Danıştay 13. Daire 2022/2042 Esas 2022/2864 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/2042
Karar No:2022/2864

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1. …
…
23. …
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Sözleşme süresi sona eren dolmuş ve özel halk otobüslerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesine göre 10 (on) yıl süre ile kiraya verilmesine, kiralama ihalesi ile ilgili her türlü iş ve işlemleri yapmak üzere encümene yetki verilmesine ilişkin Kars Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacılar tarafından toplu taşıma hatlarının süresiz olarak kendilerine kiralandığı belirtilmiş ise de şehir içi dolmuş - minibüs hatlarının temelli ve kalıcı olarak hak sahiplerine verildiği yönünde tesis edilen ...tarih ve ...sayılı Kars Belediye Meclisi kararının dava dosyasına sunulan Kars Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ile iptal edildiği, 2886 sayılı Kanun'un 64. maddesinde, kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan fazla olamayacağı açıkça belirtildiğinden, dava konusu toplu taşıma hatlarının süresiz olarak kiraya verilemeyeceği, dolayısıyla davacıların süresiz tahsis yapıldığından bahisle kazanılmış haklarının bulunduğu iddialarının dinlenebilir olmadığı, 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümleri dikkate alındığında, belediye meclisinin esasen belediyenin karar alma organı olduğu, belediye encümeninin de alınan bu kararları yerine getiren icra organı olduğu, belediye encümeninin meclis kararına gerek kalmaksızın 3 yıla kadar kiraya verme yetkisi bulunduğu gibi, meclis tarafından toplu taşıma hatlarının 10 yıl süreyle kiraya verilmesi yönünde alınan karar uyarınca, kiralama işlemlerinin encümen tarafından yürütülmesine karar verilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı; söz konusu ihalede encümenin aynı zamanda ihale komisyonu olarak görev yapacağının 2886 sayılı Kanun'da açıkça düzenlendiği, dava konusu işlemin genel bir çerçeve belirlenmesi ve encümene yetki verilmesi yönünde tesis edilen bir işlem olduğu, dava konusu toplu taşıma hatlarının kiralanmasına ilişkin ayrıntıların, bu işlem sonrasında belediye encümeni tarafından yapılacak ihale veya ihalelerde sonuçlanacağı, davacıların bu ihaleleri dava konusu edebileceği, nitekim dava dosyasına sunulan evraktan, davalı idarece yapılan ihalelerin dava konusu edildiği ve yargılamaların devam ettiği, bu aşamada tesis edilen dava konusu belediye meclisi kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, hâlihazırda Belediye bünyesinde dolmuş ve özel halk otobüsü hatlarını işlettikleri, uzun süredir bu faaliyeti yürütmekte oldukları, haklı beklentilerinin korunması gerektiği, dava konusu belediye meclisi kararıyla kazanılmış haklarının ve haklı beklentilerinin ihlal edildiği, geçmişe etkili işlem tesis edildiği, öncelikle ulaşım etüdü yapılarak dolmuş ve özel halk otobüsü hattına ihtiyaç duyulduğunun ortaya konulması gerektiği, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Sekizinci Daireleri'nce, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca müşterek yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
Davacılar tarafından, belediye ile imzalanan sözleşmelere dayalı olarak 2003 yılından itibaren Kars Belediyesi mücavir alan sınırları içerisindeki güzergâhlarda yolcu taşıma faaliyeti yürütülmüştür.
Kars Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararıyla ihale ile kiraya verilen dolmuş ve minibüs hatlarının kullanım haklarının hiçbir şekilde iptal edilmeyerek temelli ve kalıcı olarak hak sahiplerine verilmesine karar verilmiştir.
Kars Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararıyla şehir içi dolmuş ve minibüs hatlarının temelli ve kalıcı olarak hak sahiplerine verildiğine ilişkin ...tarih ve ...sayılı karar iptal edilmiştir.
Kars Belediyesi Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu'nun ...tarih ve ...sayılı raporuyla, özel halk otobüsleri ve dolmuşların sözleşme sürelerinin sona ermesi nedeniyle bu hatların yeniden kiraya verilmesinde 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale yönteminin uygulanması ve bu hakların 10 yıllığına kiraya verilmesinin önerilmesi üzerine Kars Belediye Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararıyla dolmuş ve özel halk otobüslerinin 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesine göre 10 (on) yıl süre ile kiraya verilmesine, kiralama ihalesi ile ilgili her türlü iş ve işlemleri yapmak üzere encümene yetki verilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine anılan ...tarih ve ...sayılı kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinin (f) bendinde, toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır; aynı maddenin ikinci fıkrasında; belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştay'ın görüşü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği; toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67. maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebileceği kurala bağlanmıştır.
2886 sayılı Kanun'un "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun'da yazılı hükümlere göre yürütüleceği belirtilmiş; "Kiralarda sözleşme süresi" başlıklı 64. maddesinde ise, "Kiraya verilecek taşınır taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinden, önce Maliye Bakanlığından izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerden bu izin idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel İdare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuattan, şehir içi trafik hizmetlerini yapma ve yaptırmanın belediyelerin görev ve sorumluluğunda olduğu, bu kapsamda, toplu taşıma yapmak amacıyla her türlü toplu taşıma sistemlerini kurma, kurdurma, işletme ve işlettirmenin belediyelerin yetki ve imtiyazında bulunduğu, toplu taşıma hizmetlerinin belediyelerce; imtiyaz verme, ruhsat verme, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği anlaşılmaktadır.
