Danıştay 6. Daire 2021/10574 Esas 2022/6913 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Diyarbakır'da bulunan taşınmazların su havzası içerisinde olduğu gerekçesiyle kamulaştırılması, kamulaştırma yapılmadığı takdirde trampa yapılması veya su havzasından çıkarılması talebiyle açılan davada, İdare Mahkemesi kararı temyiz edilmiştir. Davacı, taşınmazların mutlak koruma alanında olmadığını ve kamulaştırma zorunluluğunun bulunmadığını ileri sürmüştür. Danıştay Altıncı Dairesi, Gözeli İçme Suyu Havzası Koruma Yönetmeliği'ni inceleyerek taşınmazların birinci derece koruma alanında bulunduğu sonucuna varmıştır. Ancak tarımsal faaliyetin kısıtlandığına dair bir hüküm bulunmayan imar planlarına uygun olarak kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Kararda, taşınmazların trampa yapılması ve su havzasından çıkarılmasına ilişkin taleplerin de incelenmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Kanun Maddeleri:
- Gözeli İçme Suyu Havzası Koruma Yönetmeliği:
- Tanımlar başlıklı 2. maddenin birinci fıkrasının (o) bendi
- Mutlak koruma alanı başlıklı 6. madde
- Birinci derece koruma alanı başlıklı 7. madde.

