Danıştay 6. Daire 2021/4675 Esas 2022/6873 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Antalya ili, Muratpaşa ilçesi, bir taşınmazın akaryakıt istasyonu olarak belirlenmesine yönelik nazım imar planının ve uygulama imar planının iptali talebiyle yapılan başvuruların reddedilmesine ilişkin dava açılmıştır. Ancak, dava açan tarafın dava açma ehliyetinin bulunmaması nedeniyle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir. İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetlenebilmesi için ön koşullardan olan menfaat ilişkisinin kişisel, meşru ve güncel olması gerektiği belirtilerek, davacının mülkiyeti kendisine ait olmayan taşınmaz için belirlenen kullanım kararının değiştirilmesi üzerine tesis edilen işlem yönünden meşru ve kişisel bir menfaat ihlalinin söz konusu olamayacağı ifade edilmiştir. Kararda, davacının başvurusunun 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 10. maddesi kapsamında olduğu ve davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Kanuna göre, iptal davalarında dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisinin varlığı aranmaktadır. A

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4675
Karar No : 2022/6873

TEMYİZ EDENLER : I- DAVALILAR
1- … Belediye Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. … 2- … Belediye Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. … II-DAVALI YANINDA MÜDAHİLLER
1- … Vakfı
VEKİLİ : Av. … 2- … Petrolcülük Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Dayanışma Derneği Adına …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya ili, Muratpaşa ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselin akaryakıt ve servis istasyonu alanı olarak belirlenmesine yönelik nazım imar planının iptal edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı büyükşehir belediye başkanlığı işlemi ile uygulama imar planının iptal edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı ilçe belediye başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … . İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; dosyada yer alan bilgi ve belgelerle yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu parselin akaryakıt istasyonu için aranan şartları sağlamadığı, taşıt ve yaya trafiğini olumsuz etkilediği, plan kararının alınmasında sağlıklı bir planlama sürecinin yürütülmediği, dava konusu planların şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olmadığı, planların iptali istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemler hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı, dava konusu işlemlerin planların iptal edilmesi talebinin reddine ilişkin işlem olması nedeniyle planlara yönelik inceleme yapılmaması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Antalya ili, Muratpaşa ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parsel … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile konut alanından akaryakıt ve servis istasyonu alanına dönüştürülmüştür.
Bu işleme karşı açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Büyükşehir belediye meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla dava konusu alanda 1/5000 ölçekli nazım imar planı onaylanmış ve dava konusu parsel akaryakıt istasyonu alanı olarak belirlenmiştir.
Nazım imar planına uygun olarak büyükşehir belediye meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile taşınmaz yine akaryakıt istasyonu alanı olarak belirlenmiştir.
Davacı tarafından, dava konusu planlarda belirlenen akaryakıt istasyonu alanının kaldırılması talebiyle yapılan başvuruların reddi üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 14. maddesinde de; dava dilekçelerinin ehliyet yönünden inceleneceği ve 15/1-b maddesinde; bu hususta Kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği düzenlenmiştir.

Yine 2577 sayılı Kanunun 10. maddesinde, ilgililerin, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabilecekleri düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu kararın niteliğine göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
Her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için iptal davalarında dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisinin varlığı aranmaktadır. Uyuşmazlıklarda davacının menfaatinin, iptali istene işlemle ne ölçüde ihlal edildiği yargı mercilerince takdir edilmektedir. Söz konusu menfaat ilişkisinin kişisel, meşru ve güncel olması, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir.
İncelenen dosyada, dava konusu parselin akaryakıt istasyonu olarak belirlenmesinin uygun olmadığı ileri sürülerek yapılan imar planlarının değiştirilmesi istemiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. maddesi kapsamında başvuruda bulunulduğu görülmüştür.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, menfaat ihlalinin tespitinde ilgilinin idari işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilişkisinin kurulması gerektiği açıktır. İlgililerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. maddesi kapsamında başvuru yaparak ancak kendi mülkiyetlerinde bulunan taşınmazlara ilişkin imar planı değişikliği talep edebilecekleri, kendi mülkiyetlerinde bulunmayan taşınmaza yönelik kullanım kararının değiştirilmesini isteyemeyecekleri dikkate alındığında, davacının 10. madde kapsamında başvuru yaparak mülkiyeti kendisine ait olmayan uyuşmazlığa konu taşınmaz için belirlenen kullanım kararının değiştirilmesi üzerine tesis edilen işlem yönünden meşru ve kişisel bir menfaat ihlalinin söz konusu olamayacağı açıktır.
Bu durumda, imar planı değişikliği talebinin reddine ilişkin işlemler yönünden davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların ve yanında müdahillerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.