Danıştay 8. Daire 2021/7475 Esas 2022/3850 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/7475
Karar No : 2022/3850


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DAVALI YANINDA MÜDAHİL : …Üniversitesi
VEKİLİ : …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …gün ve E:…, K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalında yaş haddini doldurmuş sözleşmeli öğretim üyesi olarak görev yapmakta olan davacı tarafından, Atatürk Üniversitesi Rektörlüğünce sözleşmeli öğretim üyesi çalıştırılmasına ilişkin kriterler uyarınca görev süresinin 08.10.2019 tarihinden itibaren bir yıl süreyle uzatılmamasına ilişkin YÖK Yürütme Kurulu'nun …tarih ve …sayılı işleminin iptali ile işlem dolayısıyla yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte tarafına ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; davacının Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Usul ve Esasları ile Atatürk Üniversitesi Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Kriterlerini sağladığı, ayrıca emekli bir öğretim üyesi olmasına rağmen bir yıllık süre zarfında 11 adet yayın yapan ve bu yayınlarına da birden çok atıf yapılan davacı gibi yetkin bir öğretim üyesine anılan bölümde ihtiyaç olduğu açık olduğu görüldüğünden mahkeme kararının etkili bir şekilde uygulanmamasına sebebiyet veren, kararın icrası hakkı, mahkemeye erişim ve adil yargılanma haklarını zedeleyen ayrıca gerekçesiz ve salt takdir hakkı ileri sürülerek tesis edildiği anlaşılan uyuşmazlık konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılarak dava konusu işlemin iptaline, parasal hak kaybından ancak sözleşmeli olarak çalıştırılmadığı takdirde bu karar uyarınca (maddi zarardan) söz
edilebileceği anlaşıldığından bu aşamada davacının maddi tazminat talebinin reddedilmesi gerekeceğinden parasal hakların ödenmesi isteminin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesince; davacının, Atatürk Üniversitesi Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin 30/01/2018 tarihli kriterlerden ilk üç kriteri sağlamadığı, ayrıca davacının daha önce çalıştığı Kalp Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalındaki eğitim ve tedavi hizmetlerinin davacı ayrıldıktan sonra da kesintisiz sürdürüldüğü ve bu şekilde klinik hizmetlerinin sekteye uğraması durumunun söz konusu olmadığı, 2547 sayılı Kanunun 30/2. maddesinde getirilen düzenlenmenin amacının yalnızca ihtiyacın giderilmesine yönelik olmadığı, nitekim ihtiyacın giderilmesi ve yeni öğretim üyelerinin yetkinleşmesi bağlamında üniversiteye davacı emekli olmadan hemen önce ve emekli olduktan sonra yeni öğretim üyesi alımı yapılarak kadroların yenilendiği, bu kapsamda davacının çalışmasına ihtiyaç duyulmadığı, davacı tarafından üniversitece belirlenen kriterlerin iptali istemiyle açılan davanın retle sonuçlandığı ve kararın kesinleştiği, 2547 sayılı Kanunun 30/2. maddesinde belirtilen kriterler bakımından Lisansüstü programların açılabilmesi veya devam ettirilebilmesi için gerekli öğretim üyesi sayısının yeterli olmadığına dair dosyada herhangi bir bilgi ve belge ile taraflarca aksi yönde bir iddianın bulunmadığı, davacının görev süresinin uzatımı konusundaki Anabilim Dalı Kurulu kararındaki görüşünde zorunlu ders yükünden fazla teorik ders olduğu yönünde bir ibare ve bilgi olmadığı gibi bu kriter kapsamındaki görüşün bir profesörün azalması ile anabilim dalındaki teorik derslerdeki katkının azalacağı yönünde olduğu, objektif, nesnel ölçüler içeren kriterlere göre yapılan değerlendirme neticesinde davacının sözleşmesinin bir yıl süreyle uzatılmamasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak kararının dava konusu işlemin iptaline yönelik kısmının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptali istemi yönünden davanın reddine, parasal hakların reddine dair kısmı yönünden ise; davacının sözleşmesinin uzatılmamasına dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı yargı kararı ile saptandığından söz konusu işlem nedeniyle mahrum kalınan parasal hak taleplerine ilişkin istemin de reddi gerekçesiyle