Danıştay 6. Daire 2021/1306 Esas 2022/6575 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/1306
Karar No : 2022/6575

DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 11/12/2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin 6/5. maddesinin 1.cümlesindeki "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmeliğin 6/5.maddesinin 3.cümlesinde yer alan; "en az bir jeoloji mühendisi" ibaresinin ve Ek-2'de Form-1'de belirtilen belgelerin iptalinin istenildiği davada; yapılan düzenleme ile 600'den fazla yapı malzemesinin deneylerini yapmakla görevlendirilecek yapı malzemesi laboratuvarlarında, işin niteliği göz önüne alınmadan denetçi mühendis olarak sadece inşaat mühendislerinin görevlendirilmesinin işin doğasına aykırı olduğu, jeoloji mühendislerinin üniversite eğitimleri sırasında aldıkları yapı malzemelerinin tayini, tespiti, kullanılabilirliği, üretimi konusunda çok sayıda dersi kapsayan eğitimlerine ve yürüttükleri faaliyetlerine rağmen bu düzenlemeyle dışlanarak, mesleki haklarına sınırlama getirilmesinin eğitim gereklerine aykırı olduğu, ayrıca anılan düzenlemenin “Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetlerinde Çalışacak Denetim Elemanlarının Görevlendirilmesinde Esas Alınacak Temel Kriterlere Dair Tebliğ” kuralları ve "TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Serbest Jeoloji Mühendislik Ve Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Büro Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği"nin jeoloji mühendisliği meslek alanını düzenleyen hükümleriyle de çeliştiği, sonuçta, jeoloji mühendislerinin ürettiği veya denetimini gerçekleştirdiği mesleki hizmetler üzerindeki gözetim, denetim ve kontrol yetkisini elinden alarak, sadece inşaat mühendislerine birakacak bir sonuç doğuran dava konusu ibarelerin eksik düzenleme nedeniyle iptal edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Dava konusu Yönetmeliğin iptali istenilen maddelerinde; yapı malzemelerinden olan betona dair deneylerin; 1) inşaat mahalline getirilen hazır betondan alınan numunelerin analizi, 2) tamamlanmış yapının betonerme elemanlarından alınan numunelerin analizi olmak üzere ikiye ayrıldığı, bu deneyler için numune alımı sırasında yapının statiğine zarar vermemek gerektiği, ayrıca bu laboratuvarlarda çelik çubuğun akma ve çekme dayanımlarına ilişkin deneylerin de yapıldığı, böylece yapı malzemesinin inşaat mühendisliği açısından yapının statik projesine uygunluğunun değerlendirildiği, jeoloji mühendislerinin eğitimleri sırasında, yapının taşıyıcı elemanları olan beton ve çeliğin analizine ilişkin dersleri almadığı, dava konusu ibarelerin, yargı kararıyla iptal edilen Yapı Denetimi Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 13/4.maddesinin yerine olmak üzere, ona uygun olarak düzenlendiği, maddenin devamında zemin laboratuvarlarında zorunlu unsur haline getirilen jeoloji mühendislerinin bütün haklarının korunduğu, sonuçta, beton ve çeliğe ilişkin deneylerde inşaat mühendisliği, zemine ilişkin deneylerde jeoloji mühendisliğinin aktif görev alması sağlanarak deprem kuşağındaki ülkemizde can/mal kayıplarının önüne geçilmeye çalışıldığı, dava konusu ibarelerin, kamu yararına, hizmet gereklerine, üst normlara ve hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava, 11/12/2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliği'nin 6. Maddesinin 5. fıkrasındaki "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıllık meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." cümlesindeki "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlarına uygun kalitede yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan 4708 Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1. maddesinin (m) bendinde laboratuvarın, inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisi ifade edeceği belirtilmiş, 12. maddesinin 2. fıkrasında yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumluluklarının diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esaslarının Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenleneceği hükmü bağlanmıştır.