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/10574
Karar No : 2022/6913

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … İdaresi Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Diyarbakır İli, Bağlar İlçesi, … Mahallesi …, …, … ve … parsel sayılı taşınmazların su havzası içerisinde bulunduğundan bahisle kamulaştırılması, kamulaştırma yapılmadığı taktirde trampa yapılması, bu da yapılmadığı taktirde su havzasından çıkarılmasına yönelik … tarih ve … sayılı başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 16/01/2018 tarih ve E:2013/4363, K:2018/86 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak taşınmazlar üzerindeki mülkiyet hakkının imar planlarında belirtilen tarımsal nitelikli alan fonksiyonu uyarınca kullanmada Yönetmelik hükümlerinden kaynaklanan bir kısıtılığın olduğu, Yönetmelik hükümleri gereğince kısıtlanan taşınmazların kamulaştırılması gerektiğinden dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Gözeli içme suyu havzasının iki adet koruma alanından oluştuğu, uyuşmazlığa konu taşınmazların mutlak koruma alanında değil, birinci derece koruma alanında kaldığı, birinci derece koruma alanında kalan taşınmazların kamulaştırılması gibi bir zorunluluğun bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Diyarbakır İli, Bağlar İlçesi, … Mahallesi …, …, … ve … parsel sayılı taşınmazların su havzası içerisinde bulunduğundan bahisle kamulaştırılması, kamulaştırma yapılmadığı taktirde trampa yapılması, bu da yapılmadığı taktirde su havzasından çıkarılmasına yönelik … tarih ve … sayılı başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Gözeli İçme Suyu Havzası Koruma Yönetmeliğinin "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasının (o) bendinde; mutlak koruma alanının (yeraltı suyu işletme alanları ve su kaynakları) kaynak veya kuyunun hidrojeolojik, jeolojik ve coğrafi konumuna göre … tarafından yapılmış/yaptırılmış bilimsel çalışmalarla belirlenmiş su kaynağının veya kuyunun yakın çevresini ifade ettiği belirtilmiş, "Mutlak koruma alanı" başlıklı 6. maddesinde; "Bu alanda yalnız yeraltı suyu işletme tesisinin bulunmasına ve çalışmasına müsaade edilir, başka hiçbir maksat için kullanılamaz.
Bu alan DİSKİ Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırılır." hükmüne,
Yine aynı Yönetmeliğin "Birinci derece koruma alanı" başlıklı 7. maddesinde ise; "(1) Kentsel yapılaşma (rekreasyon tesisleri hariç) izin verilmez.
(2) Akaryakıti LPG istasyonu vb. yakıt depolama ve iletme tesislerine izin verilmez.
(3) Uçak pisti ve yollarına, demiryollarına izin verilmez.
(4) Kentsel, evsel ve endüstriyel hiçbir atığın (sıvı yada katı ) alan içerisine, deşarjına, atılmasına, depolanmasına, yok edilmesine ve üretimine izin verilmez.
(5 )Mezarlık alanlarına izin verilmez.
(6) Madencilik (işletme, zenginleştirme, gang veya atık malzemesinin yıkanması, taş ve mermer ocağından malzeme alınması) izin verilmez.
(7) Endüstriyel fabrikalar ve organize sanayi bölgelerine izin verilmez.
(8) Nükleer aktivitelere izin verilmez.
(9)(Değişik G.K.09/11/2021-05) imar planlarında belirtilen tarımsal nitelikli alan fonksiyonu uyarınca tarımsal faaliyetlere izin verilir.
(10) (Değişik G.K.09/11/2021-05) Yeraltı sularının içme suyu maksadıyla kullanıldığı alanlarda, kullanılan tarım ilaçlarının doğal şartlarda parçalanabilir ve canlılarda uzun süreli birikim yapmayacak türden olması gerekir. Bunların kullanımı konusunda, Tarım ve Orman
Bakanlığının ilgili birimlerinden izin alınır.
(11) (Değişik G.K.09/11/2021-05) Fazla veya yanlış gübre kullanılmasına ilişkin denetlemeler ile bu maddenin (9) ve (10)’ uncu fıkrasındaki hükümlerin denetimi Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılır.
(12) Koruma çalışmalarına rağmen kirlilik durumunda artışın olması halinde tedbirler programında belirtilen hususlardan daha kısıtlayıcı tedbirler ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak SYGM tarafından belirlenir.
(13) Katı atık ve tehlikeli atık düzenli depolama tesislerine (atık barajları) izin verilmez.
(14) Su kirlenmesine sebep olan maddelerin yeraltında depolanması yerinde çıkarılmasına izin verilmez.
(15) Metalürji ve petrokimya tesislerine izin verilmez." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, taşınmazları kapsayan alanda 1/1000 ölçekli uygulama imar planının bulunmadığı, taşınmazların 1/25000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alanda kaldığı, taşınmazların, Gözeli Havzası birinci derece koruma alanında bulunduğu görülmüştür.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin incelenmesinden, Gözeli Havzası birinci derece koruma alanında kalan taşınmazların kamulaştırma zorunluluğu bulunmadığı, taşınmazın 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alanda bulunduğu göz önüne alındığında taşınmazların imar planında getirilen amacına uygun olarak kullanılması gerekliliği karşısında taşınmazlarda tarımsal faaliyetin kısıtlanmasının söz konusu olmadığı anlaşılmıştır.
Diğer taraftan, davacı tarafından davalı idareye yapılan 18/01/2012 tarih ve 123070 sayılı başvuruda, taşınmazların su havzası içerisinde bulunduğundan bahisle kamulaştırılması, kamulaştırma yapılmadığı taktirde trampa yapılması, bu da yapılmadığı taktirde su havzasından çıkarılması talebinde bulunduğu, bu başvurunun reddine ilişkin işlemin dava konusu edildiği görüldüğünden, İdare Mahkemesince yeniden karar verilirken taşınmazın trampa yapılması ve su havzasından çıkarılmasına ilişkin talepler yönünden de inceleme yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 09/06/2022 tarihinde esasta oy birliği, gerekçede oy çokluğuyla karar verildi.



KARŞI OY (X) :
Davacı tarafından davalı idareye yapılan … tarih ve … sayılı başvuruda, taşınmazların su havzası içerisinde bulunduğundan bahisle kamulaştırılması, kamulaştırma yapılmadığı taktirde trampa yapılması, bu da yapılmadığı taktirde su havzasından çıkarılması talebinde bulunduğu görülmüşse de bu başvurunun mahiyeti itibariyle kısıtlılığın kaldırılması talebi olduğu, bu nedenle İdare Mahkemesince bozma kararı üzerine yapılacak incelemenin yalnızca kısıtlılığın kaldırılması talebiyle sınırlı olarak incelenmesi gerektiği oyuyla gerekçe yönünden çoğunluk kararına katılmıyorum.