Danıştay 13. Daire 2016/4794 Esas 2022/2597 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/4794
Karar No:2022/2597

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...parselde kayıtlı bulunan taşınmazın 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca satışı hususunda belediye encümenine yetki verilmesine ilişkin ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararının, taşınmazın 2886 sayılı Kanun uyarınca kapalı teklif usulüyle 7.196.700,00-TL muhammen bedel üzerinden ihaleye çıkarılmasına yönelik ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararının ve 23/02/2016 tarihli ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; Avcılar Belediyesinin ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararı ile ''Küçük Sanayi-Kentsel Hizmet Alanı''nda kalan İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...no'lu parselin ifraz ve yola terk işlemine tabi tutularak birden fazla parsele ayrıldığı, yapılan ifraz işlemi sonucu oluşan ...sayılı parselin 23/06/2005 onanlı 1/1000 ölçekli Firuzköy Mahallesi Köy Yerleşik Alanı ve Civarına ait Uygulama İmar Planında ''Park ve Dinlenme Alanı'' olarak ayrıldığı, ardından 27/02/2013 tasdik tarihli İstanbul ili, Avcılar ilçesi, Üniversite Mahallesi ve Firuzköy Bulvarına Cepheli Alanlarda Firuzköy Mahallesinde Kalan Bölüme Ait 3. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile taşınmazın ''Ticaret+Hizmet Alanı'' olarak belirlendiği, taşınmazın 2886 sayılı Kanun uyarınca satışı amacıyla ihaleye çıkarılması üzerine davacı tarafından, taşınmazın kendisine bedelsiz olarak iade edilmesi gerektiği ileri sürülerek bakılan davanın açıldığı,
Özel mülkiyete konu olan taşınmazlardan sahiplerinin rızası ile umumi hizmetlere bedelsiz terk edilen, ancak daha sonra yürürlüğe giren imar planlarıyla tahsis amacı değişen yerlerin bedelsiz olarak eski maliklerine geri verilmesi yolunda yasal bir düzenleme bulunmadığı, aksine 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 17. maddesi ile, belirli koşulların varlığı hâlinde imar planına uygunluğun sağlanması amacıyla bu tür taşınmazların bedeli karşılığında özel mülkiyete geçirilmesine belediye ve valiliklerin yetkili kılınarak bedelsiz geri vermenin söz konusu olmayacağının öngörüldüğü, dolayısıyla taşınmazın satışına ilişkin olarak alınan dava konusu ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararında hukuka aykırılık bulunmadığı,
Taşınmazın 7.196.700,00-TL muhammen bedel üzerinden 23/02/2016 tarihinde ihaleye çıkartıldığı, ancak ihaleye istekli çıkmadığı için taşınmaz malın satışına ilişkin ihalenin gerçekleştirilemediği anlaşıldığından, dava konusu ihalenin iptali istemine ilişkin olarak karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine, ihalenin iptali istemi yönünden ise davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ...no'lu parsel imar planında park ve dinlenme alanı niteliğinde olduğundan 1996 yılında davalı idareye bedelsiz olarak terk edildiği, taşınmazın senelerce atıl bırakıldığı, taşınmazın imar planı ticaret ve hizmet alanı olarak değiştirildikten sonra satışına karar verildiğinin öğrenildiği, taşınmazı belediyeye terk etmesinin amacının taşınmazın park ve yeşil alan olması olduğu, ancak taşınmazın terkin amacına aykırı kullanıldığı, kararın gerek Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine gerekse yüksek mahkemelerin yerleşik içtihatlarına aykırı olduğu, davalı idarenin park ve dilenme alanı olması nedeniyle bilabedel aldığı taşınmazın imar durumunu değiştirerek 7.196.700,00-TL gibi astronomik bir rakam üzerinden satışa çıkardığı, kamu hizmeti amacı kalktıktan sonra bedelsiz olarak alınan taşınmazın yine bedelsiz olarak iade edilmesi yükümlülüğü doğduğu, 3194 sayılı Kanun'un 17. maddesinin