Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/6592 Esas 2022/11274 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Dava, iş kazası sonucu ölen kişinin yakınlarının, maddi ve manevi tazminat taleplerine ilişkindir. İlk derece mahkemesinde kısmen kabul edilen karara yapılan istinaf başvurusu sonrasında, davalı şirketin istinaf başvurusu kabul edilerek ilk derece mahkemesi kararı kaldırılmıştır. Ancak, tarafların taraf sıfatı ve dava ehliyetlerinin olup olmadığına dair bir inceleme yapılmamıştır. Mahkeme, ticaret şirketlerinin taraf ehliyetinin tasfiye süreci başlasa bile son bulmayacağına dair kanuni düzenlemeleri özetlemiştir. Mahkeme, dosyanın eksik olması ve davacının vekaletnamesi bulunmaması sebebiyle dosyanın geri çevrilmesine karar vermiştir.
Detaylı Açıklama:
- İlk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına dair karar HMK 353/1-b 2 maddesi gereğince verilmiştir. Bu madde, istinaf başvurusunda bulunan tarafa, hükümde belirtilen hataların giderildiği bir kararın verilebileceğine dair bir hükümdür.
- Tarafların taraf sıfatı ve dava ehliyetleri, medeni hukukun haklardan istifade ehliyeti ile ilgilidir. Medeni hakları kullanma ehliyeti olan gerçek ve tüzel kişiler, dava ehliyetine sahip olurlar.
- Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgilidir. Tarafların hangi kişinin hakkını korumak adına dava açtığı (dava hakkı) ise tamamen maddi hukuk kurallarıyla belirlenir.
- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun \"Tüzel kişiliğinin devamı\" başlıklı 269. maddesi, tasfiye halindeki şirketlerin taraf ehliyetlerinin sürdüğünü belirtmektedir. Tasfiye sona erdiğinde ise ticaret unvanının sicilden silinmesi gerekmektedir.
- Ticaret şirketi davalarında, şirketin tüzel kişiliği tasfiye süreci başlamış olsa bile devam etmektedir. Ancak, ortaklık sicilden silinene kadar tüzel kişiliğini korumaktadır.
- Dosyanın eksik olması sebebiyle davacı vekilinin vekaletnamesinin olup olmadığı tespit edilememiştir. Bu sebeple, dosya geri çevrilerek bu eksikliğin giderilmesi gerekmektedir.
- Kanun maddeleri: HMK 353/1-b 2, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 269. ve 303. maddeleri, Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu'nun 432. maddesi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesi.

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi

Dava, İş kazası ölümünden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ... Sigorta A.Ş. vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince davalı ...Ş.'nin istinaf başvurusunun kabulüyle, ilk derece mahkemesi kararının HMK 353/1-b 2 maddesi gereğince kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ... Sigorta A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava dosyası her ne kadar temyiz incelemesi için Dairemize gönderilmiş ise de;
Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine (fiil ehliyetine) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler.
Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi (dava hakkı) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, (o davada davacı sıfatının kime ait olacağı) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır.
Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Baki Kuru-Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, ... 1995, s. 231).
Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya, hakiki şahıs; ya da, hükmi şahıs olmak gerekir. Zira, taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder ( Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, ... 2000, s.288).
Ticaret şirketlerinin taraf ehliyetinin son bulması konusuna ilişkin; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun “Tüzel kişiliğinin devamı” başlıklı 269. maddesine göre; “ (1) Tasfiye hâline giren şirket, ortaklarla ilişkilerinde de, 293'üncü madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, ehliyeti tasfiye sonuna kadar bu amaçla sınırlı olarak tüzel kişiliğini korur ve ticaret unvanını buna “tasfiye hâlinde” ibaresini ekleyerek kullanmakta devam eder.” yine aynı Kanunun “Tasfiyenin sonu” başlıklı 303. maddesinde; “ (1) Tasfiyenin sona ermesi üzerine, şirketin ticaret unvanının sicilden silinmesi ve bunun tescil ve ilanı için durum, tasfiye memurları tarafından ticaret sicili müdürlüğüne bildirilir.” denilmektedir.
Bir ticaret şirketinin, taraf bulunduğu bir dava devam ederken şirket tasfiye haline girerse, şirketin taraf ehliyeti son bulmaz. Zira, şirketin tüzel kişiliği tasfiye amacıyla sınırlı olmak üzere devam eder. Şirket, davada taraf olarak kalmayı sürdürür; yalnız, şirket davada tasfiye memurları tarafından temsil edilir (Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I, ... 2001, s. 935, aynı yönde görüş için bkz. İlhan E. Postacıoğlu, Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Bası, ... 1975, s. 209 ). Ancak ortaklık, ticaret sicilinden kaydı silininceye kadar tüzel kişiliğini korur. Bu nedenle, gerek infisah gerekse fesih kararı, ortaklığın sonunu değil, tasfiye işlemlerinin başlangıcını ifade eder ( Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku Temel Esaslar, 10. Baskı, 2011, s. 511; İsmail Doğanay, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, 4. Baskı, 2004, s. 1309)
1-Mahkemece Ticaret Sicil Müdürlüğü’nden ... Yapı Tic.Ltd.Şti. ’nin tasfiye ve terkin edilip edilmediği sorulmak suretiyle, ilişkin tüm kayıt ve belgelerin ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğünden celbinin sağlanması, ticaret sicil gazetesi ilanlarının sorulup dosyaya celp edilmesinden sonra şirketin tasfiyeye girdiğinin anlaşılması halinde gerekçeli karar ve davalı tarafın gerekçeli temyiz dilekçesinin yetkili tasfiye memuruna tebliğ edilerek, temyiz süresi geçtikten ve gerektiğinde 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesi gereğince, Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu'nun 432. maddesindeki prosedür işletildikten sonra gönderilmek üzere,
2- Davacı çocuk ...‘ın 18 yaşını doldurup reşit olmasına karşın davacı vekili olarak kendilerini temsil eden vekile vekalet verdiğine dair dosya kapsamında vekaletinin bulunmadığı anlaşılmakla iş bu davacının verdiği vekaletname varsa ibrazı, bulunmamakta ise Bölge Adliye Mahkemesi kararı ile davalı temyiz dilekçelerinin iş bu davacı asile usulüne uygun şekilde tebliğ edilerek tebligat parçalarının dosyaya eklenmesi için dosyanın mahalline GERİ ÇEVRİLMESİNE, temyiz itirazlarının bu noksanlıklar giderilip dosya geldikten sonra incelenmesine, 27/09/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.