Danıştay 13. Daire 2018/3396 Esas 2022/3045 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/3396
Karar No:2022/3045


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Petrol Ürünleri Nakliye İnşaat Turizm Tarım Ürünleri
Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: "... Bulvarı, .... Cadde, Isparta" adresinde bulunan akaryakıt istasyonunu işleten davacı şirketin, iş yeri açma ve çalışma ruhsatının Isparta Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemiyle iptal edilmesi nedeniyle, istasyonlu bayilik lisansının sonlandırılmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Daire Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; davacı şirket tarafından işletilen akaryakıt istasyonunun iş yeri açma ve çalışma ruhsatının "kira sözleşmesinin sona erdiği" gerekçesiyle Isparta Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı işlemiyle iptal edildiği, davalı idare tarafından lisans başvurusu kapsamında aranan bir belgenin geçerliliğinin sonradan yitirildiğinden bahisle lisansa konu tesis için aranan geçerli iş yeri açma ve çalışma ruhsatının Kuruma ibrazının istenildiği, süresi içinde anılan belgenin ibraz edilememesi üzerine dava konusu işlemle davacıya ait bayilik lisansının iptal edildiği ve bunun üzerine bakılan davanın açıldığı;
Bu süreçte, davacı tarafından, iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptaline ilişkin Isparta Belediye Başkanlığı'nın 02/09/2016 tarihli işleminin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla söz konusu işlemin iptaline karar verildiği, idari işlemin iptali ile idari işlem ve hukuksal sonuçları ortadan kalkacak ve iptale konu karar hiç alınmamış sayılacağından, bayilik lisansı için iş yeri açma ve çalışma ruhsatının bulunması gerekmekle birlikte, davacıya ait iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptaline ilişkin belediye işlemlerinin mahkemelerce iptali ile birlikte, davacıya ait iş yeri açma ve çalışma ruhsatının geçerli olduğu göz önünde bulundurulduğunda, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığından bahisle tesis edilen davacıya ait bayilik lisansının sona erdirilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, uyuşmazlığa konu lisans iptali işleminin Kurum'un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiğinden, Kurum Daire Başkanlığı Olur'u ile tesis edilen işlemde yetki unsuru yönünden de hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kesin olarak reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, her türlü harçtan muaf olduklarından aleyhe harca hükmedilmesinin bozmayı gerektirdiği, istinafın kesin olarak karar vermesinin usule aykırı olduğu ve kararın temyize tâbi olduğu, lisans için gerekli belgelerin geçerliliğinin sonradan kaybedilmesi hâlinde lisansın iptal edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ :Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı Kanun'un 6545 sayılı Kanun'un 19. maddesiyle değiştirilen "İstinaf" başlıklı 45. maddesinin birinci fıkrasında, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği; altıncı fıkrasında, bölge idare mahkemelerinin 46. maddeye göre temyize açık olmayan kararlarının kesin olduğu belirtilmiştir.
2577 sayılı Kanun'un, 6545 sayılı Kanun'un 20. maddesiyle değiştirilen "Temyiz" başlıklı 46. maddesinde, "Danıştay dava dairelerinin nihai kararları ile bölge idare mahkemelerinin aşağıda sayılan davalar hakkında verdikleri kararlar, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştayda, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde temyiz edilebilir:
a) Düzenleyici işlemlere karşı açılan iptal davaları.
b) Konusu yüz bin Türk lirasını aşan vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar.
c) Belli bir meslekten, kamu görevinden veya öğrencilik statüsünden çıkarılma sonucunu doğuran işlemlere karşı açılan iptal davaları.
d) Belli bir ticari faaliyetin icrasını süresiz veya otuz gün yahut daha uzun süreyle engelleyen işlemlere karşı açılan iptal davaları.
e) Müşterek kararnameyle yapılan atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri ile daire başkanı ve daha üst düzey kamu görevlilerinin atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri hakkında açılan iptal davaları.
f) İmar planları, parselasyon işlemlerinden kaynaklanan davalar.
g) Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ve Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunca itiraz üzerine verilen kararlar ile 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
h) Maden, taşocakları, orman, jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ile ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin işlemlere karşı açılan davalar.
ı) Ülke çapında uygulanan öğrenim ya da bir meslek veya sanatın icrası veyahut kamu hizmetine giriş amacıyla yapılan sınavlar hakkında açılan davalar.
i) Liman, kruvaziyer limanı, yat limanı, marina, iskele, rıhtım, akaryakıt ve sıvılaştırılmış petrol gazı boru hattı gibi kıyı tesislerine işletme izni verilmesine ilişkin mevzuatın uygulanmasından doğan davalar.
j) 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun uygulanmasından ve 16/7/1997 tarihli ve 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasından doğan davalar.
k) 6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
l) 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
m) Düzenleyici ve denetleyici kurullar tarafından görevli oldukları piyasa veya sektörle ilgili olarak alınan kararlara karşı açılan davalar." kuralına yer verilmiştir.
2577 sayılı Kanun'un 46. maddesini değiştiren 6545 sayılı Kanun'un 20. maddesinin gerekçesinde, "İstinaf kanun yolu incelenmesi sonucunda Bölge İdare Mahkemelerince esas hakkında karara bağlanan dava türlerinden temyize tabi olanlar, tahdidi olarak sayılmak suretiyle düzenlenmektedir." açıklaması yer almaktadır.
