K  A  R  A  R

Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi

İsteminde Bulunan(Davacı)                          : A.G.

Karşı Taraf (Davalı)                                       : Anayasa Mahkemesi Başkanlığı

O L A Y                                                        :

1-HÜKÜM UYUŞMAZLIĞI’NIN GİDERİLMESİ TALEBİNDE BULUNAN  DAVACI 10.09.2015 TARİHLİ DİLEKÇESİNDE ÖZETLE;

Kendisinin, 04.01.2000 tarihinden 19/11/2001 tarihine kadar Mardin ili Kızıltepe Tarım İlçe müdürü olarak görev yaptığını, eş zamanlı süreçte eşi Tezcan Gencer’in de Tarım İl Müdürü olarak görev yaptığını, eşinin görevi devam ettiği sırada kendisinin başka bir İle tayin olduğunu, görev yaptığı sürede Kızıltepe İlçe Müdürlüğünün milyonlarca dolar tarımsal teşviklerde usulsüzlüğünü tespit ettiğini ve idari ve adli işlemler başlattığını, bu nedenlerle çetevari oluşumların "husumetlerinin odağı" haline geldiğini ve "suikast" girişimleri gerekçesiyle tarafına İl güvenlik komisyonunca iki sivil yakın koruma verildiğini,

Bu şekilde görev yaptığı sırada idare tarafından tayininin çıkarıldığını, 18 Ocak 2002 günü "hakim ve savcı kararı olmaksızın" ve "adli görevi olmayan", "adli kolluk olmayan" bir kısım JİTEM denilen Jandarma istihbarat personellerince "hukuken tanımsız" olan "sivil bir alana" cebren alındığını ve hakim ve savcı kararı ve bilgisi olmadan, adli görevi olmayanlarca üç gün burada alıkonulduğunu, üçüncü gün adli birime teslim edildiğini ve ancak üç gün sonra avukatla görüşme imkanı verildiğini, tarafına atılı suçlamaların söylenmediğini, beşinci gün çıkarıldığı sorgu hakimince zapta geçen taleplere rağmen suçlamalarla ilgili bilgi verilmeden tutuklandığını ve itirazların katalog gerekçelerle reddedildiğini, 123 gün bu şekilde "rüşvet"  suçlaması ile tutuklu kaldığını, hazırlanan iddianame ile üzerine atılı suçun irtikap olduğunu öğrendiğini, Mardin 2.ağır Ceza Mahkemesi’nin E:2002/97 kaydında açılan davanın 4. duruşmasında tahliye edildiğini ve 12 yıl 6 ay süren yargılama sonucunda hakkında "delil yetersizliği" gerekçesiyle beraatine karar verildiğini, kararın 04.06.2014 tarihinde kesinleştiğini,

Uğradığı tüm bu haksızlıklar nedeni ile  Anayasa’nın 17 ve 36. Maddeleri kapsamında Anayasa Mahkemesi’ne müracaat ettiğini ve dosyasının 2014/12874 esasa kaydedildiğini, yapılan başvuruda Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yargılama sırasında yapılan tüm hak ihlallerinin tespitinin istendiğini, Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararında başvuruyu sadece 36.md.si kapsamında "adil yargılama hakkının ihlali" kapsamında değerlendirdiğini ve "uzun yargılama" gerekçesiyle lehine manevi tazminata hükmettiğini, "GEREKÇELİ KARAR HAKKI VE AİHMS DE YER ALAN DİĞER TÜM İHLALLER" yönünden ise "olağan kanun yollarına başvurulmadığı" gerekçesi ile başvurunun reddine hükmettiğini ve  bu şekilde kararlar arasında olumsuz hüküm uyuşmazlığı doğduğunu,

Nitekim Anayasa Mahkemesi’nin görevli olduğu ihlal konusunda karar kesinleştiği halde iç hukuk yolunu belirsiz şekilde atıf yapmasının, haklarının eritilmesi sonucunu doğurduğunu ve  "olumsuz hüküm olduğu" nda kuşku bulunmadığını,

Diğer taraftan; E.2014/12874 sayılı başvuru için Karar"da sadece "makul sürede yargılama yapılmaması" gerekçesiyle hükmedilen tazminat miktarının da "ölçülülük kriteri" gerekçesinin bulunmadığını, bu kararın kendisinin toplumda saygın bir kamu görevlisi iken; salt yolsuzluklarla mücadele ettiği için ve asli kadrosu veteriner hekim iken, 18 Ocak 2014 tarihli kamudaki hekimlerin tam gün yasası ile kendi nam ve hesabına çalışma yasağı getirilen yasa ile geçen sürede de, yargılama boyunca asli kadrosunun tarafına tanıdığı haklardan yoksun kalmış iken, itibari 12 yıl 6 ay "şüpheli" olarak ağır zarara uğramış iken, hangi kriter ile manevi tazminatın taktir edildiğinin belirtilmediğini,

Bunların yanı sıra, kendisine uygulanan işkence suçunun da, diğer haklar içinde eritilerek hükme bağlanmadığını, Sözleşmenin 5.maddesinin l/a bendinde "özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin" olan "sivil alanda alıkonulma" sına ilişkin hak ihlali dava dosyasında ve zabıtlarda delilleri ile sabit iken, bu ihlalin eritilerek uğradığı maddi manevi zararın da eritilmiş olmasının olumsuz hüküm uyuşmazlığına neden olduğunu, yine sözleşmenin "adil yargılanma hakkına ilişkin olan" 5.md/3.,4.,5. maddeleri ve yine Sözleşmenin 6.md./l.,2.,3.-a,b,c bentlerindeki hakları ihlal edildiği halde bu  ihlallerinin tespitinin yapılmadığını belirterek;

Yüksek Mahkemece res"en gözetilecek sair nedenlerle ortaya çıkan görev uyuşmazlığının giderilmesi için anılan Başvuru Dosyaları Anayasa Mahkemesi’nden talep edilerek "hüküm uyuşmazlığı" konusunun giderilmesini ve Karar"ın bozulmasını ve tarafına 1.000.000 Lira manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiş ve bu şekilde oluştuğunu iddia ettiği hüküm uyuşmazlığının giderilmesine karar verilmesini istemiştir.

