Danıştay 6. Daire 2019/20051 Esas 2022/7503 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20051
Karar No : 2022/7503

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı-…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … ve … sayılı parsellerin (eski … pafta, …ve … sayılı parseller ile … pafta, … sayılı parsel) kamulaştırılmasına ilişkin Başakşehir Belediye Encümeni'nin … tarihli, … sayılı kararı ile dayanağını oluşturan 23/09/2005 onay tarihli 1/1000 ölçekli Küçükçekmece-İkitelli Atatürk Olimpiyat Parkı Uygulama İmar Planının, 02/02/2001 ve 12/05/2017 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planının ve 13/02/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu taşınmazların kamulaştırılmasına ilişkin Başakşehir Belediye Encümeni'nin … tarih ve … sayılı kararında, dava konusu parsellerin bulunduğu alanın meri imar planlarında "olimpiyat parkı alanı" lejantında kaldığı, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu Ek. 1 maddesine ve 6. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde yer alan "onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek olmadığı, bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır" hükmü gereğince, tesis edilen kamulaştırma işleminde, imar planları ve kamu yararı bağlamında bir aykırılık olmadığı; kamulaştırma kararının dayanağını oluşturan 23/09/2005 onay tarihli 1/1000 ölçekli Küçükçekmece-İkitelli Atatürk Olimpiyat Parkı Uygulama İmar Planının, 02/02/2001 ve 12/05/2017 onay tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planının üst ölçekli 13/02/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı doğrultusunda ve kamu yararı gözetilerek hazırlandığı, ölçeği itibari ile de planlama esasları ve tekniklerine uygun olduğu, davacı parsellerinin 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planında "ulusal ve uluslararası spor alanı, doğal afetler açısından riskli alan, kentsel ve bölgesel donatı alanı" fonksiyonda kalmasının şehircilik ilke ve esasları ile planlama tekniklerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Başakşehir Belediyesinin dava konusu alanda kamulaştırma yapma yetkisinin bulunmadığı, dava konusu parselle aynı konumda bulunan birçok parselin çevre düzeni planında ulusal ve uluslararası spor alanı lejantında kalmasına rağmen imara açılarak toplu konut projelerinin inşa edildiği, İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulunun, İstanbul Büyükşehir Belediyesine, Küçükçekmece Belediyesine ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne yazılar yazarak bölgedeki kamulaştırılmasına karar verilen taşınmazların "olimpik park alanı"ndan çıkartılmasını istediği, bu bakımdan dava konusu imar planlarında kamu yararının bulunmadığı, Kamulaştırma Kanununa göre yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma işlemlerine başlanılamayacağından kamulaştırma kararının iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI :
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; dava konusu imar planlarının şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olduğunun bilirkişi raporu ile ortaya konulduğu, kamulaştırma kararının mevzuata uygun şekilde tesis edildiği, hukuka uygun olarak verilen kararın onanmasına karar verilmesi gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
… Belediye Başkanlığı tarafından; idarelerin protokol uyarınca kamulaştırma yapma yetkisinin bulunduğu, yeterli ödenek temin edilerek kamulaştırma işlemlerine başlanıldığı ancak aşırı kur ve fiyat artışı nedeniyle kamulaştırma bütçesi dengesinin bozulduğu, işlemin tek amacının kamu yararı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Dosyanın ve Danıştay Altıncı Dairesinin E:2020/7413, E:2020/3793 ve E:2020/3796 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesinden,
