Hukuk Bölümü 2004/92 E., 2005/31 K.

"İçtihat Metni"

OLAY : Davalı Birlik"te 1986 yılında uzman kadrosunda sözleşmeli personel olarak göreve başlayan davacı, 506 sayılı Yasa"nın geçici 20. maddesine göre kurulmuş bulunan Birlik Personeli Sigorta ve Emeklilik Sandığından 1988 yılında ayrılarak Sosyal Sigortalar Kurumu ile ilişkilendirildikten sonra da 1992 yılına kadar uzman kadrosundaki çalışmasını sürdürmüş; Basın ve Yayın Şube Müdürü olarak düzenlenen 1992 yılı sözleşmelerinden sonra SSK."dan emekliliğe hak kazandığı 2002 yılına değin sözleşme imzalanmaksızın görev yapmış olup, 31.10.2002 tarihinde emekliye ayrılması üzerine Birlik Personel Yönetmeliğinin 32. maddesi uyarınca davacıya ayrılma tazminatı ödenmiştir.

Davacı vekili, müvekkilinin 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlar ile Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkındaki Kanun hükümlerine tabi gazeteci olarak istihdam edildiğini öne sürerek, fazlaya ilişkin dava ve talep hakkı saklı kalmak kaydıyla, kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti ile bu ücretin zamanında ödenmemesi nedeniyle 5953 sayılı Yasa"nın Ek 1. maddesine göre hesaplanacak günlük %5 fazlasından doğan alacaklarının herbiri için 20,000,000.- TL. olmak üzere toplam 80,000,000 liranın hakediş tarihinden itibaren yasal faizleriyle birlikte ödenmesine hükmedilmesi istemiyle, 16.12.2002 gününde adli yargı yerinde dava açmıştır.

ANKARA 9. İŞ MAHKEMESİ; 24.6.2003 gün ve E:2002/1311, K: 2003/1072 sayı ile, davalı Kurumun 5590 sayılı Yasaya göre kurulmuş bir kamu kuruluşu olduğu, anılan Yasa"nın 86. maddesinde oda mensuplarının özlük işlerinin tüzükle halledileceği öngörülmüş olup, bu Yasa uyarınca çıkarılan 3/13070 sayılı Tüzüğün 91 ve devam maddelerine göre oda personelinin atama tasarrufu ile işe başladığı ve statü hukukuna tabi olduğu, bu suretle yürürlükte bulunan mevzuat muvacehesinde davacının işçi statüsünde bulunmadığı ve işçi sayılamayacağı sonucuna varıldığından davada İdare Mahkemesinin görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş; bu karar; YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ"nin 10.9.2003 gün ve E:2003/15290, K:2003/14158 sayılı kararıyla onanmak suretiyle kesinleşmiştir.

Davacı vekili, bu kez, 5953 sayılı Yasa"dan doğan alacakların ödenmesi yolunda çekilen ihtarname üzerine davalı Birliğin ödememeye ilişkin 3.12.2002 günlü olumsuz işleminin iptali ile, kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti ile bunun %5 fazlasının hak ediş tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte ödenmesine hükmedilmesi istemiyle, 3.11.2003 gününde idari yargı yerinde dava açmıştır.

ANKARA 5. İDARE MAHKEMESİ; 27.4.2004 gün ve E:2003/1741, K:2004/769 sayı ile, 5953 sayılı Yasa"nın ek 4. maddesinde "Basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasında 5953 sayılı Kanun ile bunun ek ve tadillerine dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıkları 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümlerine tevfikan bu mahkemeler tarafından rüyet edilir." hükmüne yer verildiği, olayda her ne kadar TOBB personelinin kamu personeli olduğu ve uyuşmazlığın idari yargıda çözümlenmesi gerektiği ileri sürülmüşse de davacının sözleşmesinin 5953 sayılı Kanuna göre yapılmış olması karşısında uyuşmazlığın görüm ve çözümünde adli yargının görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş; bu karar, temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü"nün, Tülay TUĞCU"nun Başkanlığında, Üyeler: M. Lütfü ÜÇKARDEŞLER, Coşkun ÖZTÜRK, Serap AKSOYLU, Z. Nurhan YÜCEL, Abdullah ARSLAN ve H. Hasan MUTLU"nun katılımlarıyla yapılan 16.5.2005 günlü toplantısında,

1- İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa"nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre adli ve idari yargı yerleri arasında anılan Yasa"nın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu dava dosyalarının 15. maddede belirtilen yönteme uygun olarak davacının istemi üzerine sona görevsizlik kararını veren mahkemece Uyuşmazlık Mahkemesi"ne gönderildiği ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II- ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim İsa YEĞENOĞLU"nun davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Danıştay Savcısı Nevzat ÖZGÜR"ün davada idari yargının görevli olduğu yolundaki yazılı ve sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

KARAR : Dava, TOBB personeli iken emekliye ayrılması nedeniyle ayrılma tazminatı ödenen davacının gazeteci olarak istihdam edildiğini ileri sürerek 5953 sayılı Yasa"da öngörülen parasal hakların da kendisine ayrıca ödenmesine hükmedilmesi isteminden ibarettir.

Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği ( TOBB ); Mülga 8.3.1950 tarih ve 5590 sayılı Kanun"la kurulmuş, tüzelkişiliğe sahip ve Anayasa"nın 135. maddesinde belirtilen kamu kurumu niteliğindeki mesleki üst kuruluş olup, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının denetimine tabi bulunmaktadır.

Nitekim, 5590 sayılı Yasa"yı yürürlükten kaldıran 18.5.2004 tarih ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu"nun 54. maddesinin birinci fıkrasında, "Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, odalar ve borsalar arasındaki birlik ve dayanışmayı temin etmek, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, oda ve borsa mensuplarının mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bunların birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere, meslek disiplinini ve ahlakını korumak, ülkenin kalkınması, ekonominin gelişmesi için gerekli çalışmaları yapmak ve bu Kanunda belirtilen hizmetleri yerine getirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek üst kuruluşudur." denilmiştir.

Olay tarihinde yürürlükte bulunan, 5590 sayılı Yasa"nın, "Personelin özlük hakları ve ayrılma tazminatı" başlıklı 86. maddesi " ( 24.12.1981 tarih ve 2567 sayılı Kanun ile değişik ) Oda, borsa ve Birlik memur, sözleşmeli ve geçici personeli ve hizmetlilerini çalıştırma, atama, terfi, nakil, işten çıkarma ve cezalandırma işlemleri, aylık ücret ve ödenekleri, emeklilik işlemlerinin şekli, işten ayrılma halleri ve bu hallerde verilmesi gereken ayrılma tazminatı, çalışanlara yapılacak yakacak, aile ve doğum, ölüm ve Devlet Memurları Kanununda yer alan bu gibi diğer sosyal yardımların miktar ve şekilleri Birlikçe hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak yönetmelikte gösterilir." hükmüne yer vermiş olup, bu hüküm uyarınca Birlik tarafından hazırlanan ve 18.5.1983 tarih ve 83/ 6620 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak yürürlüğe konulan Personel Yönetmeliği"nin 3. maddesinde, odalar, borsalar ve Birlik hizmetlerinin memurlar, sözleşmeli ve geçici personel ile hizmetliler eliyle yürütüleceğine işaret edilmiş ve sözleşmeli personel: asli ve sürekli görevlerde kadrolu memur ve hizmetli personel dışında sözleşme ile istihdam edilen personel olarak tanımlanmış; 1990/377 sayılı BKK. ile değişik 32. maddesinde, Birlik"te çalışan her statüdeki personele, emeklilik, yaşlılık, malullük aylığına hak kazanmaları suretiyle görevden ayrılmaları halinde, Birlik"te geçen her tam hizmet yılı için almakta olduğu son aylık veya sözleşme ücretlerinin brüt tutarı üzerinden ay ve gün kesirleri de değerlendirilmek suretiyle hesap edilerek ödeneceği öngörülmüştür.

Olayda, davalı Birlik"te çalışmakta iken emekliye ayrılan davacıya anılan Yönetmelik uyarınca ayrılma tazminatı ödenmiş ise de, davacı vekilince, TOBB Yönetim Kurulu Başkanının "işveren" müvekkilinin ise "gazeteci" sıfatıyla en son 1.7.1992-31.12.1992 tarihleri arasına ilişkin olarak akdettikleri sözleşmenin 1. maddesinde "Taraflar, basın mesleğinde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki münasebetlerin tanzimi hakkında 5593 sayılı Kanun hükümlerine uyarlar." hükmüne dayanılarak, müvekkilinin 5953 sayılı Yasa"dan doğan tazminat ve ücretlere ilişkin haklarının ödenmesi istemiyle, görev uyuşmazlığına konu edilen davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

13.6.1952 tarih ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun"un "Kanunun şümulü:" başlıklı 1. maddesinde "Bu Kanun hükümleri Türkiye"de yayınlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve İş Kanunundaki "işçi" tarifi şümulü haricinde kalan kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanır.

Bu Kanunun şümulüne giren fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlara gazeteci denir." denilmiş; aynı Yasa"ya 1961 tarih ve 212 sayılı Yasa ile eklenen Ek 4. maddenin birinci fıkrasında "Basın meslekinde çalışanlarla çalıştıranlar arasında 5953 sayılı Kanun ile bunun ek ve tadillerine dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıkları, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümlerine tevfikan bu mahkemeler tarafından rüyet edilir." hükmüne yer verilmiştir.

Buna göre, davacının gazeteci olarak istihdam olunduğu nedeniyle 5953 sayılı Yasa"ya dayanan hak iddialarından doğan davanın görüm ve çözümü, anılan Yasa"nın Ek 4. maddesi uyarınca İş Mahkemelerinin görevine girmektedir.

Açıklanan nedenlerle, İş Mahkemesince verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Ankara 9. İş Mahkemesi"nin 24.6.2003 gün ve E:2002/1311, K:2003/1072 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 16.5.2005 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.