Danıştay 8. Daire 2020/5759 Esas 2022/4124 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/5759
Karar No : 2022/4124

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Vize Orman İşletme Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih … sayılı işleminin iptali ile ihtirazi kayıtla ödedikleri 910.605,39-TL ve 9.695,77-TL'nin kamu alacaklarına uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; İdare mahkemelerinin görevli olduğu konuda adli yargı makamlarında açılan davada görevsizlik kararı verilmesi üzerine, 2577 sayılı Kanun'un 9. maddesi uyarınca 30 gün içerisinde idare mahkemelerinde dava açılabilecek olup, görevsiz yargı yerine başvuru tarihinin idare mahkemesine başvuru tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğinden, dava konusu ödemelerin ise 02/05/2014 ve 22/07/2014 tarihlerinde ihtirazi kayıtla yapılması üzerine, 24/04/2015 tarihinde görevsiz yargı yerine yapılan başvuruda sadece bu ödemelerin iadesi talep edildiğinden, ödemelerin iadesi istemli davanın açılma tarihinin görevsiz yargı yerine yapılan başvuru tarihi olan 24/04/2015 tarihi olduğu, görevsiz yargı yerinde, davacı kuruluşa 18/02/2014 ve 04/07/2014 tarihinde tebliğ edilen Orman ve Su İşleri Bakanlığı Vize Orman İşletme Müdürlüğü Midye Orman İşletme Şefliği'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih ve … sayılı işleminin iptali dava konusu edilmediğinden, bu işlemlerin iptali için dava açma tarihinin Mahkemelerine dava açma tarihi olan 27/03/2018 tarihi olduğunun kabulü gerektiği, bu durumda, dava konusu edilen bütün işlemler gözönüne alındığında, idari yargıda dava açma süresi olan 60 gün içinde adli yargıda açılmayan ve dava açma süresi geçtikten sonra Mahkememizde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasının incelenme olanağı bulunmadığı belirtilerek, davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15. maddesinin 1/b bendi uyarınca süreaşımı yönünden reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davaya konu olayın yargılama merciinin idari yargı olduğunun uzun bir yargılama süreci sonrasında Uyuşmazlık Mahkemesi tarafından belirlendiğinden davanın süreaşımı yönünden reddedilmesinin hak arama hürriyetine aykırı olduğu, temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava açma süresinin geçirildiği, hak arama özgürlüğünün ihlal edilmediği, dava konusu işlemleri usul ve yasaya uygun olduğu, temyiz isteminin reddi ile kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemine konu Bölge İdare Mahkemesi kararının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava; davacı tarafından, davacı kuruluşa ait ormanlık alandan geçen enerji nakil hattı nedeniyle, davacı kuruluştan ilave ağaçlandırma bedeli istenilmesine dair Orman ve Su İşleri Bakanlığı Vize Orman İşletme Müdürlüğü Midye Orman İşletme Şefliği'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile ilave ağaçlandırma bedeli gecikme zammı istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve 02/05/2014 tarihinde ihtirazi kayıtla ödenen 910.605,39-TL ilave ağaçlandırma bedeli ve 22/07/2014 tarihinde ihtirazi kayıtla ödenen 9.695,77-TL ilave ağaçlandırma gecikme bedelinin davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesi'nin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun'un, “Yargı Merciilerinin Uyuşmazlık Mahkemesine Başvurmaları” başlıklı 19. maddesinde, “Adli ve idari yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan veya incelemekte olan bir yargı mercii davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinin karar vermesine değin erteler. Yargı merciince, önceki görevsizlik kararına ilişkin dava dosyası da temin edilerek, gerekçeli başvuru kararı ile birlikte dava dosyaları Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir.” hükmüne, 28.maddesinde; "Uyuşmazlık Mahkemesi, vereceği bütün kararların sonuçlarını ilgili Başsavcı ve Başkanunsözcüsüne, görev uyuşmazlığının çözülmesi için kendisine başvuran yargı merciine, kararı beklemesi için yazı yazılmış bulunan yargı merciine veya mercilerine uyuşmazlığın çözülmesi için başvurmuş olan kişilere veya makamlara hemen tebliğ eder. İlgili yargı mercileri ile bütün makam, kuruluş ve kişiler; mahkeme kararlarına uymak, geciktirmeksizin onları uygulamakla ödevlidirler. Gerekçeli kararın birer örneği de birinci fıkrada yazılı yerlere ve kişilere gönderilir." hükmüne, 29.maddesinde; "Uyuşmazlık Mahkemesinin kararları kesindir. Başkanın uygun göreceği kararlar Resmî Gazete’de yayımlanır." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesi: "1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. 2. Bu süreler; a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı, b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; Tarihi izleyen günden başlar. 3. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar. 4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.", "Sürelerle ilgili genel esaslar" başlıklı 8. maddesi: "1. Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. 2. Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. 3. Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.", "Görevli olmayan yerlere başvurma" başlıklı 9. maddesi: "1.Çözümlenmesi Danıştayın, idare ve vergi mahkemelerinin görevlerine girdiği halde, adli ve askeri yargı yerlerine açılmış bulunan davaların görev noktasından reddi halinde, bu husustaki kararların kesinleşmesini izleyen günden itibaren otuz gün içinde görevli mahkemede dava açılabilir. Görevsiz yargı merciine başvurma tarihi, Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine başvurma tarihi olarak kabul edilir. 2. Adli veya askeri yargı yerlerine açılan ve görevsizlik sebebiyle reddedilen davalarda, görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra birinci fıkrada yazılı otuz günlük süre geçirilmiş olsa dahi, idari dava açılması için öngörülen süre henüz dolmamış ise bu süre içinde idari dava açılabilir.", hükmünü içermektedir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyiz istemine konu kararın; dava konusu … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih … sayılı işlemlerine yönelik kısmının incelenmesi;
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Temyiz istemine konu kararın; dava konusu ödenen 910.605,39-TL ve 9.695,77-TL'nin davalıdan tahsiline yönelik kısmının incelenmesi;
Dava konusu olayda; davacı kuruluşun ihtirazi kayıtla yapılan ödemelerin davalı idareden tahsili talepli alacak davasını 24/04/2015 tarihinde … Asliye Hukuk Mahkemesinde açtığı, mahkemenin davanın görev yönünden reddine ilişkin kararının Yargıtay tarafından onanarak kesinleşmesi üzerine 27/03/2018 tarihinde Mahkeme kayıtlarına giren dava dilekçesi ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı Vize Orman İşletme Müdürlüğü Midye Orman İşletme Şefliği'nin … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve ödenen tutarların faiziyle davalıdan tahsili istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla özel hukuk ilişkisinden doğan ve adli yargının konusuna giren bir uyuşmazlık olduğu gerekçesiyle davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 15/1-a maddesi hükmü uyarınca görev yönünden reddine karar verildiği, bunun üzerine Uyuşmazlık Mahkemesinin … tarih E:… , K:… sayılı kararıyla, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı görevsizlik kararı kaldırılarak, idari yargının görevli olduğuna karar verildiği anlaşılmaktadır.
Anayasa'nın "Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü" başlıklı 11. maddesinde, Anayasa hükümlerinin, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğu; "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesinde ise, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı ve davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu hükümlerine yer verilmiştir.
Anayasa'nın 125. maddesinde, idari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin yazılı bildirim tarihinden itibaren başlayacağı belirtilmişse de; Anayasa'nın 40. maddesine 03.10.2001 tarih ve 4709 sayılı Kanun'la eklenen 2. fıkrada, "Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır." hükmü eklenmiştir. Söz konusu hüküm ile; Devletin, kurumları vasıtasıyla tesis edilen her türlü işlemlerinde, bu işlemlere karşı başvurulacak yargı yeri veya idari makamlar ile başvuru süresinin gösterilmesinin bir anayasal zorunluluk haline getirildiği anlaşılmaktadır.
Davaya konu uyuşmazlıkta, davacı kuruluş tarafından ödenen dava konusu 910.605,39-TL ve 9.695,77-TL'nin davalı idareden tahsili talepli alacak davasını görevsiz … Asliye Hukuk Mahkemesinde açtığı, sonrasında ise İdare Mahkemesince verilen görevsizlik kararı üzerine görevli Mahkemenin Uyuşmazlık Mahkemesi kararıyla belirlendiği görüldüğünden, hak arama özgürlüğünün korunmasını amaçlayan Anayasal düzenleme doğrultusunda, davacının hangi yargı merciine başvuracağını bilmemesi ve uzun bir yargılama süreci sonucunda görevli yargı yerinin Uyuşmazlık Mahkemesi kararıyla belirlendiği anlaşıldığından, açılan davanın dava konusu bu kısmına ilişkin olarak, Asliye Hukuk Mahkemesi'nde açılan davada süre aşımı bulunmadığından; işin esasının incelenmesi gerekirken, süre aşımı bulunduğu gerekçesiyle davanın süre yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Temyiz isteminin kısmen kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararının; dava konusu … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih … sayılı işlemlerine yönelik kısmının ONANMASINA, dava konusu ödenen 910.605,39-TL ve 9.695,77-TL'nin davalıdan tahsiline yönelik kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge
İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 14/06/2022 tarihinde kesin olarak
oybirliği ile karar verildi.