Danıştay 8. Daire 2021/6460 Esas 2022/3686 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/6460
Karar No : 2022/3686

Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan (Davalı): … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı): … Tur. Taş. İhr. İhr. İnş. San. Tic.
Ltd. Şti.
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 02/03/2021 gün ve E:2016/6638, K:2021/1254 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince; karar düzelteme dilekçesinde öne sürülen nedenler 2577 sayılı Yasanın 54. maddesine uygun bulunduğundan Dairemizin 02/03/2021 gün ve E:2016/6638, K:2021/1254 sayılı kararı kaldırıldıktan sonra işin esası yeniden incelendi.
Dava; bir marketin ücretsiz müşteri servis taşımacılığını yapan davacı şirket tarafından, (S) ticari plaka olmadan servis taşımacılığı yapması nedeniyle 154,00.-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin, … gün … sayılı İzmir Büyükşehir Belediye Encümen kararı ile dayanağı olan İzmir Büyükşehir Belediyesi Servis Araçları Yönergesi'nin 7. maddesinin 1. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; 5216 sayılı Yasanın 7 (f) maddesi ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 3. maddesinde yer alan servis araçlarının tanımlarına ilişkin hükümlerinden söz edilerek; 5216 sayılı Yasa'nın yukarıda yer verilen hükümleri ile Büyükşehir Belediyelerine trafik düzenlemelerinin gerektirdiği işleri yürütme ve bu yönde gerekli kararları alma konusunda yetki verildiği görülmüş ise de, yapılacak bu düzenlemelerin mevcut ilgili diğer düzenlemeler ile de uyumlu olması gerektiğinin açık olduğu; öte yandan, Karayolları Trafik Kanununun yukarıda yer verilen düzenlemeleri ile ücretsiz müşteri ve yolcu taşımacılığı işi, umum servis araçlarının yasal tanımı dışında tutulmuş olup, ücretsiz müşteri taşıma işinin, umumi servis araçlarına yönelik olarak belirlenen kurallara dahil edilmesine bu yönüyle olanak bulunmadığı; bu durumda İzmir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin … tarih ve … nolu toplantısında alınan Kararın 7. maddesi ile getirilen düzenleme uyarınca, büyük market ve alışveriş merkezlerine/çarşılara ve bunun gibi yerleri işleten kişi veya kuruluşların kendi müşterilerini taşımak amacıyla yapılan ücretsiz yolcu taşımacılığı araçlarının "S" plakalı olması zorunlu tutulmuş ise de, bu düzenleme, ücretsiz yolcu taşıma işinin umum servis araçları dışında tutulmuş olması nedeniyle 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun yukarıda yer verilen hükümlerine aykırı olduğundan, dava konusu edilen Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin … tarih ve … nolu toplantısında alınan Kararın 7. maddesinde; sebep, konu ve maksat unsurları yönünden hukuka uyarlık görülmediği; öte yandan hukuka aykırı olan Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin … tarih ve … nolu toplantısında alınan Kararın 7. maddesi esas alınmak suretiyle İzmir Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile davacıya 154,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin işlemde de sebep, konu ve amaç unsurları bakımından hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin I. fıkrasının (f) bendinde büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarım, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarım belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” (P) bendinde; taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek, belediyenin görev ve yetkileri arasındadır, kuralına yer verilmiş, 9. maddesinde "Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkam ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur. Bu kanunla büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini planlama, koondinasyon, güzergah belirleme ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir dahilindeki il trafik komisyonu yetkileri UKOME'ce kullanılır. hükmü bulunmaktadır. Bu kanunun 28. maddesinde ise; Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır, hükümleri bulunmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanunun 84 maddesinde; (Uygulanmayacak hükümler, başlıklı) "Bu Kanunla, belediyenin sorumlu ve yetkili kılındığı görev ve hizmetlerle sınırlı olarak; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununda, bu Kanun hükümlerine aykırılık bulunması durumunda bu Kanun hükümleri uygulanır." hükümleri yer almaktadır.