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 8 inci ve 12 nci maddeleri ile 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97 nci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak hazırlan ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereğince kamu veya özel kuruluşların bünyesinde kurulmuş laboratuvarlara Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından izin belgesi verilmesi için sağlaması gereken genel şartlar, laboratuvarlarda görev alacak denetçi mühendisler ve diğer görevlilerde aranacak nitelikler, laboratuvarların denetim hizmetinin yürütülmesi, laboratuvarlardan alınacak teminatın türü, tutarı, iadesi ile irat kaydedilmesine, idari yaptırımlara ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla 11.12.2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin 2. maddesinde, bu Yönetmeliğin, bir ilde faaliyet gösterebilecek yapı malzemesi ve/veya zemin deneyleri yapan laboratuvar sayısını, bunların kuruluş safhasında sahip olması gereken asgari nitelikleri, laboratuvarda görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartlarını, laboratuvarların görevleri ile çalışma usul ve esaslarını kapsadığı, 4. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; "Deney", Verilen bir numune, ürün, proses veya hizmetin belirlenmiş bir prosedüre göre bir veya birden fazla karakteristiğinin tayin edilmesi amacıyla yapılan teknik çalışmayı, (ğ) bendinde, "Deney yapan eleman": Denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında laboratuvarın kapsamındaki deneylere ilişkin görev yapan; inşaat mühendisi veya jeoloji mühendisi veya jeofizik mühendisi veya yapı öğretmeni veya inşaat teknikeri veya geoteknik teknikeri veya inşaat teknolojileri teknikeri veya hazır beton teknikeri veya yapı teknikeri veya yapı denetim teknikeri veya yapı teknisyenini, (m) bendinde "Laboratuvar": Kamu, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından kurulan ve işletilen, doğrudan veya dolaylı olarak kamuya veya üçüncü şahıslara hizmet veren, zemin, inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili hammadde veya mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre gözlemsel kontrol, ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tespit eden Bakanlıktan izin almış kuruluşu, (n) bendinde, Laboratuvar denetçisi: Laboratuvar tarafından gerçekleştirilen muayene ve deneylerin ilgili standartlara, deney talimatlarına uygun olarak yapılmasını, muayene ve deney sonuçlarının, laboratuvarın kalite sistemine uygun olarak tutulmasını sağlayan ve meslek odalarına üyeliği bulunan Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendisi, (ö) bendinde, Laboratuvar izin belgesi: Laboratuvarın bağlı bulunduğu laboratuvar yetkilisi veya yetkilileri ile Bakanlık arasında yapılan sözleşme çerçevesinde, laboratuvarın yeterliğinin belirlenen teknik kritere uygunluğunu ve izin belgesi ekindeki kapsam çerçevesinde yapabileceği deneyleri gösteren belge olarak tanımlanmış; aynı Yönetmeliğin dava konusu 6. maddesinin 5. fıkrasında, "Laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir. Bu koşullara ilave olarak laboratuvarın kapsamında kimyasal deneylerin bulunması halinde ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip kimya mühendisi de istihdam edilir. Laboratuvarda zemin deneyleri konusunda, en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile en az iki deney yapan eleman zorunlu olmak üzere denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir. Laboratuvar, kapsamında yapı malzemesi ve zemin deneylerini birlikte yürütecek ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneyleri konusunda bu maddede belirtilen denetçiler ve deney yapan elemanları birlikte istihdam etmek zorundadır. Laboratuvarda kalite yöneticisi bulundurmak zorunludur. Laboratuvar kalite yöneticisi olarak laboratuvar denetçi mühendisi veya deney yapan elemanı görevlendirilebileceği gibi ayrıca bir kalite yöneticisi de istihdam edilebilir. Laboratuvarda, yapı malzemeleri kapsamında olmak üzere, denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında numune alma elemanı istihdam edilebilir." kuralı getirilmiş; "Laboratuvarda görev alacak denetçi, teknik personelin deneyim ve çalışma esasları" başlıklı 11. Maddesinin 9.fıkrasının (a) bendinde, Denetçi belgesinin, Yapı malzemeleri laboratuvarlarında görev yapacak olanlar için "yapı malzemesi laboratuvar denetçisi" adıyla düzenleneceği belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı … Odası tarafından günümüzde farklı