Danıştay 6. Daire 2019/1717 Esas 2022/6452 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/1717
Karar No : 2022/6452

TEMYİZ EDENLER : I- (DAVACI) ...Isıtma ve Soğutma Ekip İml. San. Tic. Ltd. Şti.

II- (DAVALILAR)
1- ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı/...
VEKİLİ : Av. ...

2- ...Belediye Başkanlığı/...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF : I- (DAVALILAR)
1- ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
2- ...Belediye Başkanlığı

II- (DAVACI)
...Isıtma ve Soğutma Ekip İml. San. Tic. Ltd. Şti.

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir İli, Torbalı İlçesi, ...Mahallesi, ...Mevkii, ...pafta, ...parsel sayılı taşınmazı da kapsayan alanda, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile onaylanan Torbalı ...Mahallesi 2. Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile Torbalı Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile kabul edilerek, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile onaylanan ...Mahallesi 2. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporu ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, Torbalı ...Mahallesi 2.Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı yönünden, dava konusu parselde önerilen “sanayi alanı” ve "belediye hizmet alanı" plan kararının, üst ölçekli 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı ve İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararlarına uygun olduğu, parselin bir kısmında önerilen 2. ve 3. derece kent içi yolun kent içi ulaşım ağının önemli bir parçasını oluşturduğu, bunun yanında dava konusu parsel sınırları içerisinde planlanan sanayi alanının da bu yol ağı üzerinden servis aldığı gözönüne alındığında dava konusu parselin bir kısmında önerilen “2. ve 3. derece kent içi yol” kararının ulaşım planlaması ilkelerine uygun olduğundan dava konusu imar planının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, plan bütünlüğüne, imar mevzuatına ve kamu yararına uygun olduğu, Yazıbaşı Mahallesi 2. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı yönünden, dava konusu parselde önerilen belediye hizmet alanının, belediyenin görev ve yetkisinde olan hizmetlerden hangisine ayrıldığının belirlenmediği, ancak “Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği”nin Ek-1d kısmına göre imar planlarında “belediye hizmet alanı” olarak planlanan alanların hangi kullanıma ayrıldığının parantez içinde belirtilmesinin yasal bir zorunluluk olduğu, diğer yandan dava konusu parselin bir kısmında “genel otopark” alanı ile bu otopark alanına bağlantıyı sağlayan 15 metre genişliğinde taşıt yolu önerildiği, ancak dava konusu parsel sınırları içerisinde önerilen belediye hizmet alanı ve sanayi alanının, bu kullanımların kuzey ve doğusundan geçen yine 15 metre genişliğindeki taşıt yollarından servis alabildiği, dolayısıyla dava konusu parsel sınırları içerisinde sürekliliği olmayan 15 metre genişliğinde bir taşıt yolu ile otopark alanı planlanmasına gereksinim olmadığı, bu kapsamda dava konusu parsel sınırları içerisinde önerilen otopark alanı ve bu alana bağlantı sağlayan 15 metre genişliğindeki taşıt yolunun, planda önerildiği biçimiyle planlama ilkelerine, şehircilik esaslarına ve plan tekniğine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı yönünden davanın reddine, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davacı tarafından; temyize konu kararın nazım imar planına ilişkin kısmında isabet bulunmadığı, nazım imar planının hukuka aykırı olduğu, daha önce yürürlükte olan planlar ile getirilmiş olan yapılaşma hakkının, dolayısıyla mülkiyet hakkının zedelenmiş olduğu, nazım imar planının kabulünde kamu yararı bulunmadığı ileri sürülmektedir.
Davalılar tarafından; temyize konu kararın 1/1000 ölçekli uygulama imar planına ilişkin kısmının hukuka aykırı olduğu, bilirkişi raporunun kısmen hatalı olduğu, otopark alanının dere cephesine de hizmet vermek üzere planlandığı, olası durumlarda kent içi ulaşımı etkilemeden dereye müdahale imkanı sağlayacağı, 15 metrelik taşıt yolunun önceki planlarda da yer aldığı, devamlılığının alanda yapılacak parselasyon işlemi sonrası sağlanacağı ileri sürülmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ :
Davalı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; temyize konu kararın nazım imar planına ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek onanması gerektiği savunulmuştur.
