Danıştay 6. Daire 2019/432 Esas 2022/7128 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/432
Karar No : 2022/7128

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın ili, Çine ilçesi, … ada, … sayılı parselde güneş enerjisine dayalı elektrik üretim santrali kurulması amacıyla hazırlanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı teklifinin reddine ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu taşınmazın 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında "katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisi alanı"nda kaldığı, çevre düzeni planında anılan fonksiyonda gösterilen alan sayısının ve güncel durumda katı atık bertaraf tesisi olarak kullanılan sahaların miktarının çok fazla olmadığı, bu sebeple az sayıdaki tesis için çevre düzeni planının önem arz ettiği, plan hiyerarşisi ve plan bütünlüğü de gözönünde bulundurulduğunda nazım imar planının çevre düzeni planına uygun olması gerektiğinden imar planı teklifinin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : … Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığının 27/07/2016 tarihli yazısında, planlanan katı atık aktarma istasyonunun dava konusu parselde düşünülmediğinin bildirildiği, aynı yer … ada, … sayılı parselde Çine Belediyesi tarafından verilen izne dayalı olarak tavuk çiftliği kurulduğu, dava konusu nazım imar planı teklifinde çevre düzeni planına aykırılık bulunmadığı, Mahkemece keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmadığından çevre düzeni planına aykırılık hususunun detaylandırılarak açıklanmadığı, dava konusu nazım imar planı teklifinin halihazırda Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylanarak kesinleştiği, eksik inceleme sonucunda verilen Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu nazım imar planı teklifinin çevre düzeni planına aykırı şekilde hazırlandığından uygun görülmediği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Davacının mülkiyetinde bulunan Aydın ili, Çine ilçesi, … ada, … sayılı parsel, 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında "katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisi alanı" olarak belirlenmiş olup, söz konusu çevre düzeni planı notunun 4.23 sayılı maddesinde; atık bertaraf, depolama ve geri kazanım tesisi alanlarının: çevrenin korunması bakımından düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddelerin depolandığı, bertaraf edildiği, geri dönüşümünün ve geri kazanımının sağlandığı tesislerin yer aldığı alanlar olduğu, 4.26 sayılı maddesinde; enerji üretim alanlarının: enerji piyasası düzenleme kurumundan verilen lisans ve/veya ilgili kurumlardan alınan izinler sonrasında kurulmuş olan enerji üretim tesislerinin yer aldığı alanlar olduğu, 4.27 sayılı maddesinde; enerji kaynak alanlarının: elektrik enerjisi üretmeye müsait, yenilenebilir enerji kaynaklarının yer aldığı alanlar olduğu, 4.28 sayılı maddesinde; enerji iletim tesislerinin; enerji üretim tesislerinin 36 kv. üstü gerilim seviyesinden bağlı olduğu noktalardan itibaren iletim salt sahalarının orta gerilim fiderleri de dahil olmak üzere dağıtım tesislerinin bağlantı noktalarına kadar olan tesisler olduğu, 5.3.9 sayılı maddesinde; rüzgar, güneş ve jeotermal gibi doğal enerji kaynaklarının altyapı yatırımlarında, tarım ve turizm sektörlerinde kullanılmasının desteklenmesinin planlama ilkelerinden biri olduğu, 7.1 sayılı maddesinde; bu çevre düzeni planının, plan hükümleri ve plan açıklama raporuyla bir bütün olduğu, alt ölçekli planlar yapılırken bu belgelerin bütününün göz önünde bulundurulacağı, 7.11 sayılı maddesinde; bu planın ilke ve stratejileri doğrultusunda yapılacak alt ölçekli planlarda ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınacağı, 7.34 sayılı maddesinde; katı atıkların düzenli toplanması ve depolanması esas olup, bu alanlarda katı atıkların kontrolü yönetmeliği hükümlerinde belirlenen kriterler çerçevesinde uygulama yapılacağı, 7.35 sayılı maddesinde; yakma veya düzenli depolarının yanı sıra fiziksel/kimyasal/biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçiminde, atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde, bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruluşların görüşü doğrultusunda tesis yer seçiminin belirleneceği, 7.53 sayılı maddesinde; bu planda sembol