mühendislik disiplinleri (jeoloji, maden, kimya, malzeme ve metalürji) tarafından yürütülen laboratuvar hizmetleri, sadece inşaat mühendisleri tarafından yürütülen hizmetler haline getirilerek yapı malzemeleri laboratuvarlarında jeoloji mühendislerinin çalışmaları ve hizmet üretmelerinin engellendiği, bu durumun doğrudan jeoloji mühendislerinin görev ve uzmanlık alanına giren bir konuda jeoloji mühendislerine yer verilmeyerek ayrıca, jeoloji mühendislerinin ürettiği veya denetimini gerçekleştirdiği mesleki hizmetler üzerindeki gözetim, denetim ve kontrol yetkisini elinden alarak ,sadece inşaat mühendislerine bıraktığı,jeoloji mühendislerinin aldığı eğitim dikkate alındığında bunun eksik ve hukuka aykırı bir düzenleme olduğu idda edilerek davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Davanın düşünceye bağlanabilmesi için, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ile Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı'ndan, jeoloji mühendislerinin aldığı eğitim ve eğitim programı dikkate alındığında laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda laboratuvar denetçisi olarak görev alıp alamayacaklarının sorulmasına ve buna ilişkin belgenin istenilmesine gerek görülmesi üzerine yazılan 19/10/2021 ve 15/12/2021 tarihli istem yazılarına verilen yanıtların ve eki belgelerinin incelenmesinden, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'nca görüş istenilmesi üzerine Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı'nın … tarihli, … sayılı kararında; "konu ile ilgili … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi), … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi) ve … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi)'nden görüş istenildiği, üniversitelerden gelen görüşlerde; İnşaat Mühendisliği Bölümleri ,jeoloji Mühendisliği ya da İnşaat Mühendisliği dışında herhangi bir mühendislik alanının "Laboratuvar Denetçisi" olarak görev almasının kesinlikle uygun olmayacağı değerlendirilirken, Jeoloji Mühendisliği Bölümleri, Jeoloji Mühendislerinin aldığı eğitim ve eğitim programı dikkate alındığında laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda "Laboratuvar Denetçisi" olarak görev alabileceklerini ancak bu unvanı sadece inşaat Mühendislerinin kullanabileceği değerlendirilmektedir." ifadelerine yer verildiği görülmüştür.
Bu durumda yukarıda anılan Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı kararının değerlendirilmesinden, jeoloji mühendislerinin de Laboratuvar Denetçisi olarak laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda görev alabilecekleri sonucuna varıldığından, dava konusu 11/12/2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 5. fıkrasındaki "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıllık meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." cümlesindeki "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresinin eksik düzenleme nedeniyle hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 01/06/2022 tarihinde, davacı vekili Av. …'un ve davalı idare vekili Av. …'nin geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen "Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliği" 11.12.2020 tarihli, 31331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bakılan dava, anılan Yönetmeliğin 6/5.maddesinin 1. cümlesinde yer alan "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresinin hukuka aykırı olduğu iddialarıyla açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1/1.maddesinde " Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir." hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun 1/2-(m) maddesinde; laboratuvar, "inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesis" şeklinde tanımlanmıştır.
Anılan Kanunun 2/1.maddesinde; yapı denetim kuruluşları ve görevleri başlığı altında "Bu Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile çalışan ve münhasıran yapı denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapı denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı denetim hizmeti; yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil tayin edemez." hükmüne yer verilmiş, aynı Kanunun 2/4-(ı) maddesinde ise; "Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak." işi yapı denetim kuruluşlarının görevleri arasında sayılmıştır.
