Danıştay 9. Daire 2021/1031 Esas 2022/3581 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2021/1031
Karar No : 2022/3581

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacının, İstanbul İli, Şişli İlçesi, … Mahallesi,… ada, … parselde kayıtlı gayrimenkul satışlarıyla ilgili tahakkuk eden tapu harcının zamanında ve usulüne uygun ödenmediği gerekçesiyle kesilen vergi ziyaı cezası ile hesaplanan gecikme zammı, gecikme faizinden oluşan borcun, 2019/Mart dönemi katma değer vergisi iade alacaklarından mahsup edilmesi işleminin iptali ile mahsup edilen 5.380.946,84-TL'nin mahsup tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle iadesi ve … ...… ,… ,… … sayılı tapu harcı belgelerinin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesi … gün ve E: … , K: … sayılı kararıyla; … sayılı 14/06/2019 ödeme tarihli tapu harcı belgelerinin iptali istemi bakımından; dava konusu edilen belgeler mahsup alındıları olduğundan idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülebilir nitelikte bir işlem olmadığı, bu kısım yönünden davanın incelenmeksizin reddi gerektiği sonucuna varıldığı, davacının, İstanbul İli, Şişli İlçesi, … Mahallesi,… ada, … parselde kayıtlı gayrimenkul satışlarıyla ilgili tahakkuk eden tapu harcı için kesilen vergi ziyaı cezası ve hesaplanan gecikme zammı ile gecikme faizinin 2019/Mart dönemi katma değer vergisi iade alacaklarından mahsup edilmesi işleminin iptali ve tahsil edilen 5.380.946,84-TL'nin mahsup tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle iadesi iadesi istemi bakımından; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 23.maddesinde, tahsil edilip de kanuni sebeplerle reddi icabeden amme alacaklarının, istihkak sahiplerinin reddiyatı yapacak olan amme idaresine olan muaccel borçlarına mahsup edilmek suretiyle reddolunacağının belirtildiği, davacı tarafından 29/12/2016 ve 23/02/2017 tarihlerinde satışı yapılan İstanbul İli, Şişli İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde kayıtlı gayrimenkullerle ilgili Şişli Tapu Müdürlüğü tarafından tapu satım harçlarının tahsil edilmediğinin anlaşılması üzerine İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı'ndan görüş istenildiği, bu görüş uyarınca tahsil edilmeyen tapu harçlarının ihbarnameler ile tarh edildiği, davacı tarafından 31/01/2018 tarihinde bu ihbarnameler için uzlaşma talep edildiği, bilahare usul hatasından dolayı ihbarnameler terkin edilerek davacının 27/02/2018 tarihinde incelemeye sevk edildiği, düzenlenen vergi inceleme raporuna istinaden davacı adına … ila … sayılı ihbarnameler düzenlenerek 15/10/2018 tarihinde elektronik ortamda davacıya tebliğ edildiği, iş bu ihbarnamelere dava açılmayarak tarhiyatın kesinleştiği, davacının 2019/Mart dönemine ilişkin katma değer vergisi iade alacaklarından … ila … sayılı ihbarnamelerden kaynaklanan tahakkuk eden borçların 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 23.maddesi uyarınca mahsup edildiği, dava konusu borçlarla ilgili uzlaşma talebinin reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada ise Mahkemelerinin E:… ; K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği görüldüğünden,6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 23.maddesi uyarınca muaccel hale gelen borçların davacının katma değer vergisi iade alacağından mahsup edilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen reddine, kısmen incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi Kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Tahsil işlemleri tarh işlemine bağlı idari işlem niteliğini haiz olduğundan mahsup alındılarının idari davaya konu edilebileceği, şirkete tebliğ edilen ihbarnameler için uzlaşma talep edildiği halde bunların göz ardı edildiği, akabinde aynı içeriğe sahip ihbarnamelerin tekrar gönderildiği, mükerrer olarak gönderilen ihbarnamelerin önceki ihbarnamelerle tamamen aynı olması nedeniyle 15/05/2019 tarihli dilekçe ile önceki ihbarnameler için verilen uzlaşma talep dilekçelerinin geçerli sayılmasının talep edildiği, önceki ve sonraki ihbarnameler arasında konu ve tutar açısından hiçbir fark bulunmadığından uzlaşma hususunda böyle bir yol izlenmesinin hayatın olağan akışına uygun olduğu, uzlaşma taleplerinin kabul edilmesi gerektiği, uzlaşma talebi Mahkemece değerlendirilmediğinden mahkemeye erişim haklarının engellendiği iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Davacının, İstanbul İli, Şişli İlçesi, … Mahallesi,… ada, … parselde kayıtlı gayrimenkul satışlarıyla ilgili tahakkuk eden tapu harcı için kesilen vergi ziyaı cezası ve hesaplanan gecikme zammı ile gecikme faizi borçlarının 2019/Mart dönemi katma değer vergisi iade alacaklarından mahsup edilmesi işleminin iptali ile bu suretle tahsil edilen 5.380.946,84-TL'nin mahsup tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle iadesi ve … sayılı tapu harcı belgelerinin iptali istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un olay tarihinde yürürlükte olan haliyle 55. maddesinde, amme alacağını vadesinde ödemeyenlere 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumunun bir ödeme emri ile tebliğ olunacağı; 58. maddesinde de kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahsın böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı iddiası ile tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait davalara bakan vergi mahkemesi nezdinde dava açabileceği düzenlenmiştir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 23.maddesinde, tahsil edilip de kanuni sebeplerle reddi icabeden amme alacaklarının, istihkak sahiplerinin reddiyatı yapacak olan amme idaresine olan muaccel borçlarına mahsup edilmek suretiyle reddolunacağı, 79. maddesinde, hamiline yazılı olmayan veya cirosu kabil senede dayanmayan alacaklar ile maaş, ücret, kira vesaire gibi her türlü hakların ve fiilen tutanak düzenlemek suretiyle haczi kabil olmayan üçüncü şahıslardaki menkul malların haczi, borçlu veya zilyed olan veyahut alacak ve hakları ödemesi gereken gerçek ve tüzel kişilere, kurumlara haciz keyfiyetinin tebliği suretiyle yapılacağı, tahsil dairesi tarafından tebliğ edilecek haciz bildirisi ile; bundan böyle borcunu ancak tahsil dairesine ödeyebileceği ve amme borçlusuna yapılacak ödemenin geçerli olmayacağı veya elinde bulundurduğu menkul malı ancak tahsil dairesine teslim edebileceği ve malın amme borçlusuna verilmemesi gerektiği, aksi takdirde amme borçlusuna yapılan ödemeler ile malın bedelini tahsil dairesine ödemek zorunda kalacağı ve bu maddenin üç, dört ve beşinci fıkra hükümleri üçüncü şahsa bildirileceği düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Bölge İdare Mahkemesi kararının, … sayılı 14/06/2019 ödeme tarihli tapu harcı belgelerinin iptali istemi bakımından davanın incelenmeksizin reddine ilişkin hüküm fıkrası usul ve hukuka uygun olup, davacı tarafından ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Davacının, mahkeme kararının İstanbul İli, Şişli İlçesi, … Mahallesi,… ada, … parselde kayıtlı gayrimenkul satışlarıyla ilgili tahakkuk eden tapu harcı için kesilen vergi ziyaı cezası ve hesaplanan gecikme zammı ile gecikme faizi borçlarının 2019/Mart dönemi katma değer vergisi iade alacaklarından mahsup edilmesi işleminin iptali ile tahsil edilen 5.380.946,84-TL'nin mahsup tarihinden tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle iadesi iadesi istemi bakımından davanın reddine ilişkin hüküm fıkrasına yönelik temyiz istemine gelince;
Uyuşmazlıkta, davacı hakkında düzenlenen vergi inceleme raporuna dayanılarak … ila … sayılı ihbarnameler düzenlenerek 15/10/2018 tarihinde elektronik ortamda tebliğ edildiği, ihbarnamelere dava açılmayarak tarhiyatın kesinleştiği, davacının 2019/Mart dönemine ilişkin katma değer vergisi iade alacaklarından, … ila … sayılı ihbarnamelerden kaynaklanan tahakkuk eden borçların 6183 sayılı Kanun'un 23.maddesi uyarınca mahsup edildiği anlaşılmaktadır.
Kamu alacaklarının ödeme emriyle takip ve tahsil edilebilmesi için ilgilisine usulüne uygun olarak ihbarname ile tebliğ edilerek tahakkukunun sağlanmış ve vadesinde ödenmemiş olması , ihbarnamenin tebliğinden itibaren bir ay beklenilmesi, bir ay içinde ödeme yapılmadığı takdirde ihbarname içeriği borç ve cezanın kesinleştiğinden bahisle ödeme emri gönderilmesi gerekmektedir.
Dava konusu olayda; davacının vergi alacağından vergi borcunun mahsubu için öncelikle davacı adına muaccel hale gelmiş bir borç olması gerekmekte olup, vergi borcunun davacı adına muaccel hale gelmesi için vergi borcunun yasaya uygun olarak kesinleştirilmiş olması, kesinleşen vergi borcu için ödeme emri düzenlenerek usulüne uygun olarak tebliğ edilmesi, usulüne uygun olarak düzenlenen ödeme emrinin de kesinleşmesi gerekmektedir. Bu durumda, 6183 sayılı Kanunun 23. maddesi uyarınca vergi alacağından mahsup yapılabilmesi için öncelikle borcun alacaklı amme idaresi yönünden muaccel hale gelmesi gerekmekte olup vergi borçlarının davacı adına düzenlenecek ödeme emriyle muaccel borç haline geleceği de yasal zorunluluktur.
Öte yandan, davacının katma değer vergisi iade alacağından mahsup edilen muaccel hale geldiği ileri sürülen borçları mahsup işlemlerini yapan ve davacının da iade alacağı bulunan davalı idare açısından kesinleşmiş vergi borçları olmayıp, muaccel hale geldiği de ihtilaflı olan davacının Hisar Vergi Dairesi Müdürlüğü'ne olan borçlarıdır.
Bir başka vergi dairesinin muaccel hale gelmiş kamu alacağı hüviyetine bürünmüş vergi borçlarının bir başka vergi dairesinde bulunan mükellefin vergi alacağından (iade alacağı) mahsuben ödemesinin yapılabilmesi için, yukarıda değinildiği gibi ödeme emri aşamasından geçerek borcun muaccel hale gelmesi ve sonrasında da 6183 sayılı Kanunun 79. maddesine göre alacaklı vergi dairesinin, mükellefin iade alacağı bulunan vergi dairesine ihbarname usulü ile tebligatta bulunup mahsup ve ödeme talebinde bulunması gerekmektedir.
İncelenen olayda bu safhaların hiçbiri gerçekleşmemiş olduğundan davalı idarece davacının kendileri nezdinde bulunan katma değer vergisi iade alacağından dava konusu edilen mahsup işleminde hukuka uyarlık bulunmadığından davayı bu kısım yönünden reddeden Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunu reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen incelenmeksizin reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının davanın reddine ilişkin hüküm fıkrasının BOZULMASINA, davanın incelenmeksizin reddine ilişkin hüküm fıkrasının ONANMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 22/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.