istinaf isteminin kararın bu kısmı yönünden gerekçeli olarak reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı vekili tarafından, müvekkilinin çalıştığı bölümde öğretim üyesi açığı bulunduğu, üniversite tarafından sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin kriterlerin tamamını sağladığı, sözleşmesinin uzatılmamasına dair işleme karşı açtığı davanın ... İdare Mahkemesi kararı ile iptal ile sonuçlandığı,buna rağmen Mahkeme kararı uygulanmayarak, tamamen keyfi olarak herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin sözleşmesinin uzatılmamasına karar verildiği belirtilerek istinaf kararının bozulması istenilmiştir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olarak verilen istinaf kararının onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının ilk olarak 08.10.2018 tarihinde Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesinde bir yıllığına sözleşmeli öğretim üyesi olarak göreve başladığı, davacının, söz konusu sözleşme süresinin dolmasından önce 03.07.2019 tarihinde sözleşmesinin 1 yıl süreyle uzatılması talebinde bulunduğu, talebin Atatürk Üniversitesi Rektörlüğünün …tarih ve …sayılı işlemi ile reddedildiği, bu işlemin iptali istemiyle …İdare Mahkemesine açılan davada, Mahkemenin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, Mahkemenin bu kararı uyarınca Atatürk Üniversitesi Rektörlüğünün …tarih ve E.…sayılı yazısında belirtilen "davacının Atatürk Üniversitesi aleyhine açtığı davada iptal kararı verildiği, sözleşmeli öğretim üyesi olarak çalıştırılabilmesi için gerekli olan şartları sağlamadığına ve çalıştırılmasının uygun olmadığına dair, Anabilim Dalı Başkanlığı, Cerrahi Tıp Bilimleri Bölüm Başkanlığı, Fakülte Yönetim Kurulu ve Üniversite Yönetim Kurulu Kararlarının gönderildiği" gerekçeyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bildirildiği, anılan bildirim üzerine Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Yürütme Kurulunun …tarih ve …sayılı kararı ile davacının bir yıl süre ile sözleşmeli öğretim üyesi olarak çalışma talebinin reddine karar verilmiştir.
Bunun üzerine; davacı tarafından, sözleşmesinin uzatılmamasına ilişkin işlemin iptali ile, işlem nedeniyle mahrum kaldığı parasal haklarının tarafına ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 30. maddesinde "Emeklilik yaş haddi" başlıklı "... Geçici 55 inci maddenin ikinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, yaş haddini dolduracakları tarihten önce başvurmuş olup sözleşme tarihi itibarıyla öğretim üyesi kadrolarında bulunanlardan yükseköğretim kurumlarınca belirlenen bölüm ve programlarda görevlerinde kalmalarında fayda görülenler, yükseköğretim kurumunun teklifi ve Yükseköğretim Kurulunun onayı ile emeklilik yaş hadlerini doldurdukları tarihten itibaren, yetmiş beş yaşını geçmemek üzere emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanıncaya kadar birer yıllık sürelerle sözleşmeli olarak çalıştırılabilirler...Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir.
" düzenlemesine yer verilmiştir.
Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen, Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Usul Ve Esasların "Başvuru ve kabul şartları" başlıklı 3 üncü maddesinde; "(1) Yükseköğretim kurumlarının emeklilik yaş haddini doldurmuş öğretim üyelerini sözleşmeli olarak çalıştırabilmesi için, senato tarafından bu hususa ilişkin nesnel ve objektif kriterlerin belirlenerek öğretim üyelerine duyurulması gerekmektedir. (...) (3) Kriterleri sağlayan öğretim üyelerinin sözleşmeli olarak çalıştırılma teklifleri; bölüm başkanının, anabilim dalı başkanı ve bölüm kurulunun görüşünü alarak vereceği gerekçeli uygun görüş üzerine, fakülte/enstitü/yüksekokul/konservatuvar yönetim kurulu ile üniversite yönetim kurulunun kararı ve rektörün teklifi ile Yükseköğretim Kuruluna gönderilir. Üniversitenin teklif edilen alandaki öğretim üyesi ihtiyacı ya da teklif edilen alanın Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen öncelikli alanlardan olup olmadığı değerlendirilerek, Yükseköğretim Yürütme