olayla ilgisi bulunmadığı, anılan maddenin kamulaştırmadan arta kalan ve müstakil inşaata elverişli olmayan parçaların imar planına uygunluğunu sağlamak için takip edilecek işlemleri düzenlediği, taşınmazın bedelsiz terk edildiği, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında işlem tesis edilmediği, 3194 sayılı Kanun'un 17. maddesinde kamulaştırmadan arta kalan yerlerle ilgili olarak dahi, müstakil inşaata elverişli olması hâlinde taşınmazı alınan şahısların muvafakatları hâlinde ve ayrıca bedel takdiri ile denklik suretiyle belediyeler ve valiliklerin kamu yararı için değiştirmeye yetkili olduğu, olayda anılan maddenin uygulanacağı ihtimalinde belediyenin ancak ve ancak kendisinin muvafakati ve bedelini ödemek suretiyle yetkisi olabileceği, ilgili kanunun uygulanacağı ihtimalinde dahi muvafakati olmadığından ve istihkakına karşılık bedel/denklik temin edilmediğinden imar planının değiştirilerek satışa çıkarılmasının her hâlükârda usul ve yasaya aykırı olduğu, Mahkeme kararının gerekçesi ile dahi çeliştiği, taşınmazın iadesine yönelik olarak belediyeye başvuruda bulunulduğu, başvurunun zımnen reddi üzerine .... İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayden açılan davanın hâlen derdest olduğu, anılan dava dikkate alınmaksızın eksik inceleme sonucunda hatalı karar verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının "netice ve talep" ile "dava dilekçesinin içeriği"nin örtüşmediği, her ne kadar davacı tarafından, taşınmazın terkin amacına aykırı kullanıldığı iddiası ile taşınmazın iadesi gerektiği ileri sürülmüş ise de, 2942 sayılı Kanun'un 35. maddesinin açıklığı karşısında davacının talebinin haksız ve mesnetsiz olduğu, davacının belirttiği emsal kararların usul ve yasaya uygun olarak yapılan iş ve işlemlerle hiçbir hukuki ve mantıki ilgisi bulunmadığı, davacının haksız ve mesnetsiz iddialarına dayanak olabilecek kararlar da olmadığı, taşınmaz üzerinde 5 yıllık süre içinde terk amacına aykırı bir düzenleme yapılmadığı gibi, davacının 1 yıllık hak düşürücü sürede de bu yönde bir davası bulunmadığı, özel mülkiyete konu olan taşınmazlardan sahiplerinin rızası ile umumi hizmetlere bedelsiz olarak terk edilen, ancak daha sonra yürürlüğe giren imar planıyla tahsis amacı değişen yerlerin bedelsiz olarak eski maliklerine geri verilmesi yönünde bir düzenleme bulunmadığı, aksine 3194 sayılı Kanun'un 17. maddesi ile belirli şartların varlığı hâlinde imar planına uygunluğun sağlanması amacıyla bu tür taşınmazların bedeli karşılığında özel mülkiyete geçirilmesine belediye ve valiliklerin yetkili kılınarak bedelsiz geri vermenin söz konusu olamayacağının öngörüldüğü belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen reddi ile temyize konu İdare Mahkemesi kararının, karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmının onanması; kısmen kabulü ile davanın reddine ilişkin kısmının bozulması ve bu kısım bakımından dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Altıncı Dairesi'nce 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararı ile, ''Küçük Sanayi-Kentsel Hizmet Alanı''nda kalan İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...no'lu parsel, ifraz ve yola terk işlemine tâbi tutularak birden fazla parsele ayrılmış; ifraz işlemi sonucu oluşan ...no'lu parsel, 23/06/2005 tarihli 1/1000 ölçekli Firuzköy Mahallesi Köy Yerleşik Alanı ve Civarına ait Uygulama İmar Planında ''Park ve Dinlenme Alanı'' olarak ayrılmıştır.
Avcılar Belediyesince hazırlanan 27/02/2013 tasdik tarihli İstanbul ili, Avcılar ilçesi, Üniversite Mahallesi ve Firuzköy Bulvarına Cepheli Alanlarda ...Mahallesinde Kalan Bölüme Ait 3. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile, ...no'lu parsel ''Ticaret+Hizmet Alanı'' olarak belirlenmiştir.