- Uyuşmazlığa konu İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, … Mahallesi, … pafta, …, … ve … sayılı parsellerin (eski … pafta, … ve … sayılı parseller ile … pafta, … sayılı parsel) İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile kabul edilen 1/50.000 ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Alt Bölge Nazım İmar Planında "olimpiyat alanları" olarak planlandığı, parsellerin bulunduğu bölgenin bu tarihten sonra bütün üst ve alt ölçekli imar planlarında "olimpiyat alanları" olarak kurgulandığı, dava konusu parsellerin 02/02/2001 onay tarihli 1/5000 ölçekli İkitelli-Atatürk Olimpiyat Parkı Nazım İmar Planında ve 23/09/2005 onay tarihli 1/1000 ölçekli Küçükçekmece, İkitelli Atatürk Olimpiyat Parkı Uygulama İmar Planında "olimpiyat parkı alanı" lejantında, 15/06/2009 onay tarihli 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planında ise "ulusal ve uluslararası spor alanı" "doğal afetler açısından riskli alan" ve "kentsel ve bölgesel donatı alanı" lejantında kaldığı,
- Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'nün … tarihli, … sayılı yazısı ile; dava konusu taşınmazları kapsayan alanın İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu'nca kamulaştırılmasının uygun görüldüğü, 27/03/1998 tarihli Bakanlık oluru ile de kamulaştırma kararı alındığı ve kamulaştırma çalışmalarına başlanıldığı,
- Ancak Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'nce alınan … tarihli, … sayılı karar ile aralarında dava konusu parsellerin de bulunduğu Atatürk Olimpik Park Alanı içerisinde bulunan 1466 adet parselin kamulaştırmasından vazgeçildiği,
- İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu'nun 05/11/2004 tarihinde yapılan 150. toplantısında da; alanda bulunan toplam 1862 adet parselin 1/50.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında "olimpik park alanı"ndan çıkarılması hususunun İstanbul Büyükşehir Belediyesine, Küçükçekmece Belediyesine ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'ne bildirilmesine karar verildiği ve bu kapsamda Kurul tarafından yazılan … tarihli, … ve … sayılı yazılar ile; anılan taşınmazların 1/50.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında "olimpik park alanı"ndan çıkartılması yönünde gerekli çalışmaların yapılmasının İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'ndan ve Küçükçekmece Belediye Başkanlığı'ndan istenildiği, yine Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'nce İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ve Küçükçekmece Belediye Başkanlığı'na bu karardan da bahsedilerek aynı mahiyetteki … tarihli, …ve … sayılı yazılar yazılarak söz konusu taşınmazların "olimpik park alanı"ndan çıkartılmasının istenildiği, sonrasında Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ve Başakşehir Belediye Başkanlığı'na yazılan … tarihli, … ve …sayılı yazılarla; İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu kararı ile önceki yazışmalar da ilgi tutularak, kamulaştırılmasından vazgeçilen söz konusu taşınmazların gerek 1/50.000 ölçekli, gerekse 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında olimpik park alanından çıkarılması için imar planı tadilatının ivedilikle yapılması, aksi halde sorumluluğun belediyesine ait olacağı hususunun bildirildiği,
- Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na yazılan … tarihli, … sayılı yazıda; "...Genel Müdürlüğümüz ve İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu yetkilileriyle yapılan istişareler neticesinde, 2000 yılı olimpiyat adaylığı ile başlayan ve 2004, 2008, 2012 ve 2020 olimpiyat adaylıkları ile devam eden süreçte, mevcut 'Olimpiyat Parkı Alanı'ndan çıkarılmasına karar verilen yaklaşık 1.900 adet parselin de yer aldığı …ve … paftalardaki taşınmazlar da dahil olmak üzere, mevcut alanda olimpiyat oyunları ihtiyacına yönelik birçok tesis planlanmış ve bu alan içine yapımı taahhüt edilen tesislere ilişkin vaziyet planları Uluslararası Olimpiyat Komitesi'ne (IOC) sunulmuştur. Ancak gelinen süreçte, mezkur paftalarda yer alan yaklaşık 1.900 adet parselin kamulaştırmasından vazgeçilmesi nedeniyle, bu alan üzerinde yapımı öngörülen tesisler, Hazine'den tahsisli … ve … parsel nolu taşınmazlar üzerinde planlanmış, bilahare … parsel nolu taşınmazın tahsisinin de iptal edilerek kullanım hakkının Sağlık Bakanlığı'na devredilmesiyle, büyük bölümünü … parselin oluşturduğu mevcut Olimpiyat Parkı, Olimpiyat adaylık süreçlerinde yapımı taahhüt edilen tesislere yeterli sayılabilecek kadar küçülmüştür.