Kurulunca sözleşmeli olarak çalıştırılması uygun görülenler, emeklilik yaş hadlerini doldurdukları tarihten itibaren birer yıllık süreyle sözleşmeli olarak çalıştırılabilirler. Sözleşmeler aynı usulle, öğretim üyelerinin yetmiş beş yaşını doldurdukları tarihi geçmemek üzere emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanıncaya kadar birer yıllık sürelerle uzatılabilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Atatürk Üniversitesi Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Kriterlerde; "İlk müracaat esnasında, emeklilik yaş haddini doldurmuş öğretim üyelerinin üniversitede sözleşmeli olarak çalışabilmeleri için; öğretim üyelerinin yaş haddini doldurmaları tarihi öncesi, doktor öğretim üyelerinin son atanma süreleri içersinde, doçent ve profesörlerin ise son beş yıl içerisinde, yaptıkları bilimsel çalışma ve etkinlikleriyle, en son tarihli Atatürk Üniversitesi Öğretim Üyeliği kadrolarına başvuru için gerekli koşullar ve uygulama esaslarında belirtilen atama kriterlerinin yeniden sağlanmasının ön şart olması kaydıyla; 1-Lisansüstü programların açılabilmesi veya devam ettirilebilmesi için gerekli öğretim üyesi sayısına ihtiyaç duyulması, 2-Tıp ve Diş Hekimliği Fakültelerinde, ilgili öğretim üyesinin emekli olması durumunda klinik hizmetlerinin sekteye uğraması, 3-İlgili Anabilim dalında, danışmanlık ve uzmanlık alan dersleri hariç, öğretim üyesi başına düşen zorunlu ders yükünden fazla teorik ders olması, 4-Sözleşmenin yenilenmesinin talep edilmesi halinde, ilk müracaattaki ön şart dışındaki ilk üç maddeden herhangi birini sağlamak koşuluyla sözleşmeli olarak çalıştığı yıl içersinde, Cari Akademik Teşvik Ödeneği Yönetmeliği esas alınarak, atıflardan en fazla 15 puan almak kaydıyla toplamda 50 puan almış olmak. Üniversite Senatosu tarafından belirlenen kriterlerin sağlanması halinde, sözleşmeli öğretim üyesi çalıştırılmak istenenler hakkında kurullardaki oylamalar gizli yapılacaktır." düzenlemesi bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Mahkeme kararlarının gereği gibi yerine getirilmesi, yasama ve yürütme organları ile idare için anayasal ve yasal bir yükümlülüktür. Biri, yasalarda gösterilen süreler içinde yargı kararlarının gereklerine uygun işlem yapmak ve eylemde bulunmak; diğeri de, bu kararları hiçbir suretle değiştirmemek gibi iki yönlü olan bu yükümlülük, yasama ve yürütme organları ile idareye, yargı kararlarının hukukî sonuçlarının oluşmasına engel olma ya da onları etkisizleştirme yetkisi tanımamakta; aksine, yargı kararlarının bu etki ve sonuçlarının hayata geçirilebilmesi için gerekeni yapma zorunluluğu getirmektedir.
Dava konusu olayda; davacı Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalında yaş haddini doldurmuş sözleşmeli öğretim üyesi olarak çalışmakta iken 08.10.2019 tarihinde sona erecek olan sözleşmesinin 2547 Sayılı Kanunun 30. maddesi uyarınca yenilenmesi amacıyla Atatürk Üniversitesine başvuruda bulunduğu, anılan başvurunun reddedilmesi üzerine söz konusu işlemin iptali istemiyle açılan davada …İdare Mahkemesi'nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararında belirtilen "... davacının davalı üniversite tarafından belirlenen ilk üç kriteri hangi gerekçeyle sağlayamadığı ve davacının sözleşmesinin uzatılmaması gerekçesinin kararda belirtilmediği, davalı idarece savunma dilekçesi ekinde gönderilen bilgi ve belgeler ile Mahkemece yapılan ara kararına istinaden gönderilen bilgi ve belgelerde de davacının, anılan kriterlerin ilk üçünden herhangi birini sağlamadığına ilişkin delil olmadığı, bu hususun davalı üniversite tarafından kanıtlanmadığı, belgeler üzerinde yapılan değerlendirmede; davacının görev yaptığı kalp damar cerrahisinde 5 profesör kadrosu bulunduğu, bu kadrolardan dördünün dolu olduğu, 1 adet profesör kadrosunun boş olduğu, anılan bölümde profesör ünvanlı öğretim üyesine ihtiyaç duyulduğunun açık olduğu, ayrıca Kalp Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı Başkanlığınca, bölümde 2 doçent ve 1 doktor öğretim üyesi kadrosu oluşturulduğu, bu kararla da