Danıştay 6. Daire 2018/6008 Esas 2022/6551 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/6008
Karar No : 2022/6551

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Uşak İli, Banaz İlçesi, ..., ...ada, ...parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak yapılan 1/1000 ölçekli mevzi imar planı değişikliğine ilişkin ...Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; dava konusu taşınmazın dosyadaki bilgi ve belgelerden mücavir alan sınırlarının dışında yer aldığının anlaşılması nedeniyle plan yapma yetkisinin İl Genel Meclisi'ne ait olduğu belediye meclisince onaylanan dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi ....İdari Dava Dairesince verilen ...tarih,E:...,K:...sayılı kararında; davanın Ankara-İzmir Karayolunun Kızılcasöğüt kavşağına bitişik konumda bulunan ...ada, ...ve ...parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunan akaryakıt istasyonu kullanımlı yapıların kısmen yola tecavüzlü ve parsel sınırları dışına inşa edildiğinden bahisle ve dava konusu plan tadilatının kamu kullanımına engel oluşturan bu durumun yasal hale getirilmesi amacıyla tesis edildiği iddiası ile açıldığı, bu gerekçeyle dava açma ehliyetinin bulunduğu sonucuna varıldığı, Kızılcasöğüt Belediye Başkanlığının istinaf dilekçesi ekinde yer alan belgelerden, Uşak İli, Banaz İlçesi, ...Köyü, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın Kızılcasöğüt Belediyesi Mücavir Alan sınırları içerisinde yer aldığı görüldüğünden, taşınmazın mücavir alan sınırları dışında olduğu gerekçesiyle işlemin yetki yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptali yolunda verilen istinafa konu İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmediği, uyuşmazlığın esası yönünden ise işlemin hukuka uygunluğunun incelenmesi neticesinde, uyuşmazlık konusu alanda, 3194 sayılı Yasanın 7. maddesinde tanımlandığı üzere, yeni yerleşim alanının acilen kullanıma açılması amacının bulunmadığı, mevzi imar planı ile yapılaşmasını tamamlamış bir alanın söz konusu olduğu hususu dikkate alındığında, bu nitelikteki bir alanın mevzi imar planı değişikliği adı altında yeniden mevzi olarak planlanmasında mevzuata uygunluk bulunmadığı, esasen dava konusu bölgenin nazım imar planının onaylanmasından sonra, nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun usulde yapılacak uygulama imar planı ile planlanması gereken bir alan niteliğini taşıdığı ve bu yönü ile nazım imar planı bulunmayan bir alanda onaylanan dava konusu planda mevzuta uygunluk görülmediği, belediyeye bedelsiz olarak yol alanı sağlanması ve akaryakıt satış ve servis istasyonu olarak kullanılan alandaki ruhsatsız yapıların yasal hale getirilmesi amacıyla mevzi nitelikte imar planı tadilatı yapılmasına imar mevzuatında yer verilmediği hususu gözönünde bulundurulduğunda ve bu bölgenin bir bütün olarak ele alınması suretiyle, alt ölçekli plan ile üst ölçekli planlar arasında uyumun sağlanması suretiyle planlama çalışmasına konu edilmesi gereken bir alan olduğu hususu dikkate alındığında, dava konusu planda bu yönüyle de şehircilik ilkelerine uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmış, belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmeyerek istinaf başvurusunun belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu uyuşmazlığın taşınmazın sahibi ile davacı arasındaki husumetten kaynaklandığı, dava konusu ilave mevzi imar planınının taşınmaz sahibinin ...ada ...parsel sayılı taşınmazının tam ortasından geçen 1980 yılından günümüze kadar kullanılan Uşak-Kızılcasöğüt asfalt yolun kamulaştırma işlemine gerek olmadan bedelsiz olarak terki amacıyla ve ruhsatsız olan binanın ruhsatlandırılması amacını taşıdığı bu sebeplerle dava konusu işlemin usul ve hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
...ada ...parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alan 11.06.1993 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli mevzi imar planında akaryakıt servis istasyonu olarak planlanmıştır.
...ada ...parsel sayılı taşınmazın üzerinde bulunan akaryakıt satış istasyonu ve idari binaların yola tecavüzlü olması, kenarında depo olarak kullanılan lokanta faaliyetleri için inşa edilmiş yapının söz konusu taşınmazın dışında kadastro yoluna yapıldığı tespitleri sonucunda 1994 yılında yapılan binalar 16.03.2015 tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edilmiş ve bunun üzerine yapılar mühürlenmiştir.
Mevzi imar planına onama sınırına bitişik konumda yer alan ...ada ...parsel sayılı taşınmaz üzerinde 1994 yılında yapıldığı anlaşılan zemin+2 katlı ikamet halindeki bina ruhsatsız olduğu gerekçesiyle 16.03.2015 tarihinde yapı tatil zaptı tutularak mühürlenmiştir.
