Danıştay 13. Daire 2022/1577 Esas 2022/2596 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1577
Karar No:2022/2596

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti davalı idareye ait İzmir ili, Bergama ilçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, No:...adresindeki iş yerinde kiracı olan davacı tarafından, aralarında söz konusu iş yerinin de bulunduğu taşınmazlara yönelik olarak davalı idare tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. Maddesi uyarınca açık teklif usulüyle 09/11/2021 tarihinde gerçekleştirilerek olan "Bergama Şehir Stadı Kapalı Tribünü, Kapalı Spor Salon Binası ve 86 Adet Tek Katlı İşyerlerinin Hurda Karşılığında Yıkım İşi" ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacının kiracısı olduğu taşınmaz dışında kalan taşınmazların yıkımı ile ilgili olarak, kişisel, güncel ve meşru bir menfaatinin olumsuz etkilendiğinin kabulüne hukuken olanak bulunmadığından, dava konusu ihalenin davacının kiracı sıfatıyla yer aldığı taşınmazın (dükkanın) dışındaki taşınmazlara ilişkin kısmının ehliyet yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Dava konusu yıkım işine ilişkin ihalenin, davacının kiracı sıfatıyla yer aldığı taşınmaza (dükkana) ilişkin kısmı yönünden incelendiğinde, dava konusu ...ada, ...parselde bulunan ve mülkiyeti davalı idareye ait olan bazı taşınmazlar ile ilgili olarak riskli yapı tespiti için İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ve Bergama Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü'ne başvuruların yapıldığı, bu çerçevede yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı yazısıyla, ...ada, ...parseldeki taşınmaz üzerine 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun gereğince riskli yapı belirtmesi tesisinin yapılması hususunun Bergama Tapu Müdürlüğü'nden talep edildiği, bunun üzerine Bergama Tapu Müdürlüğü'nce söz konusu taşınmaz üzerine riskli yapı belirtmesi tesisi ile ilgili şerhin konulduğu ve bu doğrultuda itiraz sürecinin akabinde taşınmazın belirli süre içerisinde yıkılması gerektiği hususunun davalı idareye bildirildiği, her ne kadar davalı idarece, önce 14/10/2021 tarihli işlemler tesis edip davacının da aralarında bulunduğu iş yerlerindeki kiracılara taşınmazların tahliye edilmesi gerektiği yönünde bildirimde bulunup, ardından 21/10/2021 tarihli Başkanlık Makamı Olur'u doğrultusunda Belediye Encümeni'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ile, "Bergama Şehir Stadı Kapalı Tribünü, Kapalı Spor Salonunun ve 86 Adet Tek Katlı Dükkanların Hurda Karşılığı Yıkım ve Molozlarının Atılması İşi" için 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesine göre ekli şartname hükümleri doğrultusunda 09/11/2021 tarihinde ihalenin yapılması kararlaştırılmış ise de, gerek taşınmazların tahliye edilmesi gerektiğine ilişkin işlemlere karşı gerekse tahliye işleminin dayanağı olan riskli yapı belirtmesi tesisi işlemlerine karşı idare mahkemelerinde çok sayıda davaların açıldığı keza davacı tarafından kiracı olarak yer aldığı (...ilçesi, ... Mahallesi, ... Caddesi, No:... adresinde bulunan) dükkanın 60 gün içerisinde tahliye edilmesinin istenilmesine ilişkin Bergama Belediye Başkanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı riskli yapı kararının iptali istemiyle ....... İdare Mahkemesi'nde E:...sayılı dosyası üzerinden görülen davanın derdest olduğunun görüldüğü, dolayısıyla dava konusu taşınmaza ilişkin riskli yapı tespiti işlemi ve tahliye işlemi ile uyuşmazlık sürecinin kesinleşmesi akabinde işlem tesis edilmesi gerekirken, anılan süreç beklenilmeden sonraki aşama olan yıkım işi ile ilgili olarak ihaleye çıkıldığı anlaşıldığından olup, dava konusu ihale işleminde bu yönüyle hukuka ve mevzuata uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin, davacının kiracısı olduğu taşınmaza ilişkin kısmının iptaline, diğer taşınmazlara ilişkin kısım bakımında ise davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, usul yönünden, davacının söz konusu yapının yıkımıyla ilgili olarak menfaat koşulunu taşımadığı, bu kısım bakımından da davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği, esas yönünden ise, davaya konu taşınmazlar hakkında tapuya riskli yapı şerhinin konulduğu, herhangi bir itiraz bulunulmadığından dolayı 6306 sayılı Kanun kapsamında bahse konu ada parseldeki yapıların riskli yapı ilan edildiği hususunun idarelerine 18/05/2021 tarihinde bildirildiği, Bergama Tapu Müdürlüğü'nün 09/04/2021 tarihli yazısından da anlaşılacağı üzere dava konusu yapının 6306 sayılı Kanun uyarınca riskli yapı olarak tespit edildiğinin sabit olduğu, kesinleşen riskli yapı tespiti kapsamında yıkımın gerçekleştirilmesi amacıyla yapılan ihalede herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Altıncı Dairelerince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Ek-1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, Altıncı Daire üyesi ...'in: "Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlâl edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması hâlinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir.