Hal böyle iken, Büyükşehir Belediyemizden beklentimiz,
a) İlgi (b) sayılı yazımızın ekinde sunulan öneri krokide belirtilen 'Olimpiyat Park Alanı"nın muhafaza edilmesi,
b) Maliklerin büyük çoğunluğunu özel şahısların oluşturduğu … ve … paftalarda yer alan yaklaşık 1.900 adet parselle ilgili plan tasarrufu Belediyenize ait olmak üzere, bu alandaki taşınmazların "Olimpiyat Parkı Alanı"ndan çıkarılması,...bilgilerinizi ve gereğini arz ederim." hususlarına yer verildiği,
- Başakşehir Belediye Başkanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Genel Müdürlüğü, Maliye Bakanlığı ve İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu arasında, Olimpiyat Parkı Alanı'nda yer alan ve ihtilafa konu olan özel şahıs parselleri ve hisselerinin Başakşehir Belediye Başkanlığı tarafından kamulaştırılmak suretiyle Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Genel Müdürlüğü'ne tahsis edilmek üzere Hazineye devri amacıyla 17/10/2016 tarihli "İstanbul Olimpiyat Parkı Alanındaki Mülkiyet ve İmar Problemlerinin Çözümüne Dair Protokol"ün imzalandığı,
- Anılan protokole dayanılarak Başakşehir Belediye Encümeninin … tarihli … sayılı kararı ile İstanbul Olimpiyat Parkı Alanı sınırları içerisinde bulunan 1700 adet parselin kamulaştırılmasının kabul edildiği,
- Söz konusu kamulaştırma kararı kapsamında, dava konusu taşınmazların kamulaştırılması amacıyla açılan bedel tespiti ve tescil davasının, davacı Başakşehir Belediye Başkanlığı'nca kamulaştırma bedelinin yatırılmaması nedeniyle … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile reddine karar verildiği,
- İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca Atatürk Olimpiyat Parkı bölgesinde … tarihli, …sayılı Başkanlık oluru ile 1/5000 ölçekli plan çalışmalarına başlandığı ve toplamda yaklaşık 445 hektarlık söz konusu alanın yaklaşık olarak 60 hektarlık kısmına denk gelen ve Hazine ve kamu kurum ve kuruluşlarının mülkiyetinde kalan taşınmazlara yönelik olarak İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, …sayılı kararı ile 1/5000 ölçekli Atatürk Olimpiyat Parkı Nazım İmar Planı 1. Etabının onaylandığı, bu kapsamda planlama alanının "Yüksek Yoğunluklu Gelişme Konut Alanı" ve çeşitli donatı alanları olarak belirlendiği, şahıs parsellerinin ise bu nazım imar planı kapsamı dışında bırakıldığı,
- Uyuşmazlık konusu parsellerin kamulaştırılması amacıyla açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasında meşruhatlı davetiyenin tebliği üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı,
anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Somut olayda dava konusu taşınmazlar ilk olarak 1995 tarihli 1/50.000 ölçekli İstanbul Metropoliten Alan Alt Bölge Nazım İmar Planında "olimpiyat alanları" olarak planlanmış ve bu tarihten sonraki imar planlarında da olimpiyat alanı plan kararı devam ettirilmiş olup belirtilen plan kararı uyarınca alanda 1997 yılından itibaren kamulaştırma çalışmalarına başlanılmıştır. Ancak 2001 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü'nce alandaki parsellerin büyük kısmının kamulaştırmasından vazgeçilmiştir. İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından söz konusu parsellerin imar planlarında "olimpik park alanı"ndan çıkartılması yönünde kararlar alınarak bu hususta gerekli çalışmaların yapılması farklı tarihlerde ilgili belediyelerden istenilmiştir.