Taşınmaz maliki tarafından hazırlattırılan dava konusu Kızılcasöğüt belediye meclisi kararıyla 12.06.2015 tarihinde kabul edilen mevzi imar planı değişikliğinin gerekçesi olarak, 20 yıl önce yapılan binaların ruhsatlandırılması amacını taşınması ve kamulaştırma yapılmadan açılmış olan Kızılcasöğüt yolunun dava konusu taşınmazdan geçen bölümünün belediye adına bedelsiz terkinin yapılacak olması belirtilmiştir.
Taşınmazın bulunduğu bölgeye dava konusu belediye meclis kararı ile Akaryakıt+ LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesisi kullanım kararı ile bitişiğinde bitişik nizam 3 kat yapı nizamında konut alanı kullanım kararı getirilmiş, söz konusu Uşak-Kızılcasöğüt asfalt yolu da plan paftasının incelenmesinden dava konusu mevzi imar planına işlendiği anlaşılmıştır.
Davacı tarafından yukarıda özetlenen gerekçeyle tesis edilen işlemin şekil, konu, ve amaç yönlerinden hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek dava konusu mevzi imar planı değişikliği ile söz konusu işgallerin meşrulaştırılmaya çalışıldığı gerekçeleriyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırılı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3/c bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15. maddenin 1/b bendinde ise bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar iptal davası olarak tanımlanmış olup, bu davalar idarenin hukuka uygun davranmasını sağlayan önemli araçlardandır.
Ancak, yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Aksi halde, kişilerin kendisine etkisi bulunmayan, menfaatlerini ihlal etmeyen idari işlemler hakkında da iptal davası açma hakkı doğar ki, bu durum idarenin işleyişini olumsuz etkileyecektir.
Her ne kadar çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması amacıyla kamu yararını yakından ilgilendiren konularda Danıştay içtihatlarıyla belde sakini olmak dava açmak için yeterli görülmüş ise de bu kapsamda bulunmayan bir alanda imar planının iptali istemiyle dava açabilmek için komşu, bitişik parsel maliki ya da en azından mahalle sakini olmak gerekmektedir.
Dava konusu imar planı değişikliklerine konu taşınmazın planlama sürecindeki getirilen fonksiyonlar incelendiğinde ise dava konusu taşınmazlardan;...ada ...parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanın 11.06.1993 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli mevzi imar planında akaryakıt servis istasyonu olarak planlandığı, taşınmaz maliki tarafından hazırlattırılan ve 12.06.2015 tarihinde Kızılcasöğüt belediye meclisince kabul edilen mevzi imar planı ile birliktede Akaryakıt+LPG ikmal istasyonu ve dinlenme tesisi kullanım kararı ile bitişiğinde bitişik nizam 3 kat yapı nizamında konut alanı kullanım kararı getirildiği anlaşılmıştır.

İdare Mahkemesince, dava konusu taşınmazın mücavir alan sınırlarının dışında yer aldığı gerekçesiyle plan yapma yetkisinin İl Genel Meclisi'ne ait olduğu belediye meclisince onaylanan dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık görülmediğinden iptaline karar verilmiş ise de bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunda Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince taşınmazın Kızılcasöğüt Belediyesi Mücavir Alan sınırları içerisinde yer aldığı anlaşıldığından, İdare Mahkemesince idari işlemin yetki yönünden iptaline ilişkin kararın kaldırılarak işin esası yönünden belirtilen gerekçe ile istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden taşınmazın Kızılcasöğüt Belediyesi Mücavir alan sınırları içerisinde yer aldığı anlaşıldığından öncelikle dava konusu mevzi imar planı değişikliği ile davacının söz konusu değişiklikten hangi yönüyle etkilendiği dava açmaktaki menfaati ve ehliyeti açıklığa kavuşturulduktan sonra, davacının menfaati ve ehliyeti ortaya konulması halinde ancak dava konusu mevzi imar plan değişikliği ile taşınmazın 11.06.1993 tarihinde onaylanan 1/1000 ölçekli mevzii imar planında akaryakıt servis istasyonu olarak planlandığı ve bu kullanım kararının dava konusu mevzi imar planı değişikliği yapılana kadar sürdürüldüğü göz önünde bulundurularak taşınmaza getirilen LPG ikmal istasyonu+ dinlenme tesisi ve bitişiğindeki taşınmaza getirilen konut kullanım kararları yönü itibariyle keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde bir değerlendirme yapıldıktan sonra uyuşmazlık hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline yönelik mahkemece verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun belirtilen gerekçe ile reddi yolunda temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, dava konusu taşınmazın sahibi ...ve ...Petrol Ürünleri Ltd.Şti. davaya katılma talebinde bulunduğundan, bozma kararı üzerine İdari Dava Dairesince müdahale dilekçesi tekemmül ettirilerek, istem hakkında karar verileceği tabidir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun belirtilen gerekçe ile reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.