Kanunun 8/10.maddesinde; Laboratuvar kuruluşlarının personel, tesis, makine, teçhizat ve kalite kontrol sisteminde olumsuz yönde bir değişiklik olduğunun veya gerçekleştirilen deneylerin belirlenmiş teknik kritere uygun olmadığının veya bu Kanunda ve ilgili mevzuatta belirtilen hükümlere aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi hâlinde, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre, İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce..." maddenin alt bentlerinde yazılı yaptırımların uygulanacağı kuralına yer verilmiştir. Aynı Kanunun 8/21. maddesine eklenen cümleyle; "(14/2/2020-7221/25 md.) Her ne suretle olursa olsun, alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz.Teminatın türü, tutarı, iadesi ve irat kaydedilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelik ile belirlenir." kuralı getirilmiştir.
Kanunun 12/2.maddesinde ise; "(Değişik ikinci fıkra:14/2/2020-7221/28 md.) İlgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilişkin görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetim kuruluşlarının sınıflandırılması, kuruluşlar arasında adaletli iş dağılımını temin etmek üzere bir ilde faaliyet gösterebilecek olan yapı denetim kuruluşu ve laboratuvar kuruluşu sayısının belirlenmesi ile kuruluş safhasında sahip olunması gereken asgarî nitelikler; yapı denetim izin belgesinin geçici olarak geri alınmasına ilişkin şartlar, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarların görevleri ile çalışma usul ve esasları; denetçi belgesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar ile yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarında görev alacak personelde aranacak nitelik, tecrübe ve bunların istihdam şartları ile görev ve sorumlulukları; diğer yapı sorumlularının nitelikleri, görevleri ile çalışma usul ve esasları; Merkez ve İl Yapı Denetim Komisyonunun görevleri ile çalışma usul ve esasları; yapı denetimi hizmet sözleşmesine ve feshine ilişkin esaslar; hizmet bedelinin ödenmesi, bu Kanun uyarınca denetlenerek inşa edilen yapılara sertifika verilmesi ve düzenlenecek meslek içi eğitimlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmeliklerle düzenlenir." hükmü yer almıştır.
Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 13.maddesinin 4.fıkrasında, "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir inşaat veya kimya mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir. Zemin deneyleri konusunda laboratuar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile yardımcı teknik elemanlar zorunlu olmak üzere, denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 4.maddesinde; Bu Yönetmelikte geçen; ğ) Deney yapan eleman: Denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında laboratuvarın kapsamındaki deneylere ilişkin görev yapan; inşaat mühendisi veya jeoloji mühendisi veya jeofizik mühendisi veya yapı öğretmeni veya inşaat teknikeri veya geoteknik teknikeri veya inşaat teknolojileri teknikeri veya hazır beton teknikeri veya yapı teknikeri veya yapı denetim teknikeri veya yapı teknisyenini,
m) Laboratuvar: Kamu, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından kurulan ve işletilen, doğrudan veya dolaylı olarak kamuya veya üçüncü şahıslara hizmet veren, zemin, inşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili hammadde veya mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre gözlemsel kontrol, ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tespit eden Bakanlıktan izin almış kuruluşu,
n) Laboratuvar denetçisi: Laboratuvar tarafından gerçekleştirilen muayene ve deneylerin ilgili standartlara, deney talimatlarına uygun olarak yapılmasını, muayene ve deney sonuçlarının, laboratuvarın kalite sistemine uygun olarak tutulmasını sağlayan ve meslek odalarına üyeliği bulunan Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendisi ... İfade eder." denilmiştir.
Aynı yönetmeliğin dava konusu edilen 6/5.maddesinde; "Laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir. Bu koşullara ilave olarak laboratuvarın kapsamında kimyasal deneylerin bulunması halinde ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip kimya mühendisi de istihdam edilir. Laboratuvarda zemin deneyleri konusunda, en az üç yıl meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip en az bir jeoloji mühendisi ile en az iki deney yapan eleman zorunlu olmak üzere denetçi belgesine sahip inşaat veya jeofizik mühendisi istihdam edilir. Laboratuvar, kapsamında yapı malzemesi ve zemin deneylerini birlikte yürütecek ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneyleri konusunda bu maddede belirtilen denetçiler ve deney yapan elemanları birlikte istihdam etmek zorundadır. Laboratuvarda kalite yöneticisi bulundurmak zorunludur. Laboratuvar kalite yöneticisi olarak laboratuvar denetçi mühendisi veya deney yapan elemanı görevlendirilebileceği gibi ayrıca bir kalite yöneticisi de istihdam edilebilir. Laboratuvarda, yapı malzemeleri kapsamında olmak üzere, denetçi mühendisin sevk ve idaresi altında numune alma elemanı istihdam edilebilir." kuralı düzenlenmiştir.