anılan bölümde öğretim üyesi ihtiyacının açık olduğu, davacının sözleşmesinin uzatılması talebine istinaden Kalp Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı Başkanlığınca Cerrahi Tıp Bilimleri Kuruluna gönderilen görüş yazısında da davacının çalışmasına ihtiyaç duyulduğunun belirtildiği, davacının çalıştığı dönem içersinde davacının sözleşmeye aykırı davranışı olduğuna ilişkin davalı idarece yapılmış bir tespit olmadığı, netice itibariyle davacının davalı üniversite tarafından belirlenen emekli öğretim üyesi çalıştırma kriterlerini sağladığı, davalı üniversite tıp fakültesi yönetim kurulunun yaptığı toplantıda gizli oyla alınan kararda, anılan kriterler değerlendirilmeksizin ve gerekçe belirtilmeksizin davacının sözleşmesinin uzatılması talebinin reddinde ve davalı üniversite rektörlüğünün bu hususta bir değerlendirme yaparak talebi Yüksek Öğretim Kuruluna göndermesi gerekmekte iken, yapılacak bir işlem bulunmadığı gerekçesiyle talebin geri çevrilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır...." gerekçesi ile işlemin iptaline karar verildiği, kararın da istinaf isteminin reddedildiği, Bölge İdare Mahkemesinin verdiği kararın ise Dairemizin 07/06/2022 tarih ve E:2021/5612,K:2022/3848 sayılı kararı ile onanmasına karar verilmiştir.
İdarelerce Mahkeme kararlarının uygulanması aşamasında kararda yer alan gerekçeler göz önüne alınarak işlem tesis etmesi gerekmektedir.
Davacının sözleşmesinin uzatılmamasına ilişkin ilk işlemin iptaline dair ilgili Mahkeme kararında, davalı üniversitede davacının hizmetine ihtiyaç bulunduğunun açık olduğuna dair karar verilmesine rağmen, Mahkeme kararını etkisiz kılacak şekilde, üniversite yönetim kurulu kararında, davacının hizmetine ihtiyaç bulunup bulunmadığına dair somut herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın, sadece davacının çalışmadığı dönemde görev yaptığı bölümde herhangi bir aksaklık olmadan işlerin yürütüldüğü gerekçe gösterilerek yapılan gizli oylama ile sözleşmesinin uzatılmamasına karar verildiği, verilen bu kararın da davalı Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'na gönderildiği, davalı idarenin de üniversite yönetim kurulu kararı doğrultusunda davacının sözleşmesinin uzatılmamasına karar verildiği görülmektedir.
Yukarıda aktarılan …İdare Mahkemesinin E:…, K:…sayılı kararından da anlaşıldığı üzere, davacının Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Usul ve Esasları ile Atatürk Üniversitesi Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Olarak Çalıştırılmasına İlişkin Kriterleri sağladığı görülmektedir.
Bu durumda; davacının görev yaptığı Anabilim Dalı'nda, davacı gibi deneyimli ve tecrübeli öğretim üyelerine ihtiyaç bulunduğuna dair Anabilim Dalı Kurul Kararına rağmen, davacının hizmetine ihtiyaç bulunmadığına dair herhangi bir somut gerekçe belirtilmeksizin, davacının üniversitece belirlenen kriterleri sağladığına dair verilen Mahkeme kararını da etkisiz kılacak şekilde, Üniversite Yönetim Kurulunca Karar alındığı, alınan bu kararın davalı idareye gönderilmesi sonrasında da davalı idarece bu hususlar yönünden herhangi bir inceleme yapılmadan, davacının sözleşmesinin uzatılmadığı anlaşıldığından, Mahkeme kararının etkili bir şekilde uygulanmamasına sebebiyet veren, gerekçesiz ve salt takdir hakkı ileri sürülerek tesis edildiği anlaşılan uyuşmazlık konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Öte taraftan, davacının hukuka aykırı işlem sebebiyle uğradığı parasal kayıplarının
bir yıllık sözleşme süresini geçmeyecek şekilde hesaplanarak davacıya ödenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin kısmen iptal kısmen ret yönündeki Mahkeme kararına yönelik istinaf isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlemin iptaline dair kısmın kaldırılarak bu kısım yönünden davanın reddine, parasal haklarının ödenmesi istemine yönelik kısmı yönünden ise gerekçeli istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …gün ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 07/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.