Belediye mevzuatında her tür servis aracının çalışma şekil şartı ve sayısını bilerleme yetkisi belediyelere verilmiş ama bu yetkinin kapsamı ve uygulama esasları ile bu araçların tanımı ve özellikleri bu kanunlarda düzenlenmemiştir. Bu sebeple belediye takdir yetkisi değerlendirilirken, uyumlu olduğu ölçüde (5216, 28 ve 5393, 84. madde uyarınca) 2918 sayılı Kanun ve diğer mevzuat esas alınmaktadır. Bu itibarla ücretsiz müşteri servisinin niteliği ve bu konuda belediye yetkilerinin kapsamı için diğer mevzuatta yer alan hükümlere bakmak gerekmektedir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde " Personel servis aracı: (Ek fıkra: İ 7/10/1996 - 4199/1 md.) Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.
Umum servis aracı: (Ek fıkra: 17/10/1996 - 4199/1 md.) Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir. Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.” düzenlemesine yer verilmiş,
12. maddesinde ise: İl ve İlçe Trafik Komisyonlarının kuruluşu ile görev ve yetkileri:
A) Kuruluş......
B) Görev ve yetkiler:
1. İl sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak,
2. Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, trafikle ilgili sorunları çözümlemek, bütün ülkeyi ilgilendiren Trafik Güvenliği Yüksek Kurulunun müdahalesini gerektiren hususları İçişleri Bakanlığına iletmek.
3. Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek,
4. Gerçek ve tüzelkişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü kişilere işletilmesi için izin vermek, hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğine; belediyelerin her türlü servis aracının çalışma şekil şartlarını belirleme ve ruhsatlarını vermede yetkili olduğu konusunda duraklama bulunmasa da; bu yetki kapsamına girecek servis araçlarının niteliğinin ortaya konulması gerekmektedir.
Belediyenin yetki ve görevlerini belirleyen belediye mevzuatında servis araçlarının tanım ve nitelik yönünden ortaya konulamaması nedeniyle bu tür araçlara ilişkin belirleme yapılan ve bu konuda belediyelerin de yetki sınırını belirleyen Karayolu Trafik Yasasındaki düzenlemede; servis araçlarının ticari araçlar olduğu ve kişi ve kurumların kendi araçları ile kendi personelleri ve yolcularını taşıma işinin servis taşımacılığı kapsamında olmadığı belirtilerek; bu tür taşımacıların servis taşımacıları için getirilen kuralların sağlanmasına gerek olmaksızın yolcu taşımacılığı yapmasına cevaz verildiği görülmektedir. Yalnız, bu tür taşımalar için de belediyelerin, trafikle ilgili yetkileri kapsamında güzergah belirleme, bunlara ilişkin trafik güvenliği ilkelerini belirleme ve denetleme yetkisi bulunmaktadır.
Şu halde, kişi ve kurumların kendi araçları ile kendi yolcularını taşıma işi servis taşımaları kapsamında yer almamakta ise de; kişi ve kurumların kendilerine ait olmayan araçlarla yolcularını taşıtma işi (özellikle bir akit karşılığı yolcusunu taşıtma işi) servis taşımacılığı kapsamında olup; bu şekilde yolcu taşıma işi yapanların, servis taşımacıları için mevzuatta aranacak koşulları taşıması gerekmektedir.
Olayda; İzmir İlinde servis taşımacılığının tahditli ticari plakalarla (S) plaka) yapılacağı konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunmamakla; bir marketin yolcularını bir akit karşılığı taşıdığı ve bu haliyle marketin öz malı olmayan araçla servis taşımacılığı yapıldığı açık olan taşımacılık için ticari plaka aranmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu itibarla; davalı idarece yürürlüğe konulan ve ücretsiz müşteri servis araçlarının ticari plakalı olması gerektiğini kurala bağlayan düzenleme ile bireysel işlemin yukarıda yer verilen belirlemeler uyarınca değerlendirilip, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden, ücretsiz müşteri servislerinin tümünün servis taşımacılığı kapsamında olmadığına ilişkin gerekçe ile verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, ... İdare Mahkemesinin … tarihli E:… K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine, 02/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.