olarak gösterilen kullanım türlerinde, sembolün bulunduğu alanın planın ölçeği gereği yer seçimi kararı verilmiş kesin alan olmayıp, bu kullanıma ilişkin yer seçiminin ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda çevre imar bütünlüğü dikkate alınarak alt ölçekli planlarla yapılabileceği (...), işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 8.22.1 sayılı maddesinde; yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal, hidroelektrik) üretim alanlarında ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve enerji piyasası düzenleme kurumunca verilecek lisans kapsamında bakanlığın görüşü alınarak bu çevre düzeni planında değişikliğe gerek kalmaksızın ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda hazırlanan nazım ve uygulama imar planlarının ilgili idaresince onaylanacağı ve bu planın veritabanına işlenmek üzere sayısal ortamda bakanlığa gönderileceği, işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 8.22.2 sayılı maddesinde; enerji iletim tesislerinde bakanlığın görüşü alınarak bu çevre düzeni planında değişikliğe gerek kalmaksızın ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda hazırlanan nazım ve uygulama imar planlarının ilgili idaresince onaylanacağı ve bu planın veritabanına işlenmek üzere sayısal ortamda bakanlığa gönderileceği, işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 8.24.1 sayılı maddesinde; bu plan kapsamındaki alanlarda her türlü atıkların kaynağında ayrı toplanması, depo alanlarına taşınması, transfer istasyonlarının kurulması, geri kazanım ile ilgili işlemlerin yürütülmesi ve bertaraf edilmesi gibi iş ve işlemleri kapsayan atık yönetimi sisteminin kurulması ile ilgili çalışmaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Valilikler ve Belediyeler tarafından yapılacağı, işlem tarihinde yürürlükte olan şekliyle 8.24.3 sayılı maddesinde; yakma veya düzenli depolarının yanısıra fiziksel/ kimyasal/biyolojik önişlem ünitelerini içeren entegre atık bertaraf veya geri kazanım tesislerinin yer seçiminde atığın en yakın ve en uygun olan tesiste bertaraf edilmesi ilkesi çerçevesinde bölgenin atık miktarı dikkate alınarak ilgili kurum ve kuruluşların görüşü doğrultusunda tesisin yer seçiminin belirleneceği, düzenlenmiştir.
Ayrıca, anılan çevre düzeni planı açıklama raporunun "Çine" başlıklı 3.3.1.4. bölümünde; ilçe merkezi’nin kuzeyinde, Kırkışık Mahallesi istikametinde yer seçimi yapılmış bir düzenli katı atık depolama tesisinin plana işlendiği, "Katı Atık Bertaraf ve Depolama Alanları" başlıklı 4.1.6.7. kısmında; Planlama Bölgesi’nde yer alan proje halindeki katı atık bertaraf ve depolama alanlarının planda gösterildiği, bunların Aydın il merkezi, Söke ilçesi, Didim ilçesi ile Karpuzlu ilçesinde bulunduğu belirtilmiştir.
Davacı tarafından, Aydın ili, Çine ilçesi, 174 ada, 1 sayılı parselde güneş enerjisine dayalı elektrik üretim santrali kurulması amacıyla 1/5000 ölçekli nazım imar planı teklifi hazırlanmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından görüşleri sorulmuştur.
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığınca düzenlenen … tarihli, … sayılı yazı ile; "... Büyükşehir Belediyesi'nin yatırım programında, bahsi geçen alanda Çine Katı Atık Depolama Tesisi projesi yer almamaktadır. İlgi (b) yazımızda belirtildiği gibi Çine ilçesi ve çevresindeki ilçelerin atıklarını Aydın Merkez Katı Atık Bertaraf Tesisine amacıyla Çine İlçesi sınırlarında bir katı atık aktarma istasyonu yapılacaktır. Planlanan katı atık aktarma istasyonu bahse konu parselde düşünülmemektedir..." şeklinde görüş bildirilmiştir.
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığınca, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığına hitaben yazılan 16/03/2017 tarihli, 310 sayılı yazıda ise; "Aydın İli, Çine İlçesi, … Mahallesi, … Mevkiinde bulunan vahşi çöp depolama alanı 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında "Katı Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Tesisi" alanı olarak planlandığı için 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda belirtilen Büyükşehir Belediyesinin sorumlulukları kapsamında Daire Başkanlığımız tarafından, Aktarma İstasyonunu veya Katı Atık Bertaraf Tesisi olarak güncel durumda, orta vadede kullanılabileceği düşünülmektedir." şeklinde bilgi verilmiştir.