...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile, ...parsel sayılı taşınmazın 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca satışı hususunda belediye encümenine yetki verilmiştir.
...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararıyla, taşınmazın satışı amacıyla 7.196.700,00-TL muhammen bedel üzerinden 2886 sayılı Kanun uyarınca kapalı teklif usulü ile ihaleye çıkarılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından ...tarih ve ...sayılı Belediye Meclisi kararının, ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararının ve 23/02/2016 tarihinde gerçekleştirilecek olan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Devam eden süreçte 23/02/2016 tarihli ihale katılımcı olmadığından iptal edilmiştir.
Öte yandan, davacı tarafından davalı idareye yapılan 23/02/2016 tarihli başvuru ile, söz konusu taşınmazın satış işlemlerinin durdurulması ve bedelsiz terkin amacı dışında kullanılması nedeniyle iadesi istenilmiş, başvurunun zımnen reddi üzerine .... İdare Mahkemesi'nin ...esasına kayden dava açılmıştır.

HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
1)Temyize konu İdare Mahkemesi kararının, ihalenin iptali istemi bakımından davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına yönelik kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
2) Mahkeme kararının, ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararı bakımından davanın reddine yönelik kısmına gelince;
Davacı tarafından söz konusu taşınmazın satış işlemlerinin durdurulması ve iadesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan davada .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiş, karara karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi’nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla “... 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 'Kamuya ait gayrimenkuller' başlıklı 11. maddesinde, 'İmar planlarında; meydan, yol, park, yeşil saha, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nın onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. ... Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur. Bu yerlerin kullanılış şekli, yeni bir imar planıyla değiştirilip özel mülkiyete konu olabilecek hâle getirildiği takdirde, bu yerler devir alınan idareye belediye veya özel idarece aynı usulle iade edilir. Buna aykırı davranışı sabit olan ilgililer şahsen sorumludur. Bu terkinler hiçbir şekilde resim, harç ve vergiye tabi değildir. ... Hazırlanan imar planı sınırları içindeki kadastral yollar ile meydanlar, imar planının onayı ile bu vasıflarını kendiliğinden kaybederek onaylanmış imar planı kararı ile getirilen amacına konu ve tabi olurlar.' hükmüne yer verilmiştir. ...
3194 sayılı İmar Kanunu'nda özel mülkiyete konu olan taşınmazlardan sahiplerinin rızası ile umumi hizmetlere bedelsiz olarak terk edilen, ancak daha sonra yürürlüğe giren imar planı ile tahsis amacı değişen yerlerin bedelsiz olarak eski maliklerine geri verilmesi yolunda yasal bir düzenleme bulunmamakla birlikte, hazine ve özel idareye ait arsa ve arazilerden kamu yararı amacıyla alınan taşınmazların imar planıyla kullanım amacı değiştirilip özel mülkiyete konu olabilecek hâle getirilmesi hâlinde, bu yerlerin devir alınan idareye aynı usulle iade edileceğine ilişkin hükmünün kıyasen özel mülkiyete konu olan taşınmazlar da uygulanmasının mülkiyet hakkını koruyan Anayasaya ve sözleşmeye, adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun olacağı açıktır.
Ayrıca, ilgililerin taşınmazlarının imar planında yol, yeşil alan gibi kamu alanlarında kalan kısımlarını bedelsiz terk etmelerinin nedeni taşınmazlarının kalan kısmında yapılaşabilmektir. Başka bir deyişle yapılaşabilmek için kamu alanlarında kalan taşınmaz kısımlarını kamu gücü karşısında bedelsiz terk etmek zorunda kalmaktadırlar.
Bu durumda, kamu alanında kalan ve kamu yararı amacıyla kamu gücü kullanılarak davacıdan alınan taşınmazın daha sonra davalı idarece yapılan imar planı değişikliği ile imar adasına dâhil edilmek suretiyle kullanım amacının değişmesi sonucunda davacıya bedelsiz iade edilmesi gerektiğinden, dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamakta olup, aksi yöndeki mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır." gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüyle .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının kaldırılmasına ve söz konusu işlemin iptaline kesin olarak karar verilmiştir.