Davacı ve davalı Torbalı Belediye Başkanlığı tarafından; savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının ek gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İzmir İli, Torbalı İlçesi, ...Mahallesi, ...Mevkii, ...pafta, ...parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak, imar durumunun bildirilmesi istemiyle yapılan başvuruya cevaben tebliğ edilen davalı idarece ...tarih ve E....sayılı işlem üzerine, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile onaylanan Torbalı ...Mahallesi 2. Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile Torbalı Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile kabul edilerek, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile onaylanan ...Mahallesi 2. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir. Aynı Kanunun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde de; imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğunun sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyece yapılacağı ve yaptırılacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporda özetle; "dava konusu nazım imar planının üst ölçekli plan kararlarına uyumun sağlanması ve plansız gelişmenin üst ölçekli planda belirlenen ilkeler kapsamında engellenmesi amacı ile üretilmiş olduğunun anlaşıldığı, dava konusu Yazıbaşı 2. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının da, 1/5000 ölçekli nazım imar planı kararları çerçevesinde uygulamaya esas plan kararlarının üretilmesi amacı ile hazırlandığı, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve imar mevzuatı kapsamında geçerli gerekçeler bulunduğu, dava konusu plan kararlarının üst ölçekli 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı ve üst ölçekli İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planıyla uyumlu olduğu,
Yazıbaşı 2. Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Kararları Açısından;
-Dava konusu parselde önerilen “sanayi alanı” kullanımının, üst ölçekli plan kararları ile planlama ilke ve esaslarına uygun olduğu, “belediye hizmet alanı” plan kararının, alanın konum itibariyle ulaşılabilirliğinin son derece yüksek olması, alansal büyüklük açısından belediyelerin yetki ve sorumluluğuna verilmiş olan temizlik, itfaiye hizmetleri, ulaşım hizmetleri, aşevleri, spor tesisleri gibi pek çok hizmet alanı için uygun ve yeterli olması, ayrıca alanın arazi eğimi ve topoğrafya gibi fiziksel koşullarının da mevzuat hükümleri ile belediyelerin yetki ve sorumluluğuna verilmiş olan hizmet kollarının pek çoğu için uygun olması gerekçeleriyle planlama ilke ve esasları ile kamu yararına uygun olduğu, dava konusu parselin bir kısmında önerilen 2. ve 3. derece kent içi yolun kent içi ulaşım ağının önemli bir parçasını oluşturduğu, bunun yanında dava konusu parsel sınırları içerisinde planlanan sanayi alanının da bu yol ağı üzerinden servis aldığı gözönüne alındığında dava konusu parselin bir kısmında önerilen “2. ve 3. derece kent içi yol” kararının ulaşım planlaması ilkelerine uygun olduğu,
Yazıbaşı 2. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Kararları Açısından;
-Dava konusu parselde önerilen “sanayi alanı” plan kararının, üst ölçekli plan kararları ile planlama ilke ve esaslarına uygun olduğu, parselin bir kısmında önerilen “2. ve 3. derece kent içi yol” kararının ulaşım planlaması ilkelerine uygun olduğu, ayrıca söz konusu yolun planda atanan işlevini yerine getirmek için uygun güzergâh ve genişliğe sahip olduğu, parselin bir kısmındaki “dere ve servis yolu” plan kararının 1/1000 ölçekli uygulama imar planında mevcut dere yatağının korunmasına ilişkin görüş doğrultusunda belirlendiği, bu kapsamda dava konusu planda güzergahı korunan dere yatağı yanında 5 metre servis yolunun bırakıldığı ve bu yolun dere yatağı güzergahı boyunca korunduğu dikkate alındığında dava konusu parselin bir kısmının “dere ve servis yolu” belirlenmesinin planlama ilke ve esasları ile plan tekniğine uygun olduğu,
-Planların kademeli birlikteliği ilkesi çerçevesinde; 1/5000 ölçekli nazım imar planında Aydın-İzmir Karayolunun kuzeyinde kalan ve arazi kullanım kararı sanayi alanı olarak belirlenen kısımda ulaşım sisteminin 12 metre genişliğindeki 2. ve 3. derece kent içi yollar üzerine kurgulandığı, ancak 1/1000 ölçekli uygulama imar planında aynı alan içerisindeki ulaşım sisteminin 15 metre genişliğindeki 2. ve 3. derece kent içi yollar ile kurgulandığı, bir başka ifadeyle nazım imar planının ulaşım sistemine ilişkin yol genişlikleri ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planının ulaşım sisteminin birbiriyle çeliştiği, dava konusu parselin yer aldığı bölgenin sanayi alanı olması ve bu niteliği ile de alanda yüksek tonajlı araçların seyahat edeceği gözönüne alındığında, yol genişliklerinin arttırılması son derece olumlu bir girişim olmakla birlikte ulaşım sistemindeki bu türden temel değişikliklerin feedback mekanizması (geri beslemeli planlama süreci) içerisinde nazım imar planı kararlarına da yansıtılmasının plan hiyerarşisi ve tekniği açısından bir zorunluluk arz ettiği, bu tür değişikliklerin 1/5000 ölçekli nazım imar planının plan notları ile çözülmeye çalışılmasının planlama ilke ve esasları ile plan tekniğine aykırılık göstereceği göz önüne alındığında; dava konusu Yazıbaşı 2. Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Yazıbaşı 2. Etap Uygulama İmar Planı kararlarının birbiriyle çeliştiği ve “planların kademeli birlikteliği” ilkesine aykırı olduğu,