Aynı Yönetmeliğin 11/9.fıkrasında ise; Denetçi belgesi; a) Yapı malzemeleri laboratuvarlarında görev yapacak olanlar için "yapı malzemesi laboratuvar denetçisi",b) Zemin laboratuvarlarında görev yapacak olanlar için "zemin laboratuvar denetçisi", c) Kimyasal analiz yapacak yapı malzemeleri laboratuvarında görev yapacak olanlar için "kimya laboratuvar denetçisi "adıyla düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava Konusu Yönetmeliğin 6/5.maddesinin 1. cümlesinde yer alan "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresi yönünden yapılan incelemede;
Dosyanın incelenmesinden; 4708 sayılı Yapı Denetim Kanununun bazı maddelerinin, 7221 sayılı Kanunla değiştirilerek 20/02/2020 tarihinde yürürlük kazanmasından sonra buna dayanılarak dava konusu Yönetmeliğin düzenlendiği, öte yandan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 13/4.maddesinin Danıştay Altıncı Dairesinin 09/07/2010 tarihli, E:2008/3362, K:2010/7428 sayılı kararıyla iptal edilmesi ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 07.05.2014 günlü, E:2011/1149, K:2014/2026 sayılı kararıyla onanması üzerine, adı geçen Yönetmelikte de yargı kararı gereği yapılan düzenlemelerin de dikkate alınarak dava konusu Yönetmeliğin düzenlendiği, davacı odanın iddiaları dikkate alınarak Danıştay Başsavcılığınca 14.12.2021 tarihli istem yazısı ile Üniversitelerarası Kurul ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından "jeoloji mühendislerinin aldığı eğitim ve öğretim programına göre laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda denetçi sıfatıyla görev alıp alamayacaklarının sorulduğu, gelen cevabi yazılar uyuşmazlığın çözümü için yeterli bulunmadığından, Dairemizce 22.02.2022 tarihli ara kararı ile adı geçen kurulların görüşünün dayanağı olan üniversitelerin mühendilik fakültelerinden alınan görüşlerin ayrıntılı ve gerekçeli halinin gönderilmesinin istenildiği, bunun üzerine Mersin, Hacettepe ve Çukurova üniversitelerinin İnşaat ve Jeoloji Mühendisliği bölümlerinden alınan görüşlerin dosyaya sunulduğu anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık konusu ibarenin bulunduğu kuralın tamamı göz önüne alındığında, betonun esas olduğu yapı malzemesi kalite kontrol deneylerinde inşaat mühendisinin, kimyasal deneylerin bulunduğu laboratuvar kapsamında kimya mühendisinin, zemin deneylerinin bulunduğu laboratuvar kapsamında ise jeoloji mühendisinin çalıştırılmasının zorunlu tutulduğu, bunların yanında denetçi belgesi sahibi inşaat veya jeofizik mühendisinin de istihdam edilebileceğinin belirtildiği, düzenlemenin devamında ise hem yapı malzemesi hem de zemin deneylerinin birlikte yapılacağı laboratuvar kapsamında ise; denetçi belgesi sahibi inşaat ve jeoloji mühendisinin birlikte istihdam edilmesinin zorunlu olduğuna yer verildiği görülmüştür.