Bu itibarla, dava konusu ihaleye konu İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...kayıtlı bulunan taşınmazın iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddi üzerine açılan davada, ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi’nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, taşınmazın davacıya bedelsiz olarak iade edilmesi gerektiği gerekçesiyle söz konusu işlemin iptaline karar verilmiş olması karşısında, taşınmazın davacıya iadesi gerektiği hususunun söz konusu yargı kararıyla karara bağlanmış ve kesinleşmiş olduğu, dolayısıyla davacıya iadesi gereken taşınmazın davalı idarece ihaleye çıkarılamayacağı anlaşıldığından, taşınmazın 2886 sayılı Kanun uyarınca satışı hususunda belediye encümenine yetki verilmesine ilişkin ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile taşınmazın ihaleye çıkarılmasına yönelik ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararında hukuka uygunluk, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen reddine,
2. Kısmen davanın reddi, kısmen karar verilmesine yer olmadığına ilişkin .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısmının ONANMASINA,
3. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne;
4. Mahkeme kararının davanın reddine ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
5. Bu kısım bakımından DAVA KONUSU İŞLEMLERİN İPTALİNE,
6. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz aşamalarında davacı tarafından yapılan toplam ....-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 13/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararı ile, ''Küçük Sanayi-Kentsel Hizmet Alanı''nda kalan İstanbul ili, Avcılar ilçesi, ...Köyü, ...Mevkii, ...no'u parsel ifraz ve yola terk işlemine tabi tutularak birden fazla parsele ayrılmış, ifraz işlemi sonucu oluşan 6209 no'lu parsel 23/06/2005 tarihli 1/1000 ölçekli ...Mahallesi Köy Yerleşik Alanı ve Civarına ait Uygulama İmar Planında ''Park ve Dinlenme Alanı'' olarak ayrılmıştır.
Avcılar Belediyesince hazırlanan 27/02/2013 tasdik tarihli İstanbul ili, Avcılar ilçesi, Üniversite Mahallesi ve Firuzköy Bulvarına Cepheli Alanlarda ...Mahallesinde Kalan Bölüme Ait 3. Etap 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile, ...no'lu parsel ''Ticaret+Hizmet Alanı'' olarak belirlenmiştir.
...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Meclisi kararı ile ...parsel sayılı taşınmazın 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca satışı hususunda belediye encümenine yetki verilmiş; ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararıyla, taşınmazın satışı amacıyla 7.196.700,00-TL muhammen bedel üzerinden 2886 sayılı Kanun uyarınca kapalı teklif usulü ile ihaleye çıkarılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, ...tarih ve ...sayılı Belediye Meclisi kararının, ...tarih ve ...sayılı Avcılar Belediye Encümeni kararının ve 23/02/2016 tarihinde gerçekleştirilecek olan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Devam eden süreçte 23/02/2016 tarihli ihale katılımcı olmadığından iptal edilmiştir.
Uyuşmazlık, davacı tarafından "Küçük Sanayi-kentsel Hizmet Alanı" olarak davalı Belediye'ye devredilen taşınmazın imar planındaki kullanım kararının "Ticaret+Hizmet Alanı" olarak değiştirildikten sonra satışı amacıyla ihaleye çıkarılıp çıkarılamayacağından kaynaklanmaktadır.
Bu itibarla, uyuşmazlığın çözümüne yönelik olarak dava dosyasında gerekli bilgi ve belgeler bulunmadığından, ara kararı ile, davacı tarafından bedelsiz terk işlemi yapıldıktan sonra söz konusu taşınmazın bulunduğu alanda parselasyon işlemi yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise terk edilen kısımların düzenleme ortaklık payı hesabında dikkate alınıp alınmadığı, imar planı değişikliğinin sadece söz konusu taşınmaz için mi yapıldığı, yoksa taşınmazın bulunduğu alana yönelik revizyon niteliğinde mi olduğunun sorulması ve ara kararına gelen cevaba göre davanın esasının incelenmesi suretiyle, taşınmazın davacıya bedelsiz olarak iadesinin gerekip gerekmediğinin belirlenerek dava konusu ihale ile ihaleye yönelik işlemlerin hukuka uygun olup olmadığına karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karara katılmıyoruz.