve sigortalı olmanın vazgeçilemez bir hukuksal statü olduğu ifade edilmektedir.

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, uyulan bozma sonrası davanın açılmamış sayılmasına, ek karar ile davacı ile davalı ... Deri Tekstil Ürünleri Trz. San. Tic. Ltd. Şti.'nin tashih talebinin reddine dair karar verilmiştir.
Hükmün, davalı ... Deri Tekstil Ürünleri Trz. San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya kapsamı incelendiğinde, davacının 08.11.2021 tarihli feragat dilekçesi verdiği, davalı şirket vekilinin de 09/11/2021 tarihli dilekçesiyle davadan feragat edilmesi sebebiyle davanın reddine karar verilmesini ve uzlaşma kapsamında yargılama gideri ve vekalet ücreti taleplerinin bulunmadığını beyan ettiği, davalı SGK vekilinin 11.02.2022 tarihli oturumda davanın feragat nedeniyle reddine karar verilmesini talep etmesi üzerine, “Dosya kapsamına göre, davacı vekili hizmet tespiti içerikli işbu dosyayı açtıktan sonra, 08.11.2021 tarihinde davadan feragat ettiğini dilekçe ile bildirmiş olup, davalı vekilince de uzlaşma kapsamında söz konusu feragat dilekçesinin kabul edildiği, yargılama gideri ve vekalet ücreti talep edilmediği ayrı bir dilekçe ile bildirilmiştir. Yargıtay uygulamasına göre davanın niteliği gereği davadan feragat mümkün olmadığından ve tarafların uzlaşmaları sonucunda feragat edilmek suretiyle davanın takip edilmediği anlaşılmakla, takip edilmeyen davanın açılmamış sayılmasına dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir. ” gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği anlaşılmış ise de, söz konusu hüküm yerinde görülmemiştir.
5510 sayılı Yasanın 92. maddesinde, “Bu Kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir.” hükmü öngörülmüş olup; 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde de benzer düzenleme yer almakta olup, sigortalı olmak, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü meydana getirmektedir.
Kişilerin ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bu statünün oluşumundaki rolü, yenilik doğurucu ve iradi bir durum değil, kanun gereği kendiliğinden oluşan statüyü belirlemekten ibarettir. Dolayısıyla, sosyal güvenlik hakkından HMK. 307. (HUMK. 91.) maddesi kapsamında feragat olanaksızdır ve açılan sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davadan da vazgeçilemez. Davacı ancak, HMK. 123. maddesinde düzenlenen hakkını kullanabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak, davalının rızası ile davanın takibinden vazgeçebilir veya HMK. 150. maddesi hükmü gereğince davayı takip etmeyerek yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucunu elde edebilir.
Bu nedenle; inceleme konusu davada mahkemece, davadan vazgeçilemeyeceği davacıya bildirilmeli, feragat beyanının Hukuk Muhakemeleri Kanununun 123 veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı kendisine sorulmak suretiyle belirlenmeli, beyanın anılan anlamlarda kullanıldığı saptandığı takdirde duruma göre 123 veya 150. maddesinde öngörülen usul işletilmelidir.
Öte yandan, HMK nın 150. maddesinin 1. bendi, “Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.” hükmüne, 6.bendi ise “İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır.” hükmüne amir olup, mahkemece gerektiğinde sayılan bu bentler dahilinde işlem yapılması gerekmektedir.
Bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, mahkemece yazılı şekilde hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ... Deri Tekstil Ürünleri Trz. San. Tic. Ltd. Şti. vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 14.09.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.