-Dava konusu parselde önerilen belediye hizmet alanının, belediyenin görev ve yetkisinde olan hizmetlerden hangisine ayrıldığının belirlenmemiş olduğu, ancak “Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği”nin Ek-1d kısmına göre imar planlarında “belediye hizmet alanı” olarak planlanan alanların hangi kullanıma ayrıldığının parantez içinde belirtilmesinin yasal bir zorunluluk olduğu, başka bir ifade ile uygulamaya esas olan uygulama imar planlarında “belediye hizmet alanı”nın hangi fonksiyona ayrılmış olduğunun açık ve tartışmaya yer bırakmayacak biçimde belirtilmiş olmasının gerektiği, bu açıdan dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı’nda dava konusu parselin bir kısmının belediye hizmet alanı olarak belirlenmesinin plan tekniğine ve imar mevzuatına aykırı olduğu,
-Dava konusu parselin bir kısmında “genel otopark” alanı ile bu otopark alanına bağlantıyı sağlayan 15 metre genişliğinde taşıt yolu önerildiği, ancak dava konusu parsel sınırları içerisinde önerilen belediye hizmet alanı ve sanayi alanının, bu kullanımların kuzey ve doğusundan geçen yine 15 metre genişliğindeki taşıt yollarından servis alabildiği, dolayısıyla dava konusu parsel sınırları içerisinde sürekliliği olmayan 15 metre genişliğinde bir taşıt yolu ile otopark alanı planlanmasına gereksinim olmadığı, bu kapsamda dava konusu parsel sınırları içerisinde önerilmiş olan otopark alanı ve bu alana bağlantı sağlayan 15 metre genişliğindeki taşıt yolunun, planda önerildiği biçimiyle planlama ilkelerine, şehircilik esaslarına ve plan tekniğine aykırı olduğu"
yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir.
İmar planlarının yargısal denetimi sırasında şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı kriterleri ile birlikte özelliği itibariyle imar planının bütünlüğü, genel yapısı, kapsadığı alanın nitelikleri ve çevrenin korunması gibi olguların gözetilmesi zorunludur.
Kentsel planlamanın en temel unsurlarından birisi olan imar planların kademeli birlikteliği ilkesine göre, alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir. Bu doğrultuda, 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının uygun olması gereken üst ölçekli plan kademeli olarak 1/5000 ölçekli nazım imar planıdır. Söz konusu plan da, bulunması halinde daha üst ölçekli 1/25.000 ölçekli nazım imar planına ve 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına uygunluk göstermelidir.
Yukarıda aktarılan bilirkişi raporundan da anlaşılacağı üzere, 1/5000 ölçekli nazım imar planında belirlenen 2. ve 3. derece kent içi yolların 12 metre genişliğinde kurgulandığı, ancak 1/1000 ölçekli uygulama imar planında aynı alan içerisindeki ulaşım sisteminin 15 metre genişliğindeki 2. ve 3. derece kent içi yollar ile kurgulandığı, bir başka ifadeyle nazım imar planının ulaşım sistemine ilişkin yol genişlikleri ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planının ulaşım sisteminin birbiriyle çeliştiği, ulaşım sistemindeki bu türden temel değişikliklerin nazım imar planı kararlarına da yansıtılmasının plan hiyerarşisi ve tekniği açısından zorunluluk taşıdığı, bu tür değişikliklerin 1/5000 ölçekli nazım imar planının plan notları ile çözülmeye çalışılmasının planlama ilke ve esasları ile plan tekniğine aykırılık göstereceği göz önüne alındığında; dava konusu 1/1000 ölçekli Yazıbaşı 2. Etap Uygulama İmar Planı kararlarının Yazıbaşı 2. Etap 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planına aykırı olduğu sonucuna ulaşıldığından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında getirilen 15 metre genişliğindeki 2. ve 3. derece kent içi yol kullanımında da hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının ve davalıların temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı yönünden davanın reddine, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yönünden iptaline ilişkin mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının yukarıda belirtilen ek gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın .... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 31/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oy birliğiyle karar verildi.