Ancak dava konusu taşınmazları da kapsayan söz konusu alanın "olimpik park alanı"ndan çıkartılmasına ilişkin herhangi bir imar planı çalışması yapılmamış olup 17/10/2016 tarihli "İstanbul Olimpiyat Parkı Alanındaki Mülkiyet ve İmar Problemlerinin Çözümüne Dair Protokol imzalanmış ve bu protokol kapsamında İstanbul Olimpiyat Parkı Alanı sınırları içerisinde bulunan 1700 adet parselin kamulaştırılması kabul edilmiştir. Fakat aralarında dava konusu parsellerin de bulunduğu taşınmazlar için açılan kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davalarının bir çoğu kamulaştırma bedeli yatırılmadığından ret ile sonuçlanmıştır.
Belirtilen bölgede bulunan Hazineye ve kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlar ise İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli Atatürk Olimpiyat Parkı Nazım İmar Planı 1. Etabı ile "Yüksek Yoğunluklu Gelişme Konut Alanı" olarak planlanmıştır.
Uyuşmazlık İstanbul Olimpiyat Parkı Alanı bütününde ele alındığında; yetkili idareler olan İstanbul Olimpiyat Oyunları Hazırlık ve Düzenleme Kurulu ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce söz konusu bölgedeki birçok parselin kamulaştırmasından vazgeçilerek imar planında "olimpiyat alanları" olan kullanım kararının değiştirilmesinin ilgili belediyelerden istenildiği, belediye ile olan yazışmada, büyük bölümünü 2666 sayılı parselin oluşturduğu mevcut Olimpiyat Parkının, olimpiyat adaylık süreçlerinde yapımı taahhüt edilen tesislere yeterli sayılabilecek kadar küçüldüğü belirtilerek, yazı ekindeki öneri krokide belirtilen 'Olimpiyat Park Alanı"nın muhafaza edilmesinin ve maliklerin büyük çoğunluğunu özel şahısların oluşturduğu … ve … sayılı paftalarda yer alan yaklaşık 1.900 adet parselle ilgili plan tasarrufu belediyeye ait olmak üzere, bu alandaki taşınmazların "Olimpiyat Parkı Alanı"ndan çıkarılması hususlarının belirtildiği görülmektedir. Sonuç olarak imar planlarında "Olimpiyat Parkı Alanı"nda kalan çok sayıda şahıs parseline artık ihtiyaç bulunmadığı, büyük bölümünü …sayılı parselin oluşturduğu mevcut Olimpiyat Parkının korunmasının yeterli olacağı yetkili idarelerce ilgili belediyelere bildirilmiş olup ortada vazgeçilen bir proje nedeniyle yapılmak istenilen bir kamulaştırma işlemi olduğu anlaşılmaktadır.
Nitekim kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davalarında kamulaştırma bedelinin yatırılmaması nedeniyle davaların ret ile sonuçlanması ve Olimpiyat Parkı Alanında bulunan Hazineye ve kamu kurum/kuruluşlarına ait taşınmazların "Yüksek Yoğunluklu Gelişme Konut Alanı" olarak planlanması da bu durumu açıkça ortaya koymaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 1997 yılında kamulaştırma çalışmalarına başlanılan ancak günümüze değin kamulaştırması gerçekleştirilmeyen ve kamulaştırma konusunda yetkili idarelerce kamulaştırmadan vazgeçilme iradesi açıkça ortaya konulan taşınmazların imar planı kararlarının "olimpiyat parkı alanı" olarak korunmasında ve imar planındaki kullanım kararı dayanak gösterilerek dava konusu taşınmazların kamulaştırılmasına ilişkin alınan kamulaştırma kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Bu itibarla, hukuka uyarlık bulunmayan dava konusu kamulaştırma kararı ile kamulaştırma kararının dayanağı imar planlarına karşı açılan davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 28/06/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.