Her ne kadar kiracı sıfatından kaynaklanan menfaat nedeniyle bazı durumlarda kiracının dava açma ehliyetinin bulunduğu kabul edilebilmekteyse de uyuşmazlık konusu olayda söz konusu yapı ile ilgili olarak hazırlanan riskli yapı tespit raporu, söz konusu taşınmazın riskli yapı olduğu ve yıkımının can güvenliği bakımından zorunluluk taşıdığı gibi hususlar dikkate alınarak malik belediye tarafından yıkımının gerçekleştirilmesi amacıyla dava konusu ihaleye çıkıldığı görülmektedir.
Bu durumda riskli yapının yıkılması gibi telafisi olmayan ve taşınmazın esaslı unsurlarını ilgilendiren bir konuda karar alma yetkisi bulunmayan kiracının, malikin taşınmaz üzerindeki tasarruf yetki ve iradesinin hilafına olacak şekilde, riskli yapının tespiti yıkmı amacıyla düzenlediği ihalenin iptali hususunda da dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulünün ve bu nedenle ehliyet yönünden reddi gereken davanın esasının incelenmesinin hukuken mümkün olmadığı" yolundaki usule ilişkin ayrışık oyuna karşılık, davacının bakılan davayı açmakta ehliyetli olduğuna oyçokluğu ile karar verilerek gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
İzmir ili, Bergama ilçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel üzerinde bulunan ve mülkiyeti Bergama Belediyesine ait bazı taşınmazlar ile ilgili olarak Bergama Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü'nün ...tarih ve E-...sayılı işlemi ile, parsel üzerine bulunan Bergama Şehir Stadı Kapalı Tribünü, Kapalı Spor Salon Binası ve 86 Adet Tek Katlı Dükkanların hurda karşılığı yıkım ve molozlarının atılması işi ihalesinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle yapılması hususu Başkanlık Makamı Olur'una sunulmuştur.
21/10/2021 tarihli Başkanlık Makamı Olur'u doğrultusunda Belediye Encümeni'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ile "Bergama Şehir Stadı Kapalı Tribünü, Kapalı Spor Salon Binası ve 86 Adet Tek Katlı Dükkanların Hurda Karşılığı Yıkım ve Molozlarının Atılması" işinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesine göre ekli şartname hükümleri doğrultusunda 09/11/2021 tarihinde saat 11:00'de yapılmasına karar verilmiştir.
09/11/2021 tarihinde gerçekleştirilen ihale neticesinde Bergama Belediyesi İhale Komisyonu'nun (Encümen) ...sayılı kararı ile ihale dava dışı ...Hafriyat Madencilik Nakliyat İnşaat Otomotiv Sanayi Ticaret Limited Şirketi üzerinde bırakılmıştır.
Bunun üzerine yıkıma konu iş yerlerinden birinde kiracı olarak yer alan davacı tarafından söz konusu ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Açık teklif usulü ile yapılabilecek ihaleler" başlıklı 45. maddesinde: "Bu Kanunun 1'inci maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihaleler açık teklif usulüyle yapılabilir."; "Açık teklif usulünün uygulanması" başlıklı 46. maddesinde: "Açık teklif usulüne göre ihaleler, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılır. Ancak; istekliler ilanda belirtilen ihale saatine kadar komisyon başkanlığına ulaşmış olmak şartıyla, 37'nci madde hükümlerine uygun olarak düzenleyecekleri tekliflerini iadeli taahhütlü bir mektupla da gönderebilirler. Teklif sahibi komisyonda hazır bulunmadığı takdirde posta ile gönderilen teklif son ve kesin teklif olarak kabul edilir." kurallarına yer verilmiştir.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un 1. Maddesinde, bu Kanunun amacının afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiş; "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (b) ve (d) bentlerin "İdare: Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri, bu sınırlar dışında il özel idarelerini, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerini ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi hâlinde büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyelerini... Riskli yapı: Riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıyı... İfade eder" olarak tanımlanmıştır.
6306 sayılı Kanun'un "Tespit, taşınmaz devri ve tescil" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında, riskli yapıların tespitinin, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde masrafları kendilerine ait olmak üzere, öncelikle yapı malikleri veya kanuni temsilcileri tarafından, Bakanlıkça lisanslandırılan kurum ve kuruluşlara yaptırılacağı ve sonucun Bakanlığa veya İdareye bildireceği kurala bağlanmıştır.
Aynı maddenin devamında ise, Bakanlıkça veya İdarece yaptırılan riskli yapı tespitlerine karşı on beş gün içinde itiraz edilebileceği belirtilmiş fakat bu itiraz hakkına sahip kişiler malik veya onların kanuni temsilcileri olarak sınırlandırılmıştır.