Bu durumda; davacının iddiaları, davalının savunmaları, üniversitelerin ilgili bölümlerinden gelen görüşler, Yönetmeliğin dayanağı Kanunda yapılan değişiklikler ve Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde yargı kararı sonrası yapılan düzenlemeler birlikte incelenip değerlendirildiğinde, dava konusu ibarenin can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması amacıyla yukarıda belirtilen Yönetmeliğin 11/9. maddesine de uygun olarak, laboratuvarlardan daha sağlıklı ve gerçekçi deney sonuçları alabilmeyi sağlayacak şekilde mühendislik disiplinlerinin kategorize edildiği, deney ve analizleri yapacak laboratuvarlarda görev alacak laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat, jeoloji ve kimya mühendislerinin aldıkları eğitim ve uzmanlık alanlarına göre değerlendirildiği, buna göre dava konusu düzenlemeyle, betonun esas alındığı laboratuvar deneylerinde inşaat mühendisinin, kimyasal deneyin olduğu laboratuvarlarda kimya mühendisinin, zeminin esas olduğu laboratuvar deneylerinde ise jeoloji mühendisinin laboratuvar denetçisi sıfatıyla bulunması zorunlu tutularak bunların yanında en az iki deney yapan elemanın da (inşaat/jeoloji/jeofizik mühendisi) olacağının belirtildiği, böylece bir mühendislik alanının öne çıkarılarak diğer mühendislik alanının faaliyet alanının kısıtlanmasına neden olabilecek eksik bir düzenlemenin söz konusu olmadığı anlaşıldığından dava konusu ibarelerin dayanağı Kanuna, kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belerilenen …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.




KARŞI OY (X):
Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından günümüzde farklı mühendislik disiplinleri tarafından yürütülen laboratuvar hizmetlerinin, sadece inşaat mühendisleri tarafından yürütülen hizmetler haline getirilerek yapı malzemeleri laboratuvarlarında jeoloji mühendislerinin çalışmaları ve hizmet üretmelerinin engellendiği, bu durumun doğrudan jeoloji mühendislerinin aldığı eğitim dikkate alındığında, görev ve uzmanlık alanına giren bir konuda jeoloji mühendislerine yer verilmememsinin eksik ve hukuka aykırı bir düzenleme olduğunun idda edildiği davada; Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ile Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı'ndan, Jeoloji mühendislerinin aldığı eğitim ve eğitim programı dikkate alındığında laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda laboratuvar denetçisi olarak görev alıp alamayacaklarının sorulmasına ve buna ilişkin görüş ve belgelerin istenilmesi üzerine Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı'nın 30/12/2021 tarihli, 2021/16 sayılı kararında; "konu ile ilgili … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi), … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi) ve … Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi)'nden görüş istenildiği, üniversitelerden gelen görüşlerde özet ile; İnşaat Mühendisliği Bölümleri, jeoloji Mühendisliği ya da İnşaat Mühendisliği dışında herhangi bir mühendislik alanının "Laboratuvar Denetçisi" olarak görev almasının kesinlikle uygun olmayacağı değerlendirilirken, Jeoloji Mühendisliği Bölümlerinin görüşlerinde, Bölümde verilen eğitim ve eğitim programı dikkate alındığında laboratuvarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda "Laboratuvar Denetçisi" olarak görev ve sorumluluk alabileceklerini aksi durumun daha kısıtlı sayıda ders almış bir mühendislik alanına bu işin bırakılması anlamına geleceği, bu durumunda telafisi mümkün olmayan zararlara yol açabileceği yönünde değerlendirmeler yapıldığı görülmüştür.
Bu durumda yukarıda anılan Üniversitelerin ilgili bölümlerinden gelen görüşlerin değerlendirilmesinden, jeoloji mühendislerinin de Laboratuvar Denetçisi olarak laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda görev alabilecekleri sonucuna varıldığından, dava konusu 11/12/2020 tarih ve 31331 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yapı Malzemeleri ve Zemin Laboratuvarları Uygulama Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 5. fıkrasındaki "Laboratuvarlarda yapı malzemesi kalite kontrolü için beton esas olmak üzere ilgili yapı malzemesi kalite kontrolü deneyleri konusunda en az üç yıllık meslek içi ihtisas alanında laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." cümlesindeki "...laboratuvar denetçi belgesine sahip inşaat mühendisi ile en az iki deney yapan eleman istihdam edilir." ibaresinin eksik düzenleme nedeniyle hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmesi gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyoruz.