Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2020/390 Esas 2022/396 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :Ceza Dairesi

Sanıklar ..., ... ve ... hakkında görevi kötüye kullanma suçundan ... 2. Ağır Ceza Mahkemesince verilen son soruşturmanın açılması kararı üzerine dosyanın gönderildiği ... 1. Ağır Ceza Mahkemesince 04.06.2020 tarih ve 337-298 sayılı karar ile mahkemenin görevsizliğine ve dosyanın görevli ve yetkili Yargıtay 9. Ceza Dairesine gönderilmesine karar verilmiş,
Görevsizlik kararı üzerine dosyanın gönderildiği ilk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapan Yargıtay 9. Ceza Dairesi 22.09.2020 tarihli ve 29-28 sayılı kararı ile mahkemenin görevsizliğine ve dosyanın yetkili ve görevli ... 1. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar vermesi neticesinde doğan olumsuz görev uyuşmazlığının çözümü için dosyanın Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderilmesine karar vermiştir.
Özel Dairece verilen karar üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Yerel Mahkemenin görevsizlik kararının kaldırılması istekli 03.11.2020 tarihli ve 94843 sayılı görüş yazısı ile Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilen dosya, Ceza Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle karara bağlanmıştır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
CEZA GENEL KURULU KARARI
Ceza Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken konu; ilk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapan Yargıtay 9. Ceza Dairesi ile ... 1. Ağır Ceza Mahkemesi arasında doğan olumsuz görev uyuşmazlığının çözümlenmesine ilişkindir.
Uyuşmazlık konusunun sağlıklı bir şekilde çözülebilmesi için 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'ndaki "soruşturma ve kovuşturma" kavramları ve anılan Kanun'un bunlara ilişkin hükümlerinin incelenmesi gerekmektedir.
2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'nun "Soruşturma" başlıklı 82. maddesinde;
"(1) Hakim ve savcıların görevden doğan veya görev sırasında işlenen suçları, sıfat ve görevleri gereğine uymayan tutum ve davranışları nedeniyle, haklarında inceleme ve soruşturma yapılması ... Bakanlığının iznine bağlıdır. ... Bakanı inceleme ve soruşturmayı, ... müfettişleri veya hakkında soruşturma yapılacak olandan daha kıdemli hakim veya savcı eliyle yaptırılabilir.
(2) Soruşturma ile görevlendirilen hakim ve savcılar, ... müfettişlerinin 101 inci maddedeki yetkilerini haizdirler.
"Kovuşturma kararı ve ilk soruşturma" başlıklı 89. maddesinde;
" (1)Hakim ve savcılar hakkında görevden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlar nedeniyle kovuşturma yapılması gerekli görüldüğü takdirde evrak, ... Bakanlığınca ilgilinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet savcılığına; ... Bakanlığı merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında görevli hakim ve savcılar hakkındaki evrak ise ... Cumhuriyet Savcılığına gönderilir.
(2)Cumhuriyet savcısı beş gün içinde iddianamesini düzenleyerek evrakı, son soruşturmanın açılmasına veya son soruşturmanın açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere ağır ceza mahkemesine verir.
(3)İddianamenin bir örneği Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince, hakkında kovuşturma yapılana tebliğ olunur. Bu tebliğ üzerine ilgili, Kanunda yazılı süre içinde delil toplanmasını ister veya kabul edilebilir istekte bulunursa bu husus göz önünde tutulur ve gerekirse soruşturma başkan tarafından derinleştirilir."
"Son soruşturma merciileri" başlıklı 90. maddesinde;
"(1) Haklarında son soruşturma açılmasına karar verilenlerden ; birinci sınıfa ayrılmış olanlarla ağır ceza mahkemeleri heyetine dahil bulunan hakim ve Cumhuriyet savcılarının, son soruşturmaları Yargıtayın görevli ceza dairesinde görülür.
(2)Birinci fıkra dışındaki hakim ve savcıların son soruşturmaları, yargı çevresi içinde bulundukları ağır ceza mahkemesinde yapılır"
"Son soruşturma merciinin saptanması" başlıklı 91. maddesinde;
"(1) Bu Kanun gereğince haklarında kovuşturma yapılacak olanların, son soruşturma mercilerinin saptanmasında, son soruşturma zamanındaki son soruşturmadan önce görevden ayrılanların ise ayrılma zamanındaki sıfatları esas alınır.
(2)Geçici yetkililer hakkında soruşturma ve kovuşturma mercilerinin saptanmasında yetkili bulundukları yerdeki sıfatları esas tutulur"
"İlk soruşturmada itiraz usulü" başlıklı 92. maddesinde;
"89 uncu maddede yazılı mercilerin tutuklamaya ve salıvermeye veya son soruşturmanın açılmasına yer olmadığına ilişkin kararlarına Cumhuriyet savcısı veya hakkında soruşturma yapılan tarafından genel hükümlere göre itiraz olunabilir. Bu itiraz, ilgilinin yargı çevresi içinde bulunduğu ağır ceza mahkemesi hariç olmak üzere, kararı veren mahkemeye en yakın ağır ceza mahkemesinde incelenir."
Hükümleri yer almaktadır.
Öte yandan, Yargıtayın görevlerini düzenleyen 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 13. maddesi;
"(1) Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümleri ilk ve son merci olarak inceleyip karara bağlamak,
(2) Yargıtay Başkan ve üyeleri ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili ve özel kanunlarında belirtilen kimseler aleyhindeki görevden doğan tazminat davalarına ve bunların kişisel suçlarına ait ceza davalarına ve kanunlarda gösterilen diğer davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakmak,
(3) Kanunlarla verilen diğer işleri görmek."
Şeklinde düzenlenmiştir.
Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;
2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'nda, hâkim ve savcıların kişisel suçları ile görevden doğan veya görev sırasında işledikleri suçları biçiminde ikili bir ayrım yapılmıştır. Buna göre, hâkim ve savcıların kişisel suçlarının soruşturma ve kovuşturma usulü Kanun'un 93. maddesinde düzenlenmişken, hâkim ve savcılar hakkında görevden doğan veya görev sırasında işledikleri suçların soruşturma ve kovuşturma usulü ise Kanun'un 82-92. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Kanun'daki düzenleme uyarınca hâkim ve savcıların kişisel suçlarında soruşturma ve kovuşturma yetkisi ilgilinin görev yaptığı yerin bağlı olduğu Bölge Adliye Mahkemesinin bulunduğu yerdeki il Cumhuriyet Başsavcılığına ve aynı yer ağır ceza mahkemesine aittir. Görevden doğan veya görev sırasında işlenen suçlardan dolayı ise HSK tarafından kovuşturma yapılması gerekli görüldüğünde, evrak ilgilinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilerek 5 gün içerisinde düzenlenecek iddianame ile son soruşturmanın açılmasına veya son soruşturmanın açılmasına yer olmadığına karar verilmek üzere ağır ceza mahkemesine verilecektir. Haklarında son soruşturmanın açılması kararı verilenlerden birinci sınıfa ayrılmış olanlarla ağır ceza mahkemeleri heyetine dahil bulunan hâkim ve Cumhuriyet savcılarının son soruşturmaları Yargıtayın görevli Ceza Dairesinde görülecektir.
Bu açıklamalar çerçevesinde Cumhuriyet savcısı olarak görev yapmakta iken meslekten çıkarılan sanıklar ..., ... ve ... hakkında HSK tarafından görevi kötüye kullanma suçundan kovuşturma izni verilerek 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'nun 89. maddesi uyarınca soruşturma evrakının ... Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine karar verildiği,
... Cumhuriyet Başsavcılığının 20.11.2019 tarihli ve 2019/18744 esas sayılı iddianamesi ile son soruşturmanın açılmasına karar verilmesi talebiyle ... 2. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilen dosyada ... 2. Ağır Ceza Mahkemesince 13.03.2020 tarihli ve 505-99 sayılı kararla son soruşturmanın açılmasına karar verilerek dosyanın ... 1. Ağır Ceza Mahkemesine gönderildiği,
... 1. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 04.06.2020 tarihli ve 337-298 sayılı kararla sanıklardan ... ve ...'ün ... 1. Ağır Ceza Mahkemesinde, sanıklardan ...'un ise ... 2. Ağır Ceza Mahkemesinde Cumhuriyet savcısı olarak heyette yer aldıkları ve duruşmalara iştirak ettikleri anlaşıldığından 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'nun 90/1. maddesi gereğince görev suçları bakımından ağır ceza mahkemeleri heyetine dahil bulunan hâkim ve Cumhuriyet savcılarının son soruşturmalarının Yargıtayın Görevli Ceza Dairesinde görüleceği gerekçesiyle mahkemenin görevsizliğine karar verilerek dosyanın ilk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapılmak üzere Yargıtay 9. Ceza Dairesine gönderildiği,
İlk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapan Yargıtay 9. Ceza Dairesinin de 22.09.2020 tarihli ve 29-28 sayılı karar ile mahkemenin görevsizliğine karar verildiği ve bu şekilde olumsuz görev uyuşmazlığı çıktığı anlaşılan dosyada;
Sanıklar hakkında düzenlenen iddianamede ve son soruşturmanın açılması kararında atılı suçu oluşturduğu iddia edilen eylemlerin Cumhuriyet savcısı olarak görev yapmakta oldukları dönemde sanıkların yürüttükleri soruşturma işlemlerine ilişkin olduğu, sanıkların ... 1. Ağır Ceza Mahkemesinin kararında saydığı ağır ceza mahkemelerinde yapılan yargılamalarda temsil ettikleri iddia makamında yürüttükleri işlemlerle ilgili bir isnadın bulunmadığı, bu kapsamda 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu'nun 90. maddesinde ifadesini bulan "ağır ceza mahkemeleri heyetine dahil bulunan hakim ve Cumhuriyet savcıları" ibaresinden sanıkların haklarındaki dava dosyasıyla ilgisi bulunmayan herhangi bir ağır ceza mahkemesi dosyasında Cumhuriyet savcısı olarak heyette yer aldıkları şekilde anlaşılmasının mümkün olmadığı, bu açıklamalar ışığında birinci sınıfa ayrılmamış olan sanıklar hakkında son soruşturmayı yürütmekle görevli yargı mercisinin 2802 sayılı Kanun'un 90/2. maddesi uyarınca belirlenmesi gerekmekte olup, yargılama görevinin sanıkların yargı çevresi içinde bulundukları ağır ceza mahkemesi olan ... 1. Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu ve Yargıtay 9. Ceza Dairesinin görevsizlik kararının usul ve yasaya uygun olduğu kabul edilmelidir.
SONUÇ :
Açıklanan nedenlerle,
1- ... 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 04.06.2020 tarihli ve 337-298 sayılı görevsizlik kararının KALDIRILMASINA,
2- Dosyanın, ... 1. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİ EDİLMESİNE, 02.06.2022 tarihinde yapılan müzakerede oy birliğiyle karar verildi.