Danıştay 8. Daire 2021/1453 Esas 2022/4400 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1453
Karar No : 2022/4400

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalılar) : 1-… Bakanlığı
Vekili : Hukuk Müşaviri …
2- … Genel Müdürlüğü
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : … Üniversitesi
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin açıklanarak reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İstanbul Tuzla İlçesi, … Köyü, … Mevkiinde bulunan ormanlık saha üzerinde Milli Eğitim Bakanlığı adına 1.026.525,00 m² lik alanda Sabancı Üniversitesi kurulması amacıyla 49 yıl süreliğine verilen bedelsiz iznin bedelliye çevrilmesini takiben Kartal Orman İşletme Şefliğinin … tarih ve … sayılı yazıları ile bedel istenilmesine rağmen yatırılmadığı tespit edilen 25.197.331,81 TL'nin 31.01.2012 tarihine kadar yatırılması aksi halde Orman Kanunu ve Yönetmelik hükümleri gereğince iznin iptal edileceği ve sahanın teslim alınacağı yönünde tesis edilen … tarih … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, mevzuat hükümleri ile Anayasa Mahkemesi kararları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, orman alanlarının, kamu tüzelkişiliğine sahip olan Vakıf üniversitelerine tahsisi mümkün olmamakla birlikte yapılan tahsislerden de bedel alınması gerektiği, somut olayda yapılan tahsisin … tarih ve … sayılı Orman ve Su İşleri Bakanı Olur işlemi ile bedelliye dönüştürüldüğü de dikkate alındığında bedellerin bu tarihten itibaren hesaplanması gerektiği, bu kapsamda, bedelsiz iznin bedelli izne dönüştürüldüğü 13.05.2011 tarihinde yürürlükte bulunan, 28.04.2011 tarih ve 27918 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2011 yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ esas alınmak suretiyle proje maliyet bedeli hesaplanarak, 13.05.2011 tarihinden itibaren davacıdan arazi tahsis bedeli istenebileceği, Yönetmelikte yapılan tanıma göre vakıf üniversiteleri kamu kurumu niteliğinde olmadığından, aynı Yönetmeliğin 69. maddesi uyarınca teminat bedeli de istenebileceği, ayrıca Yönetmelikteki tanımından hareketle ağaçlandırma bedelinin, izin verilen alanın yeniden ağaçlandırılması için alınan bir bedel olduğu dikkate alındığında, tahsis tarihinde söz konusu alanda ağaç bulunup bulunmadığı ve üniversiteye ait tesisler yapılırken ağaç kesilip kesilmediği hususu araştırılarak, duruma göre bu bedelin istenilmesi, bunların yanı sıra Yönetmeliğin 61. maddesine göre, Devlet ve diğer kamu tüzel kişileriyle özel ve tüzel kişilerce, kâr gayesi bulunmaksızın ve kamu yararına hizmetlerde kullanılmak üzere yapılacak tesislerin dışındaki her türlü tesislerden orman köylüleri kalkındırma geliri ve ağaçlandırma ve erozyon kontrolü geliri alınacağı düzenlendiğinden, bu kapsamda, vakıf üniversitelerinin, Anayasanın 130. maddesinin 2. fıkrasına göre kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile eğitim ve öğretim hizmetleri kapsamında kamu yararına yönelik olarak kuruldukları dikkate alınarak, vakıf üniversitelerine yapılan tahsislerden orman köylüleri kalkındırma geliri ile ağaçlandırma ve erozyon kontrolü geliri alınmaması gerektiği, öte yandan, proje maliyet bedelinin hesaplanmasında, Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2010 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ hükümleri uyarınca, inşai yatırım bedeline ayrıca %25 müteahitlik karı eklenmemesi gerektiği, bu durumda, bedelli izin olur tarihi dikkate alınarak proje maliyet bedeli yeniden hesaplanıp, açıklanan hususlar dikkate alınarak bir işlem tesis edilmesi gerekirken belirtilen hususlara aykırı olarak tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmediği, nitekim, dava konusu işlem ile aynı minvalde olan ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı dosyasında verilen ısrar kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 01.07.2019 tarih ve E:2018/3466, K:2019/3382 sayılı kararı ile onandığı gerekçesi ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
15.09.2011 tarih ve 28055 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Orman Kanunu'nun 17 ve 18 inci Maddelerinin Uygulama Yönetmeliği"nin; "Bedellerin Tespiti" başlıklı 16. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; "Arazi izin bedeli; (1) İzin süresince arazi iradından yoksun kalma ve izin bitiminden sonra yetiştirilecek meşcerenin hasılat düşüklüğünden doğan zararın karşılığı olarak Genel Müdürlükçe belirlenen birim bedel ile verilecek iznin bulunduğu arazinin yol ve yerleşim merkezlerine yakınlığı, civar arazilerinin rayiç değerleri ve talep alanındaki ormanın vasfı dikkate alınarak bölge müdürlüğünce tespit edilecek birim kullanma bedelinin toplamının izin alanı ile çarpımı sonucu, 2) Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ve ilgili kurumların ait olduğu yılı birim fiyatları veya proforma faturaları üzerinden hesaplanan toplam proje bedelinin binde beşi (% 05) alınarak bulunur." hükmü ile 6. fıkrasında, "Müteakip yıllara ait arazi izin bedelleri, Türkiye İstatistik Kurumunca artışın yapılacağı ayda yayımlanan bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranına göre açıklanan yıllık ÜFE değişim oranında arttırılmak suretiyle tespit edilerek, bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde her yıl defaten tahsil edilir. Ancak ÜFE’nin negatif çıkması halinde bir önceki yıl arazi izin bedeli, o yılın arazi izin bedeli olarak tahsil edilir." hükmü; "Mevcut İzinlerin Devamı" başlıklı Geçici 1. maddesinin 3. fıkrasında ise; "Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce verilmiş izinlerde arazi izin bedellerinin arttırılması için uygulanan “Deflatör” artış oranı yerine, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile bu Yönetmelikte belirtilen “ÜFE” değişim oranı uygulanır, bildirime gerek kalmaksızın izin başlangıç tarihinden itibaren en geç bir ay içinde her yıl defaten tahsil edilir." kuralı yer almaktadır.
