Danıştay 6. Daire 2019/16679 Esas 2022/6874 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/16679
Karar No : 2022/6874

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Odası … Şubesi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı/ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : … Yatırım Ortaklığı AŞ.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 19/06/2012 tarihinde onaylanan İstanbul ili, Ataşehir ilçesi, İstanbul Finans Merkezi 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyada yer alan bilgi ve belgelerle yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu planların 15/06/2009 onay tarihli 1/100000 ölçekli İstanbul İl Çevre Düzeni Planındaki "birinci derece merkez" planlama kararıyla örtüştüğü, dava konusu planlar ile planlama alanının önceki planlara göre %20 oranında büyütüldüğü, ticaret alanının ise önceki planlara göre %30 oranında küçültüldüğü, park alanının yaklaşık %20 oranında arttırıldığı ve bu alana daha önceki planlarda yer almayan rekreasyon alanının eklendiği, eğitim fonksiyonunda önceki planlara nazaran artışlar olduğu, önceki planlara oranla ibadethane alanlarının yaklaşık üç kat, resmi kurum alanlarının iki katından fazla, ulaşım ve teknik altyapı alanlarının ise yaklaşık %40 oranında arttırıldığı, revizyon planlama sürecinde konut fonksiyonundan MİA fonksiyonuna ve son olarak ticaret fonksiyonuna doğru yapılan değişikliğin, kalkınma planları ve üst ölçekli mekansal plan kararlarıyla uyumun sağlanmasına yönelik olduğu görüldüğünden yerinde olduğu, planlama alanı içerisinde sağlık tesisi alanı yer almamakla birlikte plan notlarında T1, T2, T3 ve ÖPA alanlarında özel hastane yapılmasına imkan verilerek bu eksikliğin giderilmeye çalışıldığı, planlanan alanın tümünün çevre, kültür, turizm, ulaşım, konut ve trafik gibi ilişkilerinin kapsamlı bir biçimde ele alındığı ve gerek planlanan alanın tahsis edildiği amaç yönünden ve gerekse plan bütünlüğünün korunmuş olması açısından bilirkişi raporunda belirtilen birtakım eksikliklerin dava konusu planların iptalini gerektirecek nitelikte olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu alanda ticaret alanı fonksiyonu getirilerek yoğunluğun çok arttırıldığı, sosyal ve teknik altyapı alanlarının yetersiz olduğu, plan notlarında hukuka aykırılıklar olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlıkta,1/1000 ölçekli uygulama imar planı notlarının özel hükümler bölümünde yer alan 10 sayılı plan notunda, "ticaret alanlarında, aynı mülkiyette olmak, emsal inşaat alanı sabit kalmak koşulu ile adalar ve parseller arasında emsal transferi yapılabilir." düzenlemesinin yer aldığı görülmektedir. İmar planıyla belirlenmiş yapılaşma koşullarını açıklayacı, belirleyici ve bütünleyici nitelikte olan plan notlarıyla plana aykırı hükümler getirilemeyeceği dikkate alındığında, farklı yapılaşma koşulları öngörülen ticaret alanları arasında emsal transferi getirerek planla öngörülen kurgunun bozulmasına neden olan 10 sayılı plan notunda hukuka uyarlık bulunmadığı görüldüğünden, davanın reddine ilişkin idare mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun bu kısmının bozulması, dava konusu imar planlarının diğer kısımları yönünden ise istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli, 31643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "Çevre ve Şehircilik" ibaresinin "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının davalı olarak belirlenmesi suretiyle işin gereği görüşüldü.

