Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/5621 Esas 2022/11839 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir. Davacının davasından feragat etmesi sonucu davanın reddine karar verilmiştir. Ancak, sosyal güvenlik statüsü, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü olduğu için, sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespiti davasından vazgeçilemez. Davacı ancak, davanın takibinden vazgeçebilir ya da yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak dosyanın işlemden kaldırılması sonucunu elde edebilir. Kanunlar açıkça belirtiyor ki sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 123 veya 150. maddesinde düzenlenen haklar kullanılabilir fakat sigortalılıktan feragat edilemez. Sonuç olarak, davacının feragat beyanı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 123 veya 150. maddesinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı belirlenmeli, aksi takdirde dava konusu istem hakkında karar verilmelidir. Kanun maddeleri ise şöyle: 5510 sayılı Yasanın 92. maddesi, 506 sayılı Yasanın 6. maddesi, HMK. 307. (HUMK. 91.) maddesi.

Mahkemesi :İş Mahkemesi
No :



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde feragat nedeniyle konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya kapsamı incelendiğinde, dava açıldıktan sonra 02.12.2014 tarihinde davacının davasından feragat etmesi sonucu yazılı şekilde karar verildiği anlaşılmıştır.
Dava, 5510 sayılı Yasanın 4/1-a maddesi kapsamında geçen hizmetlerin tespiti istemine ilişkin olup; davacı vekilinin davadan feragat ettiğine dair beyanı gerekçe gösterilerek davanın reddine dair karar verilmiştir.
5510 sayılı Yasanın 92. maddesinde, “Bu Kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir.” hükmü öngörülmüş olup; 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde de benzer düzenleme yer almakta olup, sigortalı olmak, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü meydana getirmektedir.
Kişilerin ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bu statünün oluşumundaki rolü, yenilik doğurucu ve iradi bir durum değil, kanun gereği kendiliğinden oluşan statüyü belirlemekten ibarettir. Dolayısıyla, sosyal güvenlik hakkından HMK. 307. (HUMK. 91.) maddesi kapsamında feragat olanaksızdır ve açılan sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davadan da vazgeçilemez. Davacı ancak, HMK. 123. maddesinde düzenlenen hakkını kullanabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak, davalının rızası ile davanın takibinden vazgeçebilir veya HMK. 150. maddesi hükmü gereğince davayı takip etmeyerek yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucunu elde edebilir.
Bu nedenle; inceleme konusu davada mahkemece, davadan vazgeçilemeyeceği davacı vekiline bildirilmeli, feragat beyanının Hukuk Muhakemeleri Kanunu' nun 123 veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı kendisine sorulmak suretiyle belirlenmeli, beyanın anılan anlamlarda kullanıldığı saptandığı takdirde duruma göre 123 veya 150. maddesinde öngörülen usul işletilmeli, aksi durumda ise, elde edilecek sonuca göre dava konusu istem hakkında karar verilmelidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 05.10.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.