Dosyasının incelenmesinden; Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğü, Kartal İşletme Şefliği sınırları dahilinde Sabancı Üniversitesi yapılması için Milli Eğitim Bakanlığı adına Orman Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı, 18.06.1997 tarih ve 375 sayılı Olur işlemleri ile Milli Eğitim Bakanlığı'na toplam 1.026.525 m² lik ormanlık alanda verilen bedelsiz kesin iznin, … tarih ve … sayılı Orman ve Su İşleri Bakanı Olur işlemi ile 04.05.2009 tarihinden itibaren bedelli izne dönüştürüldüğü, bunun üzerine proje maliyet bedeli 200.727.924,65 TL olarak belirlenip, 2009, 2010 ve 2011 yılı arazi tahsis bedeli ağaçlandırma bedeli, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü geliri ve orköy özel ödenek geliri ve teminat bedeli kalemlerinden ve gecikme zammından oluşan toplam 20.381.572,53-TL meblağın … tarih ve … sayılı işlemle ödenmesinin istenildiği, ödeme yapılmaması üzerine, gecikme zammı güncellenmek suretiyle bu sefer toplam 25.197.331,81 TL bedelin 31.01.2012 tarihine kadar ödenmesi, ödenmediği takdirde iznin iptal edileceği yönündeki … tarih ve … sayılı Kartal Orman İşletme Şefliği işleminin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu taşınmaz için 2009, 2010, 2011 ve 2012 yılı arazi tahsis bedeli, ağaçlandırma bedeli, ağaçlandırma ve erozyon kontrolü geliri, Or-Köy özel ödenek geliri ve teminat bedeli kalemleri ile gecikme zammı olarak toplam 27.301.472,63-TL meblağın belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılan başka bir davada; … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, Dairemizin 07.10.2015 tarih ve E:2014/4771, K:2015/8074 sayılı bozma kararında yer verilen gerekçelere uygun şekilde, işlemde yer alan her bir bedel hakkında hukuki bir değerlendirme yapıldıktan sonra bu değerlendirmeler dikkate alınarak bir işlem tesis edilmesi gerektiği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptali yolundaki kararında ısrar edilmiştir. Bu karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 01.07.2019 tarih ve E:2018/3466, K:2019/3382 sayılı kararıyla, gerek temyize konu İdare Mahkemesi (ısrar, iptal) kararı gerekse de Dairemizin 07.10.2015 tarih ve E:2014/4771, K:2015/8074 sayılı bozma kararında yer verilen gerekçeler doğrultusunda yeni bir işlem tesis edilmesi gerektiği açıklamasıyla onanmış olup; 24.09.2020 tarih ve E:2019/3319, K:2020/1619 sayılı kararla, karar düzeltme istemi reddedilerek anılan karar kesinleşmiştir.
Bununla birlikte; Dairemizin 07.10.2015 tarih ve E:2014/4771, K:2015/8074 sayılı bozma kararından sonra Mahkemece bozmaya uyularak verilen karara karşı temyiz isteminde bulunulması nedeniyle anılan dosya son olarak Dairemizin E:2018/3270 esasına ve ardından karar düzeltme isteminde bulunulması nedeniyle Dairemizin E:2019/5531 esasına kaydedilmiştir. Söz konusu dosyada, temyiz ve karar düzeltme aşamasında verilen kararların birlikte incelenmesi neticesinde; 2011 yılı arazi tahsis bedelinin 1.056.856,76 TL + 190.234,22 TL (%18 KDV) olmak üzere 1.247.090,98 TL'lik kısmında hukuka aykırılık, 973.589,68 TL'lik kısmında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle Mahkemece verilen kısmen iptal, kısmen ret kararının onanmasına ve karar düzeltme isteminin reddine karar verilerek anılan kalem yönünden kararın kesinleştiği görülmektedir. Ayrıca, bozma kararı üzerine … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile, dava konusu işlemin 2011 yılı arazi izin bedelinin 05.08.2011-09.08.2011 tarihleri arası için hesaplanan 9.871,05-TL gecikme zammı tutarında hukuka aykırılık bulunmadığı, bu tutarı aşan 73.564,44-TL'lik kısmının ise hukuka uygun olmadığı, yaptırılan bilirkişi incelemesinde ağaçlandırma bedelinin 816.936,99-TL olarak hesaplandığı, dava konusu işlemin ağaçlandırma bedeline ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığına karar verilmiş, söz konusu karar Dairemizin 24/06/2022 tarih ve E:2021/5308 sayılı kararı ile onanmıştır.
Bu itibarla, uyuşmazlık konusu işlem yönünden, Dairemizin E:2014/4771 sayılı dosyasının devamı niteliğinde olan ve yukarıda ayrıntısına yer verilen karar sonucunda hukuka uygun veya aykırı görülen ve kesinleşen alacak kalemlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Zira dava konusu işlem ile Dairemizin E:2019/5531 sayılı dosyasına konu işlemin alacak kalemleri yönünden ortak olduğu görülmektedir.
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe usul ve kanuna uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz istemlerinin reddi ile anılan kararın yukarıda yer verilen açıklama ile onanmasına ve temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 24/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.