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : İstanbul ili, Ataşehir ilçesi, İstanbul Finans Merkezi 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 19/06/2012 tarihinde onaylanmıştır.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5.maddesinde nazım imar planı "varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan planı," uygulama imar planı da, "tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 4.maddesinin (i) bendinde "Nazım imar planı: Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5.000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan," olarak, 4.maddesinin (k) bendinde ise, uygulama imar planı, "Nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları, uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1.000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı" olarak tanımlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun plan notlarının özel hükümler bölümünün "Ticaret Alanları" başlıklı kısmında yer alan 10 sayılı plan notu yönünden yapılan inceleme:
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun plan notlarının özel hükümler bölümünün "ticaret alanları" başlıklı kısmında yer alan 10 sayılı plan notunda "ticaret alanlarında, aynı mülkiyette olmak, emsal inşaat alanı sabit kalmak koşulu ile adalar ve parseller arasında emsal transferi yapılabilir." düzenlemesinin, "T1 ticaret alanları" başlıklı 12.1 sayılı plan notunda, "T1 ticaret alanlarında, E=2,5 ve H=serbesttir. Bu alanda, alış veriş merkezi, rezidans, yönetim merkezi, konaklama tesisleri, sinema, tiyatro vb. sosyal kültürel tesis alanları, ticaret, büro, iş hanı, lokanta, gazino, çarşı, çok katlı mağazalar, bankalar, oteller özel hastane, özel eğitim alanları, katlı otopark vb. fonksiyonlar yer alabilir. Avan projeye göre uygulama yapılacaktır."; "T2 ticaret alanları" başlıklı 13 sayılı plan notunda, "T2 ticaret alanlarında, E=2,5 ve H=serbesttir. Bu alanda, alış veriş merkezi, rezidans, yönetim merkezi, konaklama tesisleri, sinema, tiyatro vb. sosyal kültürel tesis alanları, ticaret, büro, iş hanı, lokanta, gazino, çarşı, çok katlı mağazalar, bankalar, oteller özel hastane, özel eğitim alanları, katlı otopark vb. fonksiyonlar yer alabilir. Emsal hesabı, aşağıda verilen tabloya göre yapılacaktır."; "T3 ticaret alanları" başlıklı 14 sayılı plan notunda, "T3 ticaret alanlarında, E=2,85 ve H=serbesttir. Bu alanda, alış veriş merkezi, rezidans, yönetim merkezi, konaklama tesisleri, sinema, tiyatro vb. sosyal kültürel tesis alanları, ticaret, büro, iş hanı, lokanta, gazino, çarşı, çok katlı mağazalar, bankalar, finans kurumları oteller özel hastane, özel eğitim alanları, katlı otopark vb. fonksiyonlar yer alabilir. Emsal hesabı, aşağıda verilen tabloya göre yapılacaktır." düzenlemelerinin yer aldığı görülmektedir.
İmar planlarının plan notları, planın açıklayıcısı olarak planla bütünlük arz eder ve planın getirdiği kullanımlara ilişkin yapılaşma koşullarını kurala bağlayarak planın genel düzenleyici işlem olma işlevini yerine getirir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu uygulama imar planında T1, T2 ve T3 ticaret alanlarında farklı yapılaşma koşullarının getirildiği ve plan notlarında yer verilen tabloya göre emsal hesabının nasıl yapılacağının açıklanmasına rağmen, 10 sayılı plan notunda aynı mülkiyette olmak, emsal inşaat alanı sabit kalmak koşulu ile adalar ve parseller arasında emsal transferi yapılabileceği belirtilerek, farklı yapılaşma koşullarına sahip T1, T2 ve T3 alanlarında izin verilen mevcut yapılaşma koşullarında farklı koşullarda yapılaşma imkanı tanındığı diğer ifadeyle imar planı ve T1, T2 ve T3 alanlarındaki yapılaşma koşullarına ilişkin plan ve plan notlarının işlevsiz hale getirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, imar planıyla belirlenmiş yapılaşma koşullarını açıklayacı, belirleyici ve bütünleyici nitelikte olan plan notlarıyla plana aykırı hükümler getirilemeyeceği dikkate alındığında, farklı yapılaşma koşulları öngörülen ticaret alanları arasında emsal transferi getirerek planla bütünsel biçimde öngörülen yapı yoğunluğu dengesinin bozulmasına neden olan 10 sayılı plan notunda hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu planın bu kısım yönünden iptaline karar verilmesi gerekirken, davanın reddine ilişkin mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden bölge idare mahkemesi idari dava dairesi kararının bu kısmında isabet bulunmamaktadır.
Uyuşmazlık konusu imar planlarının 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun 10 sayılı plan notu dışında kalan kısımları yönünden yapılan inceleme:
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Daireleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, dava konusu imar planlarının 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun 10 sayılı plan notu dışında kalan kısmının dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Davanın reddi yolundaki mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun plan notlarının özel hükümler bölümünün "ticaret alanları" başlıklı kısmında yer alan 10 sayılı plan notuna ilişkin kısmının BOZULMASINA, diğer kısımlarının ise ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.