Danıştay 6. Daire 2021/5381 Esas 2022/6640 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/5381
Karar No : 2022/6640

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) ...
VEKİLİ : Av. ...
2- (DAVALI) ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF : 1- ... Belediye Başkanlığı
2- ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya İli, Manavgat İlçesi, .../... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın imar planında "sosyo kültürel tesis alanı" olarak ayrıldığı ve bugüne kadar kamulaştırılmayarak mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen 500.000,00-TL (miktar artırım dilekçesi ile toplam: 850.000,00 TL) maddi zararın yasal faiziyle birlikte tazmini istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolundaki İdare Mahkemesi kararının, istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının, Danıştay Altıncı Dairesinin 07/11/2018 tarih ve E:2017/3552, K:2018/8922 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararı üzerine, bozmaya uyularak İdare Mahkemesince, taşınmazın değerine karşılık gelen 675.290,40 TL maddi tazminat isteminin kabulü ile bu tutarın 500.000,00 TL'sinin dava tarihi olan 24.07.2015 tarihinden, 175.290,40 TL'sinin ise ıslah tarihi olan 03.06.2016 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, davacının fazlaya ilişkin isteminin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; bakılan bu davanın ... tarihinde, ... İdare Mahkemesinin E: ... sayılı dosyasına kayden açılan davanın 18.01.2019 tarihinde açıldığı, dava konusu parsel ile ... İdare Mahkemesinin E: ... sayılı dosyasında esas alınan emsal taşınmaz arasında yapılan mukayese sonucunda dava konusu parselin değersizlik çarpanının 1.35 olduğu, Türkiye İstatistik Kurumunun internet sitesinde yer alan Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi hesaplama tablosuna göre yapılan hesaplama sonucunda, emsal taşınmazın dava tarihi itibariyle TÜİK Yİ-ÜFE endeksleri ile güncellenmiş değerinin 955,67-TL/m² olarak belirlendiği; davacının payının 538.08 m2 olduğu dikkate alındığında, ... İdare Mahkemesinin E: ... sayılı dosyasında esas alınan emsal taşınmaz değeri üzerinden davacının payına düşen bedelin 514.226,91 TL olduğunun görüldüğü, bu durumda; 850.000,00 TL ödenmesine hükmedilmesi talebiyle açılan davada, 514.226,91 TL'lik kısım bakımından davanın kabulüne, 335.773,09‬ TL'lik kısım bakımından da davanın reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun reddine, davalı idarenin istinaf başvurusunun ise 514.226,91 TL'lik kısım bakımından reddine, (yeni oluşan duruma göre 500.000,00 TL'lik kısmın dava tarihi olan 24.07.2015 tarihinden, 14.226,91 TL'lik kısmın ise artırım tarihi olan 03.06.2016 tarihinden itibaren hesaplanacak kanunî faiziyle birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine); 161.063,49 TL'lik kısım bakımından davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, İdare Mahkemesi kararının kabule ilişkin 161.063,49 TL'lik kısmının kaldırılmasına ve 161.063,49 TL'lik kısım bakımından davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, taşınmaz bedelinin rayiç bedelden çok düşük olarak belirlendiği, somut emsalin uygun olmadığı, nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği, faize ilişkin kısmın ıslah öncesi ve sonrası olarak ayrılmasının hatalı olduğu ileri sürülmektedir.
Davalı tarafından, taşınmaza fiili el atma bulunmadığı, sadece idarelerine husumet yöneltilmesinin hatalı olduğu, ilgili yatırımcı kuruluşun izni ile maliklerince, uyuşmazlık konusu taşınmazın plandaki maksadına uygun olarak özel yapılar yapılabileceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Antalya İli, Manavgat İlçesi, .../... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın imar planında "sosyo kültürel tesis alanı" olarak ayrıldığı ve bugüne kadar kamulaştırılmayarak mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen maddi zararın yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 35. maddesinde: "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." kuralına yer verilmiş, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasını düzenleyen 13. maddesinde ise, temel hak ve hürriyetlerin, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği, bu sınırlamaların, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı belirtilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmüne yer verilmek suretiyle, belediyelere, imar planlarını uygulamak üzere belirtilen süre içerisinde imar programını hazırlama; programı uygulamaya koyma, ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarına ise imar programlarında kendi görev alanlarındaki kamu hizmeti için ayrılan özel mülkiyete ait arsaları program süresi içinde kamulaştırma zorunluluğu yüklenmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir...
" hükmü yer almaktadır.


2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun Ek 1. maddesinde; (Ek: 20/8/2016-6745/33 md.)
"Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmü yer almaktadır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Mekansal kullanım tanımları ve esasları" başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde; "Kültürel tesis alanı: Toplumun kültürel faaliyetlerine yönelik hizmet vermek üzere kütüphane, halk eğitim merkezi, sergi salonu, sanat galerisi, müze, konser, konferans, kongre salonları, sinema, tiyatro ve opera gibi fonksiyonların yer aldığı kamu veya özel mülkiyetteki alanlardır." Anılan fıkranın (j) bendinde ise, "Sosyal tesis alanı: Sosyal yaşamın niteliğini ve düzeyini artırmak amacı ile toplumun faydalanacağı kreş, kurs, yurt, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, yaşlı ve engelli bakımevi, rehabilitasyon merkezi, toplum merkezi, şefkat evleri gibi fonksiyonlarda hizmet vermek üzere ayrılan kamu veya özel mülkiyetteki alanlardır." denmekte olup, plan hükümlerine göre bu alanlarda özel mülkiyete konu birçok tesisin yapılabileceği anlaşılmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın ve Dairemizin E:2021/1910, 2021/1988 sayılı dosyalarının (aynı taşınmazın diğer hissedarları tarafından açılan) birlikte incelenmesinden; Antalya İli, Manavgat İlçesi, .../...Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın yürürlükte olan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca 25.05.2017 tarihinde onaylanan Side (Manavgat) Turizm Alanı Side Mahallesi Revizyon İmar Planında "sosyo kültürel tesis alanı" olarak ayrıldığı, dava konusu taşınmazın, plan notlarında yapılaşmaya ilişkin yönetmeliklere atıfta bulunularak, plan notunda "Bu alanlarda, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde sosyal ve kültürel tesis alanı tanımında yer alan kullanımlar yapılabilir. Bu alanlarda belediyesince onaylanacak projeye uygun olarak uygulama yapılacaktır." ibaresine yer verildiği görülmektedir.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu taşınmaz üzerinde, uygulama imar planı ile plan notlarında belirlenen koşullar dahilinde, mülk sahipleri ile veya devir suretiyle 3. kişiler tarafından yapılaşma hakkının kullanılabileceği, taşınmazın özel mülkiyete konu olacak şekilde kullanım amacının bulunduğu, ortada imar planından kaynaklanan nedenlerle kamulaştırılması gereken bir taşınmazın, başka bir ifade ile hukuki el atma nedeniyle ödenmesi gereken bir tazminat miktarının söz konusu olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, yukarıda açıklanan tüm hususlar birlikte değerlendirildiğinde, davacıların hissedarı olduğu taşınmazın özel mülkiyete konu edilebilecek şekilde kullanım amacının bulunduğu, idare açısından kamulaştırma külfetinin bulunmadığı ve davacıların mülkiyet hakkının hukuka aykırı bir şekilde belirsiz bir süre ile kısıtlandığından bahsedilemeyeceği hususları göz önünde bulundurulduğunda, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, aksi yöndeki temyize konu İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne, davacının temyiz isteminin ise reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik taraflarca yapılan istinaf başvurularının kısmen kabulü, kısmen reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 02/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.