Danıştay 6. Daire 2020/8645 Esas 2022/7226 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8645
Karar No : 2022/7226

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : 1- ...
2- ...
3- ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarihli ve ...sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonunun İzmir İli, Torbalı İlçesi, ...Mahallesi, ...ada ...parsel sayılı taşınmaza yönelik kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; davanın konusu imar planında uyuşmazlık konusu parselin plan onama sınırı dışında bırakıldığı, daha önceki imar planlarında konut alanı, yeşil alan ve yol kullanımlarında yer aldığı, imar planlarının plan ile ortaya çıkan kentsel kullanımların alandaki mülkiyetler üzerinden dağılımını sağlayan bir araç olduğu, bu noktada planlamada eşitlik ilkesinin önem arz ettiği, benzer niteliklere sahip parsellerin birbirleriyle benzer ya da uyumlu kullanım kararlarıyla, yoğunluk ve yapılaşma koşullarıyla tanımlanması gerektiği, bu bağlamda dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu ile uyuşmazlık konusu taşınmazın plan onama sınırı dışında bırakılmasının, dava konusu parselin çevresindeki yapılaşmanın neredeyse tamamlanması karşısında, planlamanın eşitlik ilkesine, plan bütünlüğüne ve üst ölçekli plan kararlarına uygun olmadığı, dava konusu imar planında şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Dairenin 18.03.2020 tarihli ara kararı ile dava konusu edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planından önceki 12.07.2004 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planının halen yürürlükte olup olmadığının sorulması ve dava konusu edilen imar planına ilişkin tüm bilgi belgelerin istenilmesi üzerine, davalı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından ara kararına verilen cevapta; dava konusu taşınmazın, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarihli ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı doğrultusunda hazırlanan ve dava konusu edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonunda plan onama sınırı dışında kaldığı, sonrasında alana yönelik İzmir Büyükkşehir Belediye Meclisinin ...tarihli ve ...sayılı kararıyla onaylanan 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Değişikliği doğrultusunda hazırlanarak İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile kabul edilen 1/5.000 ölçekli nazım imar planı revizyonunda, "orta yoğunlukta gelişme konut alanı", "sosyal tesis alanı", "pazar alanı" ve "ikinci derecede yol alanı" kullanım kararlarına ayrıldığı ifadelerine yer verildiği görüldüğünden, istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun yukarıda belirtilen açıklama ile reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu imar planının dayanağı 2012 tarihli 1/25000 ölçekli çevre düzeni planında uyuşmazlık konusu taşınmazın tarım alanı plan kararı içinde yer aldığı, işlem tarihi itibarıyla kullanım kararlarının üst ölçekli 1/25000 ölçekli çevre düzeni planına uygun olduğu belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Uyuşmazlık konusu taşınmaz Torbalı Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "konut alanı, yeşil alan ve yol alanı" olarak planlanmış, sonrasında İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarihli ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında "tarım alanı" olarak belirlenmiş ve bu plan doğrultusunda hazırlanan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında ise "plan onama sınırı dışında" bırakılmıştır.
İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararı ile onaylanan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu 06.04.2017 - 08.05.2017 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edilmiş, askı süresi içerisinde davacılar tarafından 03.05.2017 tarihli dilekçe ile taşınmazın plan onama sınırı içine alınarak konut alanı olarak planlanması gerektiği istemiyle plana yapılan itirazın, ...tarih ve ...sayılı İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile reddedilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle, 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinin 1. fıkrasında; planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiş, 8. maddenin 1. fıkrasına 6495 sayılı Kanun'un 73. maddesi ile eklenen f) alt bendinde; ''Kentsel asgari standartlar, Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda çevre düzeni planı ile belirlenebilir. Uygulamaya ilişkin kararlar, yörenin koşulları, parselin bulunduğu bölgenin genel özellikleri, yapının niteliği ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, çevreye etkisi dikkate alınarak ve ölçüleri verilerek Bakanlıkça belirlenen esaslara göre uygulama imar planı ile belirlenir.'' hükmüne yer verilmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 14/06/2014 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin ''Tanımlar'' başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan planı ifade eder." tanımına yer verilmiş, "Mekansal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, mekansal planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları olarak hazırlanacağı, buna göre planlama kademelerinin, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekansal strateji planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planından oluştuğu kural altına alınmış, aynı maddenin 2. fıkrasında, mekansal planların, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanacağı, her planın, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporunda; İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarihli ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında taşınmazın tarım alanında kaldığı, ancak İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Değişikliğinde plan onama sınırı içine alınarak kentsel gelişme alanı olarak belirlendiği, bilirkişilerce ise dava konusu edilen imar planının üst ölçekli imar planına uygunluğuna ilişkin yapılan incelemenin 15.09.2017 tarihli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Değişikliği doğrultusunda yapılarak buna göre bu imar planında kentsel gelişme alanı olarak belirlenen taşınmazın, plan onama sınırı dışında bırakılmasına yönelik dava konusu imar planının kademeli birliktelik ilkesine uygun olmadığı yönünde görüş belirtildiği görülmüştür.
İdare Hukukuna hâkim olan ilkelere göre; iptal davası açılabilmesi ve davanın görülebilmesi için, iptali istenilen işlem nedeniyle davanın açıldığı sırada davacının menfaatinin ihlâl edilmesi yeterli olup; yeni bir idari karar alınarak, davacının iptali istenilen işlemle ilişkisinin kesilmesi ya da yeni bir işlemle geriye dönük olarak işlemin hukuka uygunluğunun sağlanılmaya çalışılması, hukuka aykırılığı ileri sürülen işlemin yargısal denetim dışında bırakılması sonucunu doğuracaktır. Kaldı ki, idari işlemlerin tesis edildikleri tarih itibariyle yargısal denetiminin yapılması gerekmektedir.
Bu durumda, idari işlemlerin tesis edildikleri tarih itibariyle yargısal denetiminin yapılacağı ilkesi çerçevesinde dava konusu işlemin dayanağı olan 2012 tarihli 1/25000 ölçekli çevre düzeni planın dikkate alınarak dava konusu edilen planın üst ölçekli plana uygunluğunun denetlenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının dayanağı üst ölçekli planın; İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ...tarihli ve ...kararı ile kabul edilen 1/25000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı olduğu hususu göz önünde bulundurularak uyuşmazlık hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun açıklamalı reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 20/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.