6306 sayılı Kanun'un uygulanmasına yönelik olarak 15/12/2012 tarih ve 28498 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği"nin "Riskli yapıların tespiti ve itiraz" başlıklı 7. maddesinde, riskli yapıların tespitinin öncelikle yapı malikleri veya kanunî temsilcileri tarafından, masrafları kendilerine ait olmak üzere yaptırılacağı, bu kapsamda düzenlenen riskli yapı tespitine ilişkin raporların, tespiti yapan İdarece veya lisanslandırılmış kurum veya kuruluşça, tespite konu yapının bulunduğu ildeki ilgili idareye gönderileceği ve raporlarda herhangi bir eksiklik tespit edilmez ise riskli olan yapıların, tapu kütüğünün beyanlar hanesinde belirtilmek üzere ilgili tapu müdürlüğüne bildirileceği, tapu müdürlüğü tarafından yapılan bildirim üzerine riskli yapı tespitine karşı yapı malikleri veya kanunî temsilcilerince on beş gün içinde itiraz edilebileceği kurala bağlanmıştır.
Yönetmeliğin "Riskli yapıların yıktırılması" başlıklı 8. maddesinde ise riskli yapı tespitine karşı yapılan itirazın reddedilmesi veya riskli yapı tespitine itiraz edilmemesi suretiyle, riskli yapı tespitinin kesinleştiği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdarî işlemlerin özelliklerinden birisi hukuka uygunluk karinesidir. Bu kavram idare tarafından tek yanlı olarak tesis edilen idarî işlemlerin hukuka uygun oldukları ve bu kararların bir mahkeme kararı ile yürütmesi durduruluncaya veya iptal edilinceye kadar uygulanması gerektiğini ifade etmektedir. Bu karineden dolayı idarenin yargısal bir karara ihtiyaç duymaksızın işlemini icra edebileceği kabul edilir.
Mevzuatta riskli yapı tespitinin hukuka uygun sayılması için mahkeme kararı gerektiğine dair bir düzenleneme olmadığı gibi Yönetmeliğin 8. maddesinde riskli yapı tespitinin kesinleşmesi için, bu tespite karşı yapılan itirazın reddedilmesi veya riskli yapı tespitine itiraz edilmemesi şartlarından birisinin gerçekleşmesi yeterli görülmüştür.
Somut uyuşmazlık bu kapsamda incelendiğinde davacının kiracı olduğu taşınmazın da aralarında bulunduğu taşınmazlar ile ilgili olarak bunların maliki olan Bergama Belediye Başkanlığı'nca riskli yapı incelemesi yapılmak üzere bir yapı denetim firmasına başvuruda bulunulduğu, yapıların riskli olduklarının tespiti üzerine İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü'nün talebi doğrultusunda Bergama Tapu Müdürlüğü'nce taşınmazın tapu kaydına riskli yapı şerhinin konulduğu, Bergama Tapu Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...yevmiye numaralı yazısı ile davalı idareye, riskli yapı tespitine karşı tebliğ tarihiden itibaren 15 gün içinde bizzat yahut kanunî temsilci tarafından itiraz etme hakkının bulunduğu, itiraz edilmediği takdirde altmış (60) günden az olmamak üzere belirlenecek olan süre içinde yapının yıktırılması gerektiği hususunun bildirildiği, fakat herhangi bir itirazda bulunulmadığı, bu şekilde riskli yapı kararının kesinleştiği ve bunun üzerine de hem mâlik hem de idare olarak yıkıma yetkili olan davalı tarafından uyuşmazlık konusu ihale marifetiyle yapıların yıkımına geçildiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla dava konusu ihalenin dayanağı riskli yapı tespiti işlemi hukuken ayakta olduğundan ve bu işlem hakkında verilmiş bir yürütmenin durdurulması kararının bulunmadığı dikkate alındığında, İdare Mahkemesi tarafından verilen söz konusu yapıya ilişkin riskli yapı kararının iptali istemiyle Mahkemelerinin E:...sayılı dosyası üzerinden dava açıldığından dolayı kesinleşmediği, bu tespit kapsamında icra edilecek olan yıkım işi ile ilgili olarak ihaleye çıkılmasının mümkün olmadığı yönündeki kararda hukukî isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan dava konusu ihale incelendiğinde 2886 sayılı Kanun'da öngörülen usûle uygun şekilde ilan edildiği, yetkili encümen tarafından düzenlendiği ve ita amiri tarafından onaylandığı ve herhangi bir hukuka aykırılık içermediği görülmüştür.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Bu kısım yönünden DAVANIN REDDİNE,
4. İlk derece aşamasında davalı idare aleyhine hükmedilen ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. ...-TL temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine; Mahkemece davalı lehine vekâlet ücretine hükmedildiğinden yeniden vekâlet ücretine hükmemedilmesine,
6. Kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının, istemi halinde, davalı idareye iadesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 13/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :

Temyize konu İdare Mahkemesi kararının iptale ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, temyiz istemi yerinde görülmeyerek anılan Mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının onanması gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.