2577 sayılı Kanun'un "Temyiz dilekçesi" başlıklı 48. maddesinin altıncı fıkrasında, temyizin kesin bir karar hakkında olması hâlinde, kararı veren merciin, temyiz isteminin reddine karar vereceği; ilgili merciin bu kararına karşı, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulabileceği; aynı maddenin yedinci fıkrasında ise, temyizin kesin bir karar hakkında olduğunun anlaşılması durumunda, altıncı fıkrada sözü edilen kararın, dosyanın gönderildiği Danıştay'ın ilgili dairesince kesin olarak verileceği kurala bağlanmıştır.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 5. maddesine 04/06/2016 tarih ve 6719 sayılı Kanun'la eklenen son fıkrasında, "Kurul, ilgili piyasa kanunlarında tanımlanan önlisans, lisans ve sertifikaların verilmesi, tadili, geçici olarak durdurulması ve iptali ile ön araştırma ve soruşturma işlemlerinin yürütülmesi hususunda ilgili kanunlar tarafından kendisine verilen yetkilerin bir kısmını veya tamamını Başkanlığa ve/veya ilgili hizmet birimine devredebilir." kuralına yer verilmiştir.
Davacı tarafından, iş yeri açma ve çalışma ruhsatının "kira sözleşmesi sona erdiği" gerekçesiyle Isparta Belediye Başkanlığı'nın 19/07/2016 ve 02/09/2016 tarihli işlemleriyle iptal edildiği, davalı idare tarafından lisans başvurusu kapsamında aranan bir belgenin geçerliliğinin sonradan yitirildiğinden bahisle lisansa konu tesis için aranan geçerli iş yeri açma ve çalışma ruhsatının Kuruma ibrazının istenildiği, süresi içinde anılan belgenin ibraz edilememesi üzerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı'nın işlemi ile davacı şirkete ait bayilik lisansının iptal edildiği ve bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır. İdare Mahkemesi kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, davalı idare tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine, Bölge İdare Mahkemesi İdarî Dava Dairesince istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar verildiği, davalı idare tarafından Bölge İdare Mahkemesi İdarî Dava Dairesi kararının bozulması talebi ile temyiz başvurusunda bulunulduğu görülmektedir.
Öncelikle, Bölge İdare Mahkemesi kararının temyizi kabil kararlardan olup olmadığının belirlenebilmesi için, 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin (d) bendinde yer alan "belli bir ticarî faaliyetin icrasını süresiz veya otuz gün yahut daha uzun süreyle engelleyen işlemler" ibaresinin irdelenmesi gerekmektedir.
Belli bir ticarî faaliyetin icrasını engelleyen işlemlerden, sadece yürütülmekte olan bir faaliyetin engellenmesi değil, bir ticarî faaliyetin başlatılması amacıyla yapılan başvuruların reddine ilişkin olarak tesis edilen işlemler de anlaşılmalıdır. Çünkü gerek yürütülmekte olan bir ticarî faaliyetin engellenmesi gerekse başlatılmak istenen ticarî amaçlı bir faaliyet için zorunlu olan idarî izinlerin verilmemesinin, belli bir ticarî faaliyetin "icrasını" yani yapılmasını (yerine getirilmesini) engelleyen işlem olduğu açıktır.
Bu itibarla, ticari faaliyetin icrasını engelleyen bayilik lisansının iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işlemine karşı açılan davada, istinaf başvurusu üzerine Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın temyize tâbi olduğu anlaşıldığından temyiz isteminin esasının incelenmesine geçildi.

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, Isparta ili, ... Bulvarı'nda akaryakıt istasyonu işletildiği, iş yeri açma ve çalışma ruhsatının "kira sözleşmesinin sona erdiği" gerekçesiyle Isparta Belediye Başkanlığı'nın 19/07/2016 ve 02/09/2016 tarihli işlemleriyle iptal edildiği; davalı idare tarafından lisans başvurusu kapsamında aranan bir belgenin geçerliliğinin sonradan yitirildiğinden bahisle lisansa konu tesis için aranan geçerli iş yeri açma ve çalışma ruhsatının Kuruma ibrazının istenildiği, süresi içinde anılan belgenin ibraz edilememesi üzerine de dava konusu işlemle davacıya ait bayilik lisansının iptal edildiği ve bunun üzerine bakılan davanın açıldığı; iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptaline ilişkin Isparta Belediye Başkanlığı işlemlerinin Mahkeme kararıyla iptal edildiği anlaşılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare Mahkemesince verilen kararın ilk iptal gerekçesinde hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
Mahkeme kararının, yetkisiz makam tarafından işlem tesis edilmiş olduğu yolundaki ikinci iptal gerekçesine gelince;
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun ... tarih ve ... sayılı kararıyla, bayilik lisansının da aralarında bulunduğu lisans başvurularının, tadil başvurularının, süre uzatımı başvurularının ve sona erdirme işlemlerinin, lisans, tadil, süre uzatımı değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması işlemlerine ilişkin olarak Kurula verilmiş yetkilerin, 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 5. maddesi kapsamında Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı'na devredilmesine karar verildiği ve yetki devrine ilişkin anılan Kurul kararının, 19/12/2016 tarihli dava konusu işlemden önce tesis edilmiş olduğu dikkate alındığında, Daire Başkanlığı'nın işlem tarihinde lisansın sona erdirilmesi konusunda yetkili olduğu açıktır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz posta giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Davalı idare harçtan muaf olduğundan, temyiz aşamasında yatırılan toplam ...-TL harcın istemi hâlinde davalıya iadesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu gerekçeli onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 08/09/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.