Dosya incelendiğinde, davacıların, davalı idare ile imzaladıkları münferit sözleşmeler uyarınca 2003 yılından itibaren şehir içi dolmuş ve özel halk otobüsü hattı kullanım hakkına sahip oldukları ve buna dayalı olarak faaliyet yürüttükleri, davacıların bu hakkının ...tarih ve ...sayılı belediye meclisi kararıyla süresiz hâle getirildiği ancak ...tarih ve ...sayılı belediye meclisi kararıyla şehir içi dolmuş ve minibüs hatlarının temelli ve kalıcı olarak hak sahiplerine verildiğine ilişkin ...tarih ve ...sayılı kararın iptal edildiği, ...tarih ve ...sayılı belediye meclisi kararıyla dolmuş ve özel halk otobüslerinin sözleşme sürelerinin sona ermesi nedeniyle yeniden kullanım hakkının 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca gerçekleştirilecek ihale yoluyla verilmesinin uygun bulunduğu ve kiralama ihalesi ile ilgili her türlü iş ve işlemleri yapmak üzere encümene yetki verildiği görülmektedir.
Toplu taşıma hizmetlerinin hangi usullerle gördürülebileceğinin tahdidi olarak sayıldığı 5393 sayılı Kanun'da, söz konusu hizmetlerin imtiyaz, ruhsat, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği belirtilmekte olup, bu hizmetlerin satış yoluyla gördürülebileceğine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.
Davacılarla imzalanan sözleşmenin sona erdirilmesinin kanuni bir dayanağı bulunuyor ise de idarenin bu yetkisini ne şekilde kullandığı, bu yetkinin kullanılma zamanı, davacıların hazırlıklı olup olmadığı ve idarenin telafi edici önlemler alıp almadığı önem arz etmektedir.
2003 yılından bu yana dava konusu hatlar ile taşımacılık yapan davacıların karar öncesinde bilgilendirilmediği ve yeni duruma kendilerini hazırlayabilmeleri yönünde bir imkân sahibi olamadıkları açık olup, idare herhangi bir uyarı yapmadan ve geçiş süreci öngörmeden bir anda almış olduğu karar ile davacıların kira süresinin sona erdiğine karar vermiştir.
Davalı idare, davacıların etki etmesinin mümkün olmadığı tek taraflı kararıyla ekonomik bir değer taşıyan dolmuş ve özel halk otobüsü hatlarına ilişkin sözleşmeleri kendisinin belirlediği bir zamanda iptal ederek davacılar bakımından öngörülemez bir duruma sebep olmuştur.
Bu itibarla, kira süresinin bittiğinden bahisle sözleşmenin iptali sonrasında oluşacak yeni duruma uyum göstermeleri için davacılara bir geçiş süreci ve imkânı tanınmadan, iptalin olası sonuçları hakkında herhangi bir önlem almadan tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
Nitekim, Anayasa Mahkemesi'nin 07/04/2021 tarih ve 2018/20720 Başvuru No'lu kararı da bu yöndedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı ...-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen ...-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davacılara iadesine,
6. Fazladan yatırılan ...-TL harcın istemleri hâlinde davacılara iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 27/06/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Dosyanın incelenmesinden, davacıların, davalı idare ile imzalandıkları sözleşme ile 2003 yılında dolmuş hattının kullanım hakkını kazandıkları, dava konusu ...tarih ve ...sayılı Belediye Meclisi kararı ile de süresi dolan dolmuş ve özel halk otobüslerinin 10 yıl için yeniden ihaleye çıkartılmasına, bu hususta gerekli iş ve işlemler için encümene yetki verilmesine karar verildiği ve anılan Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu Belediye Meclis kararı ile ...tarih ve ...sayılı Plan ve Bütçe Komisyonu raporunda belirtilen süresi dolan şehir içi özel toplu taşıma hatlarının 10 yıl süreyle ihaleye çıkarılması hususunda gerekli iş ve işlemler için Belediye Encümeni'ne yetki verildiği görülmekte olup, 2886 sayılı Kanun'un 13. maddesinde de belediyelere ait ihalelerin belediye encümenince anılan Kanun hükümlerine göre yürütüleceği belirtildiğinden, dava konusu işlemin davacılar açısından öngörülemez bir durum yaratmadığı, zira Belediye Encümeni tarafından ihale işlemlerine başlanılmayarak davacılara ekonomik bir değer teşkil eden dolmuş hatlarının faaliyetine ilişkin olarak bir geçiş süreci tanınabileceği, dolayısıyla bu hususu dikkate alacak merciin Belediye Encümeni olduğu ve dava konusu Belediye Meclisi kararında bu yönüyle herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı ve davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararının bu gerekçeyle onanması gerektiği görüşüyle karara katılmıyorum.