Davacı tarafından ilgili kurum ve kuruluşlardan olumlu görüşlerin alınması üzerine Aydın ili, Çine ilçesi, … ada, … sayılı parselde güneş enerjisine dayalı elektrik üretim santrali kurulması amacıyla hazırlatılarak onay için davalı belediyeye sunulan 1/5000 ölçekli nazım imar planı teklifinin, "...alanın 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisinde kalması ve Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığının olumsuz görüşü bulunmasından dolayı..." gerekçesiyle Aydın Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile reddi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, "İmar Planları; Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından meydana gelir. Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Planlar, plan değişiklikleri ve plan revizyonları; kayıt altına alınmak ve arşivlenmek üzere Bakanlıkça oluşturulan elektronik ortama yüklenmek ve aynı sistem üzerinden Plan İşlem Numarası almak zorundadır. Planlar, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu Aydın ili, Çine ilçesi, … ada, … sayılı parselin, 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında "katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisi alanı" lejantında kaldığı, çevre düzeni planı notlarında rüzgar, güneş ve jeotermal gibi doğal enerji kaynaklarının altyapı yatırımlarında, tarım ve turizm sektörlerinde kullanılmasının desteklenmesinin planlama ilkelerinden biri olduğunun, yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal, hidroelektrik) üretim alanlarında ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve enerji piyasası düzenleme kurumunca verilecek lisans kapsamında bakanlığın görüşü alınarak bu çevre düzeni planında değişikliğe gerek kalmaksızın ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda hazırlanan nazım ve uygulama imar planlarının ilgili idaresince onaylanacağının ve bu planın veritabanına işlenmek üzere sayısal ortamda bakanlığa gönderileceğinin düzenlendiği, … Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığınca düzenlenen … tarihli, … sayılı yazı ile davacıya; planlanan katı atık aktarma istasyonunun bahse konu parselde düşünülmediğinin bildirildiği, imar mevzuatı ve çevre düzeni planı uyarınca ilgili kurum ve kuruluşların olumlu görüşleri doğrultusunda dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı teklifini hazırlatan davacının onay için davalı belediyeye başvurduğu ancak dava konusu parselin çevre düzeni planında yer aldığı lejant ve Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığının olumsuz görüşü gerekçe gösterilerek plan teklifinin reddedildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu alana ilişkin leke plan niteliğinde bulunan 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planının ölçeği göz önünde bulundurulduğunda parsel bazında kararların üretilmesi mümkün olmayacağından, bu planda gösterilemeyen kullanımların 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında yer alabileceği, üst ölçekli planlarda yer verilemeyen ayrıntıların ya da teknik olarak gösterimi imkansız fonksiyonların alt ölçekli planlarda yer almasının üst ölçekli plana aykırılık oluşturmayacağı, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında şematik veya sembol olarak gösterilen kullanımlara ilişkin yer seçimlerinin ilgili kurumların görüşleri doğrultusunda alt ölçekli planlarda kesinleştirileceği, belirtilen bu hususların Danıştay Altıncı Dairesince yerleşik içtihat olarak benimsendiği dikkate alınmalıdır.
Somut olayda uyuşmazlık konusu parselin 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planında "katı atık bertaraf ve geri kazanım tesisi alanı" lejantında kaldığı ve işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle çevre düzeni planı notları ve plan açıklama raporunda düzenlenen hususlara uyulması halinde alanda güneş enerjisine dayalı elektrik üretim santrali kurulması amacıyla 1/5000 ölçekli nazım imar planı yapılmasının önünde hukuken bir engel bulunmadığı, dava konusu nazım imar planı teklifinin hazırlık aşamasında ilgili kurum ve kuruluşların olumlu görüşlerinin alındığı, bu kapsamda davalı belediye Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığınca açıkça, planlanan katı atık aktarma istasyonunun bahse konu parselde düşünülmediğinin bildirildiği görülmekte olup, dava konusu nazım imar planı teklifinin üst ölçeği olan çevre düzeni planının leke plan niteliği de göz önünde bulundurulduğunda plan teklifinin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararın karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 16/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.


KARŞI OY (X): Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın onanmasına karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Dairemiz kararına katılmıyorum.