2-ANAYASA MAHKEMESİ’NİN HÜKÜM UYUŞMAZLIĞI’NA KONU EDİLEN 10.03.2015 GÜN VE 2014/12874 ESAS SAYILI DOSYASINDA YAPILAN İNCELEME;

 Davacı hakkında, Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 01.03.2002 gün ve 2002/228 sayılı iddianamesi ile rüşvet irtikap suçlarından dava açıldığı, Mardin 2.Ağır Ceza Mahkemesi’nin 21.02.2008 gün ve 2002/97 Esas, 2008/48 Karar sayılı kararı ile, davacının üzerine atılı suçları işlediğine dair yeterli delil bulunmadığı gerekçesi ile beraatine karar verildiği, kararın Maliye  Hazinesi tarafından temyizi üzerine Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin  19.01.2012 gün ve 2008/14810 Esas, 2012/145 Karar sayılı kararı ile  rüşvet suçu yönünden  onandığı, irtikap suçu yönünden ise soruşturma dosyasına dayalı karar verildiği gerekçesi ile bozulduğu, Yargıtay bozma ilamına uymak sureti ile yeniden yargılama yapan Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi neticede verdiği  08.05.2013 gün ve 20125/74 Esas, 2013/127 Karar sayılı kararı ile davacının üzerine atılı irtikap suçundan da delil yetersizliği nedeni ile  beraatine karar verdiği, verilen bu karar da Maliye Hazinesi tarafından temyiz edildiği ve Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin  04.06.2014 gün ve 2014/2746 Esas, 2014/6106 Karar sayılı kararı ile onandığı anlaşılmıştır.  

 Davacı Anayasa Mahkemesi’ne müracaat dilekçesinde; üzerine atılı rüşvet ve irtikap suçlarından beraatine hükmeden Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 21.02.2008 gün ve 2002/97 Esas, 2008/48 Karar sayılı kararının, Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 19.01.2012 gün ve 2008/14810 Esas, 2012/145 Karar sayılı kararı ile rüşvet suçu yönünden onandığını, irtikap suçu yönünden ise soruşturma dosyasına dayalı karar verildiği gerekçesi ile bozulması sonrasında verdiğini, yine Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nce üzerine atılı suçlardan beraatine hükmeden 08.05.2013 gün ve 20125/74 Esas, 2013/127 Karar sayılı kararının, Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 04.06.2014 gün ve 2014/2746 Esas, 2014/6106 Karar sayılı kararı ile onandığını, Mahkemenin beraat kararına ilişkin ‘delil yetersizliği’ şeklindeki gerekçesi dışında herhangi bir açıklama yapılmamasının Anayasa’nın 17. Maddesi ile koruma altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığının geliştirilmesi ve korunması hakkının ihlali niteliğinde olduğunu, ayrıca gerek soruşturma ve gerekse yargılama sırasında maruz kaldığı hukuk dışı işlem ve eylemler ile 12,5 yıl süren yargılama nedeni ile Anayasa’nın 36. Maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının da ihlal edildiğini belirterek; söz konusu ihlallerin tespiti ile 6212 sayılı Kanun’un 50. Maddesi gereğince lehine 1000,00 TL tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

Anayasa Mahkemesi, davanın esası ile ilgili olarak verdiği, 10.03.2015 gün ve 2014/12874 Esas sayılı kararında ise; davanın başvurusunu, makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddiası ile Yargılamanın sonucu itibari ile adil olmadığı iddiası noktalarında incelemiş ve;

Davacının, davanın yargılamanın sonucu itibariyle adil olmadığı yönündeki başvurusunu Mardin 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen 21.02.2008 gün ve 2002/97 Esas, 2008/48 Karar ile 08.05.2013 gün ve 20125/74 Esas, 2013/127 Karar sayılı kararlar aleyhine davacı tarafından olağan kanun yollarına başvurulmamış olması nedeni ile ‘başvuru yollarının tüketilmemiş olması’ nedeni ile kabul edilemez olduğuna hükmetmiş;

Davacının, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği yönündeki başvurusunu ise, başvuruya konu ceza davasının; hukuki meselenin çözümündeki güçlük, maddi olayların karmaşıklığı, delillerin toplanmasında karşılaşılan engeller, taraf sayısı gibi kriterler dikkate alındığında karmaşık olmaktan uzak olduğunu somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığını belirterek; on iki yıl dört aylık yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu gerekçesi ile kabul etmiş ve davacı lehine 11.650.00 TL manevi tazminata hükmetmiştir.

 Davacı bu karar neticesinde, sadece makul sürede yargılanma hakkı yönünden tazminata hükmedilerek, diğer hak ihlallerinin makul sürede yargılanma hakkı içinde eritilmesi ve adil yargılanma hakkının ihlal edildiği yönündeki iddiasının, yasal yollara başvurulması gerekçesi ile kabul edilemez olduğuna karar verilmesi hususlarının hüküm uyuşmazlığına neden olduğunu belirterek, Mahkememize müracaat etmiştir.

3- DANIŞTAY BAŞSAVCILIĞI VE YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI GÖRÜŞLERİNE MÜRACAAT EDİLMEME GEREKÇESİ

Koşullarının birlikte gerçekleşmesi aranmaktadır.