Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/6561 Esas 2022/15531 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1327 Esas, 2022/937 Karar
MAHKEMESİ İzmir 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/223 Esas, 2019/342 Karar

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı taraf teşkili yönünden kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu İzmir İli, Konak İlçesi, Köprü Mahallesi 791 ada 24 parsel sayılı taşınmazın davalı idare tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde fiilen kısmen kaldırım olarak kullanıldığını, bu nedenle taşınmazın el atılan kısmının bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; haksız ve yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiğini, dava konusu parsel ile ilgili taşınmaz malikleri tarafından uzlaşma başvurusunda bulunulmadığını, davacılar tarafından talep edilen kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedelinin belediyece kabulünün mümkün olmadığını, konut adasında kalan kısmın kamulaştırmaya konu olamayacağını, bu nedenle belediye aleyhine tazminat bedeline hükmedilmemesi gerektiğinden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazın tapusunun iptali ve yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın el atıldığı iddia edilen alanın, taşınmazın imar uygulaması sonucu kamuya bedelsiz terk etmesi gereken yerlerden olduğunu, yasa değişikliği gereği düşülmesi gereken düzenleme ortaklık payı oranının %45 olduğunu, el atma tarihi 1983 tarihinden önce olduğu halde, yanılgılı değerlendirme şekli ile 1983 sonrası kabul edilerek, yargılama giderlerine nispi oranda hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin, bedelinin sorumlu davalı idareden tahsil edilmesinin doğru olduğunu, el atma tarihinin aynı bölgeden gelen ve Yargıtay denetiminden geçen dosyalarda da 1983 yılı sonrası kabul edildiğinden davalı idare vekilinin istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, böylece mahkeme kararının usûl ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde; 2 numaralı bağımsız bölüm maliki ...’nın yargılama sırasında öldüğü için mirasçılarının davayı takip ettiğini, mirasçılarından ... ve ...’in karar tarihinden önce hisselerini diğer mirasçı ...’ya sattığını, bu nedenle kararın ödeme ve tescile ilişkin kısımlarının infazında tereddüt oluşacağını, tespit edilen bedelin yüksek, el atma tarihinin 1983 yılı sonrası kabul edilmesinin de hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin idareden tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”

2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.

3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Dava konusu İzmir İli, Konak İlçesi, Köprü Mahallesi, 791 ada 24 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde, bedelinin davalı idareden tahsiline, dava konusu taşınmaz ile aynı caddeye cepheli bitişik taşınmazlara ilişkin dava dosyalarında el atma tarihinin 04.11.1983 tarihinden sonra kabul edildiği de gözetildiğinde, dosyadaki bilgi ve belgelere göre el atma tarihinin 04.11.1983 tarihi sonrasında olduğunun kabulü ile nispi harç ve vekalet ücretine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.

3. Dava konusu taşınmazın iki numaralı bağımsız bölüm maliklerinden davacılar İlkin Kağnıcı ve ...’in hisselerini davacı diğer paydaş ...’a devrettikleri anlaşıldığından, karardaki ödeme ve tescile ilişkin bentler infazda tereddüt yaratacağından ve dava konusu taşınmazın tapu kaydında davacı ... hissesi üzerinde bulunan ipotek şerhinin bedele yansıtılması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.

Ne var ki bu hataların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
(3) numaralı bendinin ikinci paragrafının sonuna gelecek şekilde; “tapu kaydında bulunan takyidatların hükmedilen bedele yansıtılmasına” cümlesinin yazılmasına,
(4) numaralı bendin tümüyle hükümden çıkartılmasına, yerine “ Dava konusu Konak İlçesi, Köprü Mahallesi, 791 ada 24 parselde kayıtlı apartman vasıflı 61/300 arsa paylı 2. Kat 2 nolu bağımsız bölüm numaralı davacı ... ... adına kayıtlı taşınmazda bilirkişi kurulunun 25.12.2015 tarihli rapor ve ekindeki Teknik Bilirkişi ...'ın krokisindeki kırmızı kalemle taralı 83.11m² yaya kaldırımı olarak kullanılan kısımda davacının payının tapusunun iptali ile yol olarak TERKİNİNE, 110.773,16 TL kamulaştırmasız el atma bedelinin dava tarihi olan 20.05.2015 ten itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacı ...'a ödenmesine, Dava konusu Konak İlçesi, Köprü Mahallesi, 791 ada 24 parselde kayıtlı apartman vasıflı 61/300 arsa paylı 3. Kat 3 nolu bağımsız bölüm numaralı davacı ..., ... ve ... adına kayıtlı taşınmazda bilirkişi kurulunun 25.12.2015 tarihli rapor ve ekindeki Teknik Bilirkişi ...’ın krokisindeki kırmızı kalemle taralı 83.11m² yaya kaldırımı olarak kullanılan kısımda davacıların payının tapusunun iptali ile yol olarak TERKİNİNE, 69.233,22 TL kamulaştırmasız el atma bedelinin dava tarihi olan 20.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacı ...'ya ödenmesine, 20.769.96 TL kamulaştırmasız el atma bedelinin dava tarihi olan 20.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacı ...'e ödenmesine, 20.769.96 TL kamulaştırmasız el atma bedelinin dava tarihi olan 20.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacı ...'a ödenmesine,” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,İstek halinde peşin alınan temyiz